T ƏHSİ L nazi rli Yİ G
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
736
N əticə Görk
əmli folklorşünas alim, şair, mahir pedaqoq, filologiya elml əri doktoru, “Əmək veteranı” (1988), “Əməkdar mədəniyyət işçisi” (1992), “Qabaqcıl təhsil işçisi” (2007), “Əmək- dar mü
əllim” (2007), professor Sədnik Paşa Pirsultanlı vətənpərvər, əməksevər, məsuliyyətli v ə qayğıkeş tarixi şəxsiyyətdir. G əncə Dövlət Universitetinin professoru S ədnik Paşa Pirsultanlı Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin (1960), Az ərbaycan Aşıqlar Birliyinin (1989), Az ərbaycan Yazıçılar Birliyinin (2004), Yeni Az ərbaycan Partiyasının (2003) üzvüdür. Əməkdar müəllim, mahir pedaqoq, professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “Yurddan səslər” jurna- lının və “Xalq ozanı” qəzetinin təsisçisi və redaktorudur. Professor S ədnik Paşayev haqqında Ələsgər Əlioğlu “Sədnik Paşanın yaradıcılıq yolu” (1996), Seyf
əddin Rzasoy “Azərbaycan folklorşünaslıq tarixi v
ə Sədnik Paşa Pirsultanlı” (2008), Qasım Qırxqızlı “Sədnik Paşa Pirsultanlının bədii yaradıcılığı” (2010), Sabir Albalıyev “Sədnik Paşa Pirsultanlı poeziyasına bir baxış” (2011), “Elm v ə sənət adamları Sədnik Paşa Pirsultanlı 737
haqqında” (2003) və başqa tədqiqatçılar əsərlər yazmış, onun yaradıcılıq yolunu təhlil etmişlər. “Filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının elmi-nəzəri ideyası” kitabı ön söz, on dörd f əsil və nəticədən ibarətdir. Görk
əmli folklorşünas alim, mahir pedaqoq, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının elmi-nəzəri ideyasına, humanist, vətənpərvər, əməksevər, t ələbkar, qayğıkeş və müdrik fəaliyyətinə həsr olunmuş bu monoqrafiya tarixilik, elmilik, ideyalılıq, müqayisəlilik, müasirlik, pedaqoji və metodik prinsipl ər əsasında yazılmış, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının elmi-nəzəri ideyası yazıb nəşr etdirdiyi əsərləri çox diqqətlə nəzər- d ən keçirilmiş, tədqiq olunmuş, ətraflı şərh edilmişdir. Monoqrafiyanın birinci fəsli “Filologiya elm- l əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının elmi-n əzəri ideyası”, ikinci fəsli “Azərbaycan folklorunun toplanmasında professor Sədnik Paşa Pirsultanlı salnaməsi”, üçüncü fəslində “Elm v ə sənətin görkəmli nümayəndələri profes- sor S ədnik Paşa Pirsultanlı haqqında”, dördüncü f əslində “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının elmi-t ədqiqat əsərləri”, beşinci fəslində “Gör- k əmli folklorşünas, mahir pedaqoq, filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa 738
Pirsultanlının Azərbaycan aşıq sənəti ilə bağlı f əaliyyəti”, altıncı fəslində “Folklorşünas, profes- sor S ədnik Paşa Pirsultanlının bayatı və “Çeşmə” folklor teatrı ilə bağlı fəaliyyəti”, yeddinci f əslində “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının xarici ölk ələrə elmi səfərləri”, səkkizinci fəslində “Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının Azərbay- can aşıq poeziyasında və yazılı poeziyada t əcnisin inkişaf tarixi haqqında ideyası”, doqqu- zuncu f əslində “Professor Sədnik Paşa Pirsul- tanlının Azərbaycan aşıq poeziyasında və yazılı poeziyada t əcnisin inkişaf tarixi haqqında ideyası”, onuncu fəsil “Görkəmli alim, mahir pedaqoq, istedadlı folklorşünas, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının 80 illik yubleyi münasibətilə parlaq xatir ə”, on birinci fəsildə “Görkəmli alim, mahir pedaqoq, istedadlı folklorşünas, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının 80 illik yubleyi münasib ətilə parlaq xatirə”, on ikinci fəsildə “Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının tədqiqat obyekti: Sarı Aşığın bayatı zirvəsi”, on üçüncü f əsildə “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının poeziyasında elmi-nəzəri ideyasının tərənnümü, on dördüncü f əsildə “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının “Azərbaycan türklərinin xalq rəva- y ətləri” adlı kitabının elmi-nəzəri təhlili” adlanır. 739
Az ərbaycan ədəbiyyatı tarixində, eyni zamanda İran, Türkiyə, Yaxın və Orta Şərq ədəbiyyatında, ümumiyyətlə, Türk dünyasında, türkdilli xalqların yaşadıqları ölkələrdə görkəmli folklorşünas, mahir pedaqoq, əməkdar müəllim, əməkdar mədəniyyət işçisi, əmək veteranı, filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının zəngin ədəbi irsi yayılmış, oxu- cuların mütaliəsinə verilmiş, onlara təlim- t ərbiyəvi, bədii-estetik zövq, yüksək əxlaqi key- fiyy ətlər aşılamış, professor Sədnik Paşa Pirsul- tanlıya ümumxalq hörməti, parlaq uğurlar qazan- dırmış və qazandırır. Böyük nüfuza malik olan görk əmli folklor- şünas alim Sədnik Paşa Pirsultanlının zəngin ömür v
ə sənət yolu gənc nəsil üçün çox şərəfli örn
əkdir. Dahi Nizami G əncəvi müdrik kəlamında deyir ki: “Elml ə, ədəblə tapılar şərəf...”:
Dünyda n ə qədər kitab var belə, Çalışıb, əlləşib gətirdim ələ. Oxudum, oxudum so nra da vardım, H ər gizli xəzinədən bir dürr çıxardım. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı əsərləri, h əyata keçirdiyi elmi-nəzəri ideyaları, həyatı boyunca dözdüyü v ə ürəyində çəkdiyi iztirabları 740
say əsində şöhrət qazanmış və müqəddəs Azər- baycanın şərəfini uca zirvələrə yüksəltmiş görk
əmli sənətkar kimi hörmət qazanmış və qazanır. Dahi filosof B əhmənyar yazır: “Elə adamlar axtarın ki, onlarla söhbət yaxşı kitaba bərabər olsun, el ə kitablar da axtarın ki, mütaliəsi filosoflarla söhb ətə dəysin”. Bu kitabımı mənalı ömrünü elmin, təhsilin, m ədəniyyətin inkişaf etməsinə, çiçəklənməsinə h əsr edən görkəmli folklorşünas alim, istedadlı şair, bacarıqlı və peşəkar publisist, mahir peda- qoq,
əməkdar müəllim, əmək veteranı, qabaqcıl t əhsil işçisi, filologiya elmləri doktoru, professor, yüks ək ixtisaslı gənc nəslin hazırlanması naminə şərəfli ömrünü xərcləyən, nurani saçlarını ağar- dan müdrik şəxsiyyət Sədnik Paşa Pirsultanlının s əmərəli fəaliyyətinə həsr etmişəm. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı mənalı ömrünü şərəfli qurmuş, dahi Nizami Gəncəvinin bu müdrik k əlamlarına həmişə sadiq qalmış və ona
əməl etmişdir:
Qüvv ət elmdədir, başqa cür heç kəs, Heç k
əsə üstünlük eyləyə bilməz!
741
Elml ə, ədəblə tapılar şərəf, Mirvari olmasa, n ə lazım sədəf?
Bilik öyr ətməyi ar bilən bir kəs, Dünyada m ərifət qazana bilməz.
Bir elmi öyr ənmək istədikdə sən, Çalış ki, hər şeyi kamil biləsən!
Tarixi v
ə tarixi hadisələri şüurlu dərk etmək v ə qiymətləndirmək sahəsində Sədnik müəllimin s əmərəli fəaliyyəti diqqəti cəlb edir. Çünki onun əsərlərində tarix düzgün qiymətləndirilir. Ulu önd
ərimiz Heydər Əliyev deyir ki, “tarixi olduğu kimi qəbul etmək, dərk etmək və olduğu kimi qiym ətləndirmək lazımdır”. Bu müq əddəs kəlam professor Sədnik Paşa Pirsultanlının tədqiqat əsərlərində səmərəli hə- yata keçirilir, tarixi ictimai-siyasi hadis ələr ətraflı şərh edilir, tarixilik və elmilik prinsipləri əsa- sında düzgün qiymətləndirilir. Ümummilli liderimiz Heyd ər Əliyev yazır: “Biz tarixi keçmişimizə nəzər salaraq ulu babalarımızın yaratdığı və indiyə qədər də yaşa- yan abid ələrlə, şəhərlərlə, heykəllərlə, yollarla yaradılan hər şeylə fəxr edir və bunları yara-
742
danları daim xatırlayır, onlara öz minnətdar- lığımızı bildiririk”. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı qırx ildən artıq bir müddətdə Azərbaycan folklorunun toplan
ması, nəşri, tədqiqi və təbliği sahəsində yorulmadan şərəfli xidmət göstərir. Folklorşünas alim Sədnik müəllim həqiqətən d ə Azərbaycanda ulu babalarımızın yaratdıqları abid ələrə, heykəllərə, müqəddəs məzarıstanlara v ə onlardakı qəbir daşlarına çox səmimi yanaş- mış, qayğı göstərmiş, tədqiqat əsərlərində elmi şərhini vermişdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Qarabağ döyüşlərində əsgərlər arasında çox tərbiyəvi mahiyy
ətli mənəvi-psixoloji işlər aparmış, qəh- r əman əsgərləri Azərbaycan xalqının tarix döyüş s əhnələri, qəhrəmanlıq mübarizələri ilə ətraflı tanış etmiş, tarixi mənbələrin şərhini vermiş və bu şərəfli fəaliyyətinə görə ona “fəxri müharibə veteranı” adı verilmişdir. Filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlı müasir müstəqil dövrümüzdə yeni folklor nümun ələrini səmərəli toplayır, nəşr etdirir, h əm də bunların əsasında qiymətli elmi- t ədqiqat əsərləri yazıb kütləvi oxuculara, orta t əhsil və ali məktəblərə ərməğan verir. 743
Folklorşünas alim Sədnik müəllim buna görə d ə yalnız Azərbaycanda deyil, Yaxın və Orta Şərqdə, Türk dünyasında, türkdilli ölkələrdə və bir sıra xarici ölkələrdə elm və sənət adamlarının diqq ətini cəlb edir, onların hörmətini qazanır. Sevindirici haldır ki, 2003-cü və 2011-ci ildə “Elm v
ə sənət adamları Sədnik Paşa Pirsultanlı haqqında” adlı iki cilddən ibarət monoqrafiya çap olunub oxucuların mütaliəsinə verilmiş və S ədnik müəllimə ümumxalq məhəbbəti qazan- dırmış və qazandırır. Qırx ildən artıq müddət ərzində Azərbaycan folklorunun toplanması, nəşri və tədqiqi prob- leml
əri ilə şərəfli məşğul olan folklorşünas alim S ədnik Paşa Pirsultanlını Türk dünyası gözəl sevir, ona parlaq hörm ət bəsləyir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı yetmişdən artıq kitabın və yüzlərlə elmi, mənəvi mahiyyətli elmi-n
əzəri məqalələrin, daha doğrusu, folklor toplularının, monoqrafiyaların, dərsliklərin, dərs v əsaitlərinin, proqramların müəllifidir. Elm v ə sənət adamlarına məlumdur ki, Az ərbaycan folklorşünaslığında əsatir və əfsanə- l ərin ətraflı toplanması, nəşr olunması və tədqiq edilm əsi filologiya elmləri doktoru, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının adı ilə bağlıdır. 744
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Azərbaycan aşıq yaradıcılığının mahir araşdırıcısı, tədqi- qatçısı, təbliğatçısı və elmi-nəzəri şərhini verən müt əfəkkirdir. Bu da çox təbii və inandırıcı haldır. Ona görə ki, Sədnik müəllim fitri istedadlı şairdir, çox gözəl saz çalan mütəxəssisdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Azərbaycan aşıqlarının sənəti ilə səmərəli məşğul olmuş, X əstə Qasım, Miskin Abdal, Aşıq Bəsti, Aşıq Şəmşir, Aşıq Ələsgər, sənətkar Abdulla, Növrəs İman, Aşıq İslam, Aşıq Qara, Aydın Şişqayalı, Aşıq Həmayıl, Aşıq Hüseyn Şəmkirli, Aşıq Çoban, Aşıq Əhməd, Aşıq Talıb, Tufarqanlı Abbas, Sarı Aşıq, Ağdabanlı Qurban, Aşıq M əhəmməd, Aşıq Məmməd, Yəhya bəy Dilqəm, Aşıq Alı, Aşıq Musa, Aşıq Əsəd, Aşıq Aqil və başqaları haqqında səmərəli axtarışlar aparmış, maraqlı əsərlər yazmışdır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı qadın aşıq yaradıcılığı haqqında səmərəli axtarışlar aparmış, Aşıq Pəri, Aşıq Həmayıl, Aşıq Nabat və başqaları haqqında portret-oçerklər yazıb çap etdirmişdir. Onun Aşıq Lələnin məzarını, bir neçə baya- tısını, “Yaxşı-Yaman” bayatılı dastanını üzə çıxartması gözəl nəticə vermişdir. O, Lələnin us- tad aşıq olduğunu, Füzuli rayonunun Əhmədallar
745
k əndindəki “Arqalı qəbiristanlığı”nda dəfn edil- diyini aşkarlamışdır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının dok- torluq
dissertasiyası Ağdabanlı Aşıq Qurbanın yaradıcılıq yolu mövzusuna həsr edilmişdir. Mahir pedaqoq v ə folklorşünas Sədnik müəl- limin G əncədə yaratdığı “Çeşmə” folklor teatrı xalq mahnılarına təkan vermiş, həmin mahnıları “Ozan” v
ə “Bulaq” verilişləri səviyyəsinə yük- s əltmiş, xalqın istifadəsinə vermiş, onların m ənəvi aləmini zənginləşdirməyə xidmət etmiş- dir. Filologiya elml əri doktoru, əməkdar müəllim, əmək veteranı, qabaqcıl təhsil işçisi, professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Gəncədə “Ozan-aşıq muzeyi” yaratmış, aşıq sənətinin inkişaf yolunu s əmərəli öyrənməyə pedaqoji-metodik kömək göst ərmişdir. Folklorşünas alim Sədnik müəllim Azər- baycan aşıq yaradıcılığının inkişafı sahəsindəki s əmərəli xidmətlərinə görə Respublikanın əmək- dar m ədəniyyət işçisi adı ilə təltif edilmişdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı 1990-cı ild ən sonra ilk dəfə Almaniyaya səfər etmiş, orada türk v ə Azərbaycan kültür dərnəklərində mühazir ələr oxumuş, parlaq uğurlar qazanmışdır. 746
Folklorşünas Sədnik müəllim Almaniyada Frankfurt, Dördmunt, Fulta, Köln v ə başqa şə- h ərlərdə türkdilli xalqlarla görüşmüş, məruzələr oxumuş, onların həyatı, adət-ənənələri ilə maraqlanmışdır. O, Frankfurt şəhərində “Yunis İmrəyə sevgi ili” devizi altında türk aşıqlarının yarışında işti- rak etmiş, məruzəsi eşidilmiş və hörmət qazanmışdır. Onun burada Aşıq Reyhani ilə ta- nışlığı gözəl olmuş, dostluğa çevrilmişdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Almaniya s əfərindən sonra Türkiyəyə səfər etmiş, Samsun universitetind ə “Hacı Vəli Bəktaşi və ozan-aşıq s ənəti” mövzusunda məruzə etmişdir. S ədnik müəllim Qırşəhrdə Yunis İmrənin m əzarını ziyarət etmiş və burada “Sarı çiçək” adlı şeir yazıb oxumuşdur:
M ən Qaraman dağlarını dolaşdım, Bilm
əm hansı çəmənzarda bitmisən. Ay Yunis İmrənin Sarı çiçəyi, Nec ə olub ürəyimdə bitmisən? Göz
əlliyin valeh edir insanı, İlqara düz, sənin kimi dost hanı? Ay Yunis İmrənin dini-imanı, El ə bilmə xəyalımdan getmisən. 747
Qırşəhrində boz təpənin başında, Sarı çiçək gördüm məzar başında. S ədnik kimi baş əyən çox qarşında, Yunis İmrəm, xoş vüsala yetmisən.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Banaz köyün
ə getmiş, ulu babası Pirsultan Abdalı ziyar
ət etmiş, məzarın başında keçirilən mərasim zamanı Pirsultan Abdala yazdığı şeirini oxu- muşdur. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı bir neçə il Hacı Vəli Bəktaşi törəninə çağırılmış, fəal iştirak etmişdir. O, Sivralanda Aşıq Veysəlin yubileyinə d əvət olunmuş, “Aşıq Veysəlin yaradıcılığının özün əməxsusluğu” mövzusunda məruzə etmiş, m əruzənin mətni “Aşıq Veysəl” (1994) kitabında d ərc olunmuşdur. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının 1990-cı ild ən “Türk dünyası”, “Milli folklor”, “Xalq ozanının səsi”, “Dost, dost” dərgisində, “Yeni düşüncə”, “Gur səs”, “Xocatəpə” qəzetlərində m əqalələri dərc olunmağa başlamışdır. Bu da ona geniş oxucu kütləsinin hörmətini qazandırmışdır. Folklorşünas alim Sədnik Paşa Pirsultanlı Türk dünyasında geniş tanınmış, onun yaradı- cılığı haqqında universitetlərdə diplom işləri yazılmışdır.
748
Əməkdar müəllim, əmək veteranı, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının İrana, İraqa, Türkiy əyə, Qazaxıstana, Orta Asiyaya, Dağıstana elmi s əfərləri çox mənalı və uğurlu olmuşdur. Onun əsərləri bu ölkələrin dövrü mətbuatında d ərc olunmuş, oxucuların mütaliəsinə verilmiş, mü əllifə sevgi və hörmət qazandırmışdır. Filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının Gəncəbasar Aşıqlar Birliyini v ə “Çeşmə” ansamblını yaratması, Ozan-aşıq s ənəti muzeyini təşkil etməsi Gəncə şəhərinin m ədəni həyatında yüksək qiymətləndirilmişdir. Muzeyd ə ən nadir eksponotlar saxlanılır. Şah İsmayıl Xətainin (1487-1524) Miskin Abdala verdiyi şəhadətnaməsinin surəti, Aşıq Şenliyin və dig ər aşıqların şəkilləri muzeyi zənginləşdirir. Muzeyd ə Aşıq Əsəd, Aşıq Mirzə, Aşıq Şəmşir, Morullu Teymur, Miskin Vəli, Mikayıl A zaflı, Aşıq Barat, Aşıq Əkbər, Aşıq İmran, Bozalqanlı Aşıq Hüseyn, Almərdanlı Aşıq Nəcəf, Aşıq Əmrah, Aşıq Kamandar və başqaları üçün xüsusi guşə düzəldilmişdir. Az ərbaycanın qadın aşıqlarından Nabat, C əvahir, Əsginaz, Qəndab, Narınc Xatun, Ulduz, Gülar ə Azaflı və başqalarının şəkilləri, ümumiy- y ətlə, aşıqların fəaliyyəti haqqındakı məlumatlar 749
muzeyin göz əlliyini və elmi-nəzəri əhəmiyyətini z ənginləşdirir. Muzeyi “Çeşmə” folklor ansamblının materialları da gözəlləşdirir:
“Çeşmə” gəlir, “Çeşmə” gəlir, Ayaq saxla, keçm ə gəlir, “Çeşmə” hara çeşməsidir, Çeşmələrin seçməsidir, Ruhi inci çeşməsidir, “Çeşmə” Gəncə “Çeşmə”sidir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının “Öz s əsim” adlı 1990-cı ildə nəşr olunan ilk şeirlər kitabındakı poetik nümunələr aşıq poeziyası üslubunda yazılmış sənət inciləridir. Şeirlərdə t əbiətə məhəbbət qüvvətli tərənnüm edilir. Alim- şair Sədnik müəllimin alovlu qəlbində uşaqlıq illərində gəzdiyi, bədii-estetik zövq aldığı t əbiət, başı qarlı uca dağlar silinməz izlər buraxır: Burda sevilmişəm, burda sevmişəm, Hanı gəncliyimin odlu çağları?! Yüz yol g əzdim gəncliyimi tapmadım, B əlkə tapdım, bir də gəzim dağları. 750
Alim- şairin şeirləri oxucunun qəlbini p ərvazlandırır, ona bədii-estetik zövq verir. Onun “İnciçiçəyim” (1996), “İlahi bir səs” (1999), “Bir içim n
əğmə” (2003), “Pirsultan Pinarı” (2007) adlı şeirlər kitablarını dövrü mətbuatda müt əxəssislər yüksək qiymətləndirmiş, təlim- t ərbiyəvi, bədii-estetik mahiyyətli olduğunu göst ərmişlər. Folklorşünas alim Sədnik müəllimə Elxan Göz
əldağlı “Sədnik”, “Səndədir”, İsmayıl Tanrıverdiyev “Gələn vaxtı”, Bəkir Musayev “Çatıbdı”, “Doğrudan”, Aslan Çıxzadə “Xoş g əldin”, Həsənxan Təhməzov “Yüz yaxşı” adlı şeirlərini həsr etmiş, onun mənalı həyatını, z əngin yaradıcılığını, şərəfli əmək fəaliyyətini yüks ək qiymətləndirmişlər. Ulu önd ərimiz Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına şərəfli xidmət edən, vətənpərvər, əməksevər görkəmli şəxsiyyətlərin fəaliyyətini yüks ək qiymətləndirir: “Görk əmli şəxsiyyətlər xalqımızın zəkasını, elmini, m ədəniyyətini, mənəviyyatını dünyaya nümayiş etdirir”. Az ərbaycan xalqının xilaskarı, siyasi xadim, Az ərbaycan Respublikasının qurucusu, Yeni Az ərbaycan Partiyasının yaradıcısı Heydər 751
Əliyev xalqın qarşısındakı xeyirxah xidmətlərinə gör
ə dahilik zirvəsinə yüksəlmişdir. Az ərbaycanın görkəmli şairi Hüseyn Cavid (1882-1941) göz əl yazmışdır:
K
Qurtaran dahi odur yer üzünü.
Ulu önd ərimiz Heydər Əliyev ədəbiyyata, m ədəniyyətə, incəsənətə, şairlərə, yazıçılara, aliml ərə, ədəbiyyatşünaslara, folklorşünaslara misilsiz qayğı bəsləmiş, sənətkarların və alim- l ərin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirmiş və “Müst əqillik yolunda” kitabında yazmışdır: “H ər bir alim qiymətlidir. Hər bir alimin yaratdığı elmi əsərlər özünəməxsus qiymət alır. Ancaq n
əzəriyyəni təcrübə ilə birləşdirən, nəzəri fikirl
ərini təbliğ edə bilən və onlardan əməli n əticə götürə bilən, cəmiyyətə, ölkəyə, xalqa konkret fayda g ətirən insanlar alimlərin sırasında xüsusi yer tutur”. Görk
əmli folklorşünas, istedadlı şair, peşəkar publisist, m əsuliyyətli tədqiqatçı, mahir pedaqoq, filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlı elmi-nəzəri ideyası ilə cəmiyyətə, ölk əyə, xalqa şərəfli fayda gətirən ən müdrik 752
tarixi şəxsiyyət, əbədiyaşar və ümumxalq m əhəbbəti qazanan tədqiqatçı alimdir. Filologiya elml əri doktoru, dünyaşöhrətli folklorşünas, əməkdar müəllim, əmək veteranı, qabaqcıl təhsil işçisi, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının (Sədnik Paşayev Xəlil oğlunun) t əlim-tərbiyəvi, bədii-estetik mahiyyətli, zəngin elmi-n əzəri ideyasına həsr olunmuş bu monoq- rafiya haqqında arzu və istəklərini, ədəbi-tənqidi qeydl
ərini əsirgəməyən oxuculara dərin minnət- darlığımızı bildirir, onlara uzun ömür, cansağlığı, s əmərəli yaradıcılıq və əmək fəaliyyətlərində parlaq uğurlar arzulayırıq!
753
S ədnik Paşa Pirsultanlının (Paşayev Sədnik Xəlil oğlu) qısa tərcümeyi-hal
1. Filologiya elml əri doktoru, professor, şair. 2. 1988-
ci ilin dekabr ayının 30-da “Əmək veteranı”, 1992-ci ilin may ayının 4-də “Əməkdar Mədəniyyət işçisi”, 2007-ci ilin yanvar ayında “Qabaqcıl Təhsil işçisi”, Türkiyə Cumhuriyyəti Kültür Bakanlığının “Teşekkür belgesi”-ni almışdır.
20 may 1929-cu il tarixd ə Azərbaycan Res-
publikasının Daşkəsən rayonunun Qazaxyolçular (Pirsultan) k əndində anadan olub. 754
4. 1946-
cı ildə “Daşkəsən” qəzetində “Z əfər bayramı” adlı ilk şeiri çap olunub. 5. Natamam orta t əhsilini Qazaxyolçular k əndində, orta təhsilini Dəstəfur internat m əktəbində alıb. 1950-ci ildə H.B.Zər- dabi adına Kirovabad Dövlət Pedaqoji İnstitutunun (indiki Gəncə Dövlət Universitetinin) birinci kursuna q əbul
olunub, 1954-cü ild ə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsini bitirib.
2004-cü ild ən AYB-nin üzvüdür.
ən 1970-ci ilə qədər “Yeni Da şkəsən” (Daşkəsən), “Mübariz” (Go- ranboy) v ə “Yenilik” (Kəlbəcər) rayon q əzetlərində redaktor, “Kirovabad kommunisti” q əzetinin məsul katibi işləyib. 1970-ci ilin oktyabr ayında 755
H.B.Z ərdabi adına Kirovabad Dövlət Pedaqoji İnstitutuna müsabiqə yolu ilə mü əllim qəbul olunub, baş müəllim, dosent v əzifələrində işləyib. Hal-hazırda G əncə Dövlət Universitetinin professo- rudur. 8. 1993-cü ild ə Ankarada keçirilən “İpək yolu uluslararası xalq ədəbiyyatı simpo- ziumu”nda v ə Nevşehirdə keçirilən “Hacı Veli Bektaşi” törənində məruzəçi kimi çıxış edib. 1955- ci ilin iyul ayından “Bilik” cəmiy- y ətinin, 1960-ci ilin iyun ayından Jurnalistl ər Birliyinin, 1989-cu ilin aprel ayından Aşıqlar Birliyinin, 1998-ci ilin oktyabr ayından Azərbaycan Vətən Müharib əsi Veteranlar Birliyinin (fəxri), 756
2003- cü ilin iyun ayından Yeni Az ərbaycan Partiyasının, 2004-cü ilin aprel ayından Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. 9. Almaniya Avropa Türk- İslam Birliyinin d əvəti ilə “Yunis İmrəyə sevgi ili” kutlama larında məruzəçi kimi çıxış edib, Türkiy ədə elmi konfraslarda və simpo- ziumlarda iştirak edib, İranda yaradıcılıq s əfərində olub. 10. 2007-ci ild ə “Azərbaycan Respub- likasının Əməkdar müəllimi”, 2009-cu ild ə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunub. 757
Ədəbiyyat 1. Heyd ər Əliyev. Azərbaycan xalqının hünəri əbədi yaşayacaqdır. Bakı, 1995. 2. Heyd ər Əliyev. Mədəni irsimizin keşiyində, I, II kitab. Bakı, 2001. 3. Az ərbaycan Demokratik Respublikası. Bakı, 1992. 4. Az ərbaycan təhsil siyasəti (1998-2001), I kitab. Bakı, 2005. 5. Az ərbaycan tarixi. Bakı,1990. 6. Az ərbaycan ədəbiyyatı tarixi, iki cilddə. Bakı,1970. 7. Qara Namazov. Az ərbaycan aşıq ədəbiyyatı. Bakı, 2007. 8. Sadıq Şükürov. Gəncə məktəblərinin tarixindən. Bakı,1990. 9. Abbas S əmədov. Heydər Əliyev və Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 2008. 10. Abbas S əmədov. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycanda təhsilə və təhsil xadimlərinə qayğısı.2010. 758
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının kitabları: 1.
Лалə. Ашыг Бəсти. Эəнcлик, Бакı, 1969, 55 s əh. 10.000 nüsxə 2.
Йашайан əфсанəлəр, Эəнcлик, Bakı, 1973, 78 s əh. 4.000 nüsxə 3.
X əstə Гасым. Эəнcлик, Bakı, 1975, səh 64, 2.200 nüsx ə 4. Йурdумузун əфсанəлəри. Бакı, 1976, 45 s əh. 30.000 nüsxə 5.
Низами вə фолклор. Билик, Бакı, 1976, 65 s əh. 2.500 nüsxə 6.
1978, 160 s əh. 20.000 nüsxə 7.
inkişafı Билик, Бакı, 1981, 40 səh. 1000 nüsx
ə 8.
Низами və xalq əfsanələri. Эəнcлик, Бакı, 1983, 128 s əh. 4.000 nüsxə.
759
9.
Байатылар (топлайанлар: В.Вəлийев, С.Пашайев). Йазыçы, Бакı, 1985, 200 səh. 40.000 nüsx ə. 10. Az
ərbaycan əfsanələrinin öyrənilməsi. Билик, Бакı, 1985, 70 səh, 500 nüsxə. 11. Азəрбайcан xalq əфсанəлəри, Йазычы, Бакı, 1985, 285 səh, 50.000 nüsxə. 12.
Азəрбайcан mifoloji мəтнлəри, Елм, Бакı, 1988, (топлайанлар Сəдник Пашайев, Маqбет Əщмəдов, Ариф Рəщимов, Ариф Аcаlov), 180 səh, 25.000 nüsx ə.
13. Азəрбайcан f олклору
вə ашыq
йарадыcылыьы (дəрс vəsaiti), Азəрбайcан Дöвлəт Университеtи Нəшрийyаты, Бакı, 1989, 88 s əh, 500 nüsxə. 760
14. Az ərbaycan xalq dastanlarının tədrisinə dair (metodik göst əriş), Bakı, 1989, 48 səh, 500 nüsx ə.
15. ХЫХ
əsr Азəрбайcан ашыq йараdыcылыьы (дəрс vəsaiti), Азəрбайcан ДПИ-нин нəшрийyаты, Бакı, 1990, 98 s əh, 500 nüsxə. 16. Öz s əsim (şeirlər), İdeya nəşriyyatı, G əncə, 1990, 72 səh, 500 nüsxə. 17. Азəрбайcан xalq сюйлəмəлəри, Йазыçы, Бакı, 1992, 211 səh, 10.000 nüsxə. 18.
Пирсултан булаьы (шeирлəр), Елм, Бакı, 1994, 110 s əh, 1000 nüsxə. 19.
Инcичичəyим (шeирлəр), Эəнcə, 1996, 100 s
əh, 500 nüsxə 20.
Караьан Усубун lətifələri, Gəncə, 1997, тəкрар nəşr. 2000, 2001, 37 səh, 1000 nüsx ə.
761
21. Xalqın söz mirvariləri, Азəрнəшр, 1999, 110 s əh, 500 nüsxə. 22. Илащи бир сəс (шeирлəр), Эəнcə, 1999, 110 s əh, 500 nüsxə. 23. Унну Аьcанын lətifələri, Еколоgiya nəş- riyyatı, Эəнcə, 1999, 60 səh, 500 nüsxə. 24.
Ağdabanlı şair Qurban, Эəнcлик, Бакı, 2000, 177 s əh, 500 nüsxə. 25.
Дабровол Qасымын lətifələri, «Əsgər- oğlu», Gəncə, 2001, 62 səh, 200 nüsxə. 26. Йəщйа бəй Дилгəмə el-oba məhəbbəti, Бакı, Аэащ 2001, 105 səh, 600 nüsxə. 27.
Ашыq Бəсти “Bənövşələr” “Əсэəроьлу”, G əncə, 2001, 80 səh, 300 nüsxə 28.Heca v əznli şeir və mənzum atalar sözləri, Эəнcə, Аэащ, 2001, 110 səh, 200 nüsxə.
762
29. Heca v əznli tapmacaların inkişafı, Agah n əşriyyatı, Gəncə, 2001, 110 səh, 300 nüsx ə.
30. Азəрбайcан епосунуn əфсанə qaynaqları, Азəрнəшр, Бакı, 2002, 102 səh, 500 nüsxə. 31.
Qaraxanlı Künə Dəmirin lətifələri, Gəncə, «Pirsultan», 2002, 51 s əh, 200 nüsxə. 32. Q
амышлы шаир Рцстəм, «Laçın qaya, çal yadıma düşəndə», Gəncə, «Pirsultan», 2002, 80 s əh, 300 nüsxə 33. Yuxular олмасайды, «Pirsultan», 2002, 60 s əh, 150 nüsxə. 34. Озан-Ашыq сəнəтинин nəzəri мəсəлəлəри, Бакı, Озан, 2002, 208 səh, 250 nüsxə. 35.
Озан-Ашыq йарадыcылыьынa dair арашdıрмалар, Ы cилd, Эəнcə, «Pirsultan», 2002, 203 s əh, 150 nüsxə. 763
36. Озан-Ашыq йарадыcылыьынa dair
арашdырмалар, ЫЫ cилd, Эəнcə, «Pirsultan», 2002, 230 s əh, 100 nüsxə. 37.
Бир ичим нəьмə (шeирлəр), Эəнcə, «Pirsultan», 2003, 70 s əh, 100 nüsxə. 38.
Щecа вəзнли байаты və qошма möcüzələri, G əncə, «Pirsultan», 2003, 80 səh, 100 nüsxə. 39. Эəнcəбасар lətifələri, Эəнcə, «Аgah», 2005, 201 s əh, 300 nüsxə. 40. Бир чичəк дə Вəтəндir, Эəнcə, 2005, 127 s əh, 200 nüsxə. 41. Əsatirlər, əfsanələr, rəvayətlər (S.P.Pirsultanlı v ə digər müəlliflər), “Şərq-Qərb”, 2005, 304 s əh, 2500 nüsxə. 42. Мир Cəфəр Баьыров йаddашларда, «Pirsul- tan», G əncə, 2005, 80 səh, 100 nüsxə. 43. Елдəн-обадан eşitdiklərim, Gəncə, «Аgah», 2005, 170 s əh, 200 nüsxə. 764
44. Yıldızdağdan əsən külək, Gəncə, 2006, 100 s əh, 200 nüsxə. 45. Az ərbaycan folkloruna dair tədqiqlər, Gəncə, 2006, 402 s əh, 200 nüsxə. 46.Publisistika v ə folklor, Gəncə, 2007, 330 səh, 200 nüsx ə.
47.Az ərbaycan əfsanə və rəvayətlərinin ədəbi abid ələrimizlə müqayisəli tədqiqi, Elm, 2007, 310 s əh, 500 nüsxə. 48. Pirsultan Pinarı (Şeirlər), «Pirsultan», Gəncə, 2007, 666 s əh, 100 nüsxə. 49.Azerbaycan efsane ve rivayetlerinin Edebi Yapıtlarımızda Karşılaştırmalı Açıklaması Ba- kü 2008, Bilim yayınevi, 310 sayfa, 500 adet 50. Saz n əfəsli şeirlərim, «Pirsultan», Gəncə, 2008, 121 s əh, 200 nüsxə. 51.
Aşıq Şəmşirin poetik aləminə səyahət, “T əknur”, Bakı, 2008, 295 səh, 500 nüsxə. 765
52. Az ərbaycan türklərinin xalq əfsanələri, Azər- n əşr, Bakı, 2009, 427 səh, 200 nüsxə. 53. “Novruz-Q əndab” və digər məhəbbət dastan- larının müqayisəli tədqiqi, Azərnəşr, Bakı, 2009 112 s əh, 200 nüsxə. 54.
“Aşıq Tifil Əsəd və Aşıq Ağbulaqlı Aqil”, “Pirsultan”, G əncə, 2009 114 səh, 100 nüsxə. 55.
“Qızıl beşik və Ana maral”, “Pirsultan”, G əncə, 2010, 126 səh, 100 nüsxə. 56. “Lilpar bulağı”, “Pirsultan”, Gəncə, 2010, 120 s əh, 100 nüsxə. 57. Altın Beşik ve Anne Geğik. Gence 2010, Pirsultan yayınevi, 130 sayfa, 100 adet 58. Az
ərbaycan aşıq yaradıcılığına dair araş- dırmalar, “Azərnəşr”, Bakı, 2010, 260 səh, 200 nüsx ə.
59. Az ərbaycan folklorunda gülüş”, Gəncə Dövlət Universiteti n əşriyyatı, 2010, 130 səh. 200 nüsx ə
766
60. “Az ərbaycan yazarlar aləmində əfsanə inci- l əri”. Bakı, 2010, 360 səh. 200 nüsxə 61 “Az ərbaycan aşıq poeziyasında və yazılı poe- ziyada t əcnisin inkişaf tarixi”, Bakı. “Azər- n əşr”, 2010, 156 səh, 200 nüsxə 62. Azerbaycan Türklerinin Halk Efsaneleri, Bakü, 2010, Azerneşr yayınevi, 427 sayfa, 200 adet 63. “X əstə Qasımın ədəbi irsinin tədqiqi”, Bakı, “Az ərnəşr”, 2011, 250 səh. 200 nüsxə 64. “XXI əsrdə Azərbaycan folklorundan incələ- m ələr”. Gəncə Dövlət Universiteti nəşriy-
yatı, 2010, 130 səh. 200 nüsxə 65. “Molla N əsrəddin varislərinin lətifələri”, G əncə Dövlət Universiteti nəşriyyatı, 2011, 120 s əh. 200 nüsxə 66. Lilpar Çeşmesi (Türk dilinde) Gence 2011, Pirsultan yayınevi, 157 sayfa, 100 adet 67. “Poeziyamızda Sarı Aşığın bayatı zirvəsi” Az ərnəşr, 2011, 142 səh. 100 nüsxə
767
68. “Az ərbaycan türklərinin xalq rəvayətləri”. Az ərnəşr. 2011. 630 səh. 100 nüsxə. 69. “Aşıq Nabat”. Bakı, Azərnəşr. 2012. S ədnik Paşa Pirsultanlıya həsr olunmuş kitablar
1 . Ələsgər Əlioğlu. “Sədnik Paşanın yaradıcılılıq yolu”. “S əda”, Bakı, 1996. 52 səh. 100 nüsxə.
2.
Elm v ə sənət adamları Sədnik Paşa Pirsultanlı haqqında. I hissə “Pirsultan”, Gəncə, 2003, 410 səh. 300 nüsx
ə.
3. Seyf əddin Rzasoy. “Azərbaycan folklorşünaslıq tarixi v ə Sədnik Paşa Pirsultanlı”. “Nurlan”, Bakı, 2008. 212 s əh. 500 nüsxə.
4. Qasım Qırxqızlı. “Sədnik Paşa Pirsultanlının bədii yaradıcılığı”. “Pirsultan”, Gəncə, 2010, 130 səh, 100 nüsx ə.
5. Şakir Albalıyev. “Sədnik Paşa Pirsultanlı poeziyasına bir baxış”. “Pirsultan”, Gəncə, 2011, 80 səh, 100 nüsx
ə.
768
6. Köç əri Cəfərli. “Sədnik Paşa Pirsultanlının təqdi- matında: Melodik musiqi çeşməsi və Aşıq Şəmşir”. Bakı, “Azərnəşr”, 2011, 126 səh, 200 nüsxə.
7. Elm v
ə sənət adamları Sədnik Paşa Pirsultanlı haq- qında. II hissə Gəncə Dövlət Universiteti nəşriyyatı, 2011, 234 s əh. 100 nüsxə.
8. Abbas S əmədov. „Filologiya Elmləri doktoru, professor S ədnik Paşa Pirsultanlının Elmi-nəzəri ideyası”, Azərnəşr, 2012. 745 səh. 100 nüsxə. M ü n d ə r i c a t 1. Ön Söz.................................................................3 2. I f əsil . Filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının elmi-nəzəri ideyası................14 3. II f əsil. Azərbaycan folklorunun toplanmasında professor S ədnik Paşa Pirsultanlı salnaməsi......122 4. III f əsil. Elm və sənətin görkəmli nümayəndələri professor S ədnik Paşa Pirsultanlı haqqında......153 5. IV f əsil. Pprofessor Sədnik Paşa Pirsultanlının elmi-t ədqiqat əsərləri.........................................206 6. V f əsil. Görkəmli folklorşünas, mahir pedaqoq, filologiya elml əri doktoru, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının Azərbaycan aşıq sənəti ilə bağlı f əaliyyəti.............................................................277 769
7. VI f əsil. Folklorşünas professor Sədnik Paşa Pirsultanlının bayatı və “Çeşmə” folklor teatrı ilə bağlı fəaliyyəti.....................................................421 8. VII f əsil. Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının xarici ölk ələrə elmi səfərləri..............................433 9. VIII f əsil. “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının Az ərbaycan aşıq poeziyasında və yazılı poeziyada t əcnisin inkişaf tarixi haqqında ideyası”............469 10. IX f əsil. Professor Sədnik Paşa Pirsultanlı Tikm ədaşlı Xəstə Qasımın ədəbi irsinin mahir t ədqiqatçısıdır.....................................................536 11. X f əsil. “Görkəmli alim, mahir pedaqoq, istedadlı folklorşünas, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının 80 illik yubleyi münasib ətilə parlaq xatirə........606 12. XI f əsil. Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının şərəfli fəaliyyətinə həsr olunmuş tədqiqat əsərləri................................................................621 13. XII f əsil. “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının t ədqiqat obyekti: Sarı Aşığın bayatı zirvəsi”.....651 14. XIII f əsil. “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının poeziyasında elmi-nəzəri ideyasının tərənnü- mü”....................................................................670 15. XIV f əsil. “Professor Sədnik Paşa Pirsultanlının “Az ərbaycan türklərinin xalq rəvayətləri” adlı kitabının elmi-nəzəri təhlili................................685 16. N əticə.................................................................726 770
17. S ədnik Paşa Pirsultanlının (Paşayev Sədnik X əlil oğlu) qısa tərcümeyi-halı...............................743 18. Ədəbiyyat............................................................747 19. S ədnik Paşa Pirsultanlının kitablarının siyahısı..................................................................748 20. S ədnik Paşa Pirsultanlıya həsr olunmuş kitablar.....................................................................757 Abbas S əmədov Filologiya v ə pedaqoji elmləri doktoru, professor FİLOLOGİYA ELMLƏRİ DOKTORU, PROFESSOR SƏDNİK PAŞA PİRSULTANLININ ELMİ-NƏZƏRİ İDEYASI
Komputer t ərtibatçısı: N əzakət Məmmədova 771
Yığılmağa verilmişdir: 05.03.2012
Çapa imzalanmışdır: 28.04.2012 Qiym əti müqavilə yolu ilə Tiraj: 100 Document Outline
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|