T. Malikov O. Olimjonov moliya

oligopolistik raqobat
. Bu ko’p bo’lmagan ishlab chiqaruvchilar 
raqobat bozoridan iborat; 

monopolistik bozor
. Bunday bozor tovarlarning bahosini 
o’rnatishda bir xo’jalik sub’yekti hukmronlik qiladigan bozordir. 
Bozor iqtisodiyotida marketing-baho strategiyasining moliyaviy 
jihatlarini tashkil etish shakl va sharoit-
larining ko’p turliligi bilan 
xarakterlanadi. Bu o’z tovarini sotuvchi xo’jalik yurituvchi sub’yektlar 
iqtisodiy nuqtai-nazardan nimadan iborat ekanligiga va turli 
bozorlarda shu tovarlarni iste’mol qilish imkoniyatining qandayligiga 
bog’liq. 
Baholarni shakllantirishning u yoki bu strategiyasi, yoki ularning 
turli kombinatsiyalarini qo’llash tovarlarni realizatsiya qiluvchilarning 
egalariga (mulkdorlariga) ko’zda tutilgan pul tushumlariga ega 
bo’lishni va shu asosda zaruriy moliyaviy fondlarni muvaffaqiyatli 
shakllantirishga imkon beradi. 
Bahs-munozara yoki nazorat uchun savollar 
 

Baho deb nimaga aytiladi? 

Bozor iqtisodiyoti sharoitida bahoning asosi 
sifatida nima 
maydonga chiqadi? 

Baho qanday funksiyalarni bajaradi? 

Bahoning 
o’lchov(chilik) funksiyasining mazmuni nimadan 
iborat? 

Baho hisob-nazorat funksiyasining asosiy vazifalari nimalardan 
iborat? 

Bahoning taqsimlash funksiyasi nimalar bilan xarak-terlanadi? 

Bahoning tartibga solish funksiyasiga tegishli bo’lgan xarakterli 
belgilarni aytib bering. 

Qanday holatlarda baho ijtimoiy funksiyani baja-radi? 

Qanday 
hollarda 
bahoning 
rag’batlantiruvchi funksiyasi 
namoyon 
bo’ladi? 

Baholarni qanday belgilarga ko’ra tasniflash (klas-sifikatsiya 
qilish) mumkin? 

---


Aylanmaga xizmat qilish xarakteri 
bo’yicha baholar qanday 
farqlanadi? 

Ulgurji bahoning mazmunini tushuntirib bering. 

Qanday baho chakana baho deyiladi? 

Qay hollarda sotib olish baholari 
qo’llaniladi? 

Qurilish mahsulotlarining bahosi qanday qiymatlarda 
to’lanadi? 

O‘rnatilishi (belgilanishi)ga qarab baholarning qanday turlari 
mavjud? 

Qanday baholar qat’iy baholar deyiladi? 

Joriy baholar deyilganda nima tushuniladi? 

O‘zgaruvchan (“harakatchan”) baholar qanday baholardan 
iborat? 

Almashtiriluvchi 
(“sakrovchi”) baholar qanday buyum-larga 
nisbatan 
o’rnatiladi? 

Vaqt omiliga ko’ra baholarning qanday tur (ko’ri-nish)lari bo’lishi 
mumkin? 

Qanday baholarga doimiy baholar deyiladi? 

Mavsumiy baholar qanday 
o’rnatiladi? 

Qanday 
mahsulotlarning 
bahosi 
bosqichli 
baholarda 
belgilanadi? 

Baholar xususida ma’lumotlarni olish usuliga muvofiq baholar 
qanday farqlanadi? 

Qanday baholarga ma’lumotnomaviy baholar deyiladi? 

Qaerlarda 
e’lon 
qilingan baholar preykurant baholar deb 
ataladi? 

Qanday baholar hisob-kitobli baholardir? 

Bozor turi (ko’rinishi)ga bog’liq ravishda baholarning qanday 
turlari mavjud? 

Qanday baholarga auktsion baholar deyiladi? 

Birja kotirovkalari deb nimaga aytiladi? 

Qanday baholar savdolar baholaridan iborat? 

Xududiy bozorlarga 
bog’liqligini nazarda tutib baho-larning 
turlari qanday farqlanadi? 

Yagona (yaxlit) baholar qaerlarda amal qiladi? 

Mintaqaviy baholar qaerlarda shakllanadi? 

Qanday baholar mahalliy baholar deyiladi? 

Bozorda davlatning ta’sirchanligi, tartibga solish va raqobat 
darajasining xarakteri bo’yicha baholarning qanday turlari mavjud? 

Qanday baho bozor baholari deyiladi? 

---


Qqat’iy baholar qanday baholardan iborat? 

Qanday baholar tartibga solinadigan baholar deb ataladi? 

Qanday buyumlarning bahosiga prestij (nufuzli) baho-lar 
deyiladi? 

Qanday baholar paritet baholar deb ataladi? 

Etkazib berish va sotish shartlariga ko’ra baholarni qanday 
farqlash mumkin? 

Qanday baholarga netto-baholar deyiladi? 

Qanday ravishda aniqlanadigan baholar brutto-baholar deb 
ataladi? 

Jahon baholari qanday baholardan iborat? 

Ichki firmaviy (transfert) baholar qaerlarda 
qo’lla-niladi? 

Qanday baholar tabaqalashtirilgan baholar deb yuri-tiladi? 

Qanday baho rezervlashtirilgan baho deyiladi? 

Bahoning tarkibi va tarkibiy tuzilmasining mazmuni qanday, 
ularning tarkibiga nimalar kiradi? 

Baholarni aniqlashning qanday kontseptsiyalari mavjud? 

Bahoni hisoblash (aniqlash)ning “o’rtacha xarajatlar va foyda” 
meto
di o’z asosiga nimalarni oladi? 

Baholarni 
shakllantirishning 
“bozor 
nimani 
ko’rsatsa”, 
metodining mohiyati nimada? 

Bahoni zararsizlik va maqsadli foydani 
ta’minlash asosida 
hisoblash metodiga xos bo’lgan xarakterli belgi-larni aytib bering. 

Qanday hollarda 
baho chiqariladigan tovarning unikal-ligi 
(antiqaligi) asosida 
o’rnatiladi? 

Preyskurant baholarning asosida nima yotadi? 

Bahoni aniqlashning raqobat savdolari orqali usuli qanday 
sharoitda 
qo’llaniladi? 

Qishloq xo’jaligida baholarning qanday yo’nalishlari rivojlanadi? 

Baholarni shakllantirishga xarajatli yondoshuv meto-dida asosiy 
tayanch nuqta sifatida nimalar qabul qilinadi? 

Baholarni qimmatli shakllantirish baholarni qanday o’rnatilishini 
taqozo etadi? 

XYuSlar marketing strategiyasining moliyaviy jihat-lari nimalarni 
nazarda tutadi? 

XYuS faoliyat 
ko’rsatishining mikromuhiti va makro-muhiti 
nimalardan iborat va ular o’z ichiga nimalarni qamrab oladi? 

---


XYuS tomonidan sotilishi mumkin bo’lgan tovarlar bahosini 
asoslash, hisob-kitob qilish va 
o’rnatish qanday ketma-ketlikda va 
faoliyat turlari bo’yicha amalga oshiri-lishi maqsadga muvofiq? 

Talab, iste’moliy tanlov, taklif, muqobil ishlab chiqarish 
imkoniyatlari bilan bog’liq bo’lgan omillar, nazorat qilinadigan va 
nazorat qilinmaydigan omillar nimalardan iborat? 

Yuqori baholar strategiyasi (“qaymog’ini ajratib olish”) ning 
mazmuni nimada? 

Past baholar strategiyasi qanday maqsadlarda amalga 
oshiriladi? 

Tabaqalashtirilgan 
baholar 
strategiyasi 
qanday 
amalga 
oshiriladi? 

Imtiyozli baholar strategiyasining mazmuni nimada? 

Elastik baholar strategiyasi nimalarni anglatadi? 

Barqaror, standart (andozaviy), o’zgarmaydigan baholar 
strategiyasini tushuntirib bering. 

Yaxlitlanmagan baholar strategiyasi nimani anglatadi? 

Yoppasiga (ommaviy) sotib olishlar bahosi va baho-larni 
tovarning sifati bilan uzviy bog’langanligi strategiyalarining o’ziga 
xos bo’lgan xususiyatlari nimalardan iborat? 

“Skonto” chegirma, progressiv chegirmalar, tovarlarning 
almashtirilishi yoki shu bilan bog’liq bo’lgan chegirma, eksport 
chegirmalari, funktsional chegirmalar yoki savdo sohasidagi 
chegirmalar, 
maxsus 
chegirmalar, 
yashirin 
chegirmalar, 
konfidentsial chegirmalar deyilganda nimalar tushuniladi? 

Bozorni segmentlashtirishning mazmuni nimada? 

Raqobatning erkinlik darajasi va baholarni shakllantirishga 
bog’liq ravishda bozorlarning qanday tiplari mavjud? 

---