T texniki kolleci

Tərif 2. A və B mülahizələrinin yalnız hər ikisi doğru olduqda doğru, qalan hallarda isə 
yalan olan mürəkkəb mülahizəyə A və B mülahizələrinin konyunksiyası deyilir. 
Bu t
ərif, A və B mülahizələrinin doğruluq qiymətləri verildikdə 
konyunksiya n
əticəsində alınan yeni 

mürəkkəb 
mülahizəsinin doğruluq qiymətlərini təyin etmək qaydasını 
çıxarmağa imkan verir. Ümumiyyətlə, konyunksiya nəticəsində 
alınan yeni 

mürəkkəb mülahizəsinin doğruluq 
qiymətlərini təyin etmək mülahizələrin konyunksiyalarının 
doğruluq qiymətləri cədvəlini yadda saxlamaq lazımdır: 
Mülahizələrin konyunksiyasının tərifinə əsasən konyunksiya 
əməli üçün aşağıdakı məntiq qanunları doğrudur: 
1)Kommutativlik qanunu:


2) Assosiativlik qanunu:
C
B
A
C
B
A





)
(
)
(
3) 

4)

i- ixtiyari doğru mülahizədir. 
5) 

=

- 
ixtiyari yalan mülahizədir. 
Mülahizələrin dizyunksiyası. Məlumdur ki, mürəkkəb mülahizə bağlayıcılar vasitəsilə 
sad
ə cümlələrin birləşməsindən əmələ gəlir. “Və ya” və bəzən “yaxud” bağlayıcılar 
vasit
əsilə alınan mürəkkəb mülahizə mülahizələrin dizyunksiyası adlanır. Qeyd edək 
ki, diz
yunksiya termini latın sözü olub “ayırmaq” mənasını verir. 
M
əsələn 1. “Biz yayda dağa gedirik və ya dənizə yollanırıq” 
2. “Mən kitab oxuyuram, yaxud kinoya baxıram” 
T
ərif 1. A və B mülahizələrin “və ya” bağlayıcısı ilə birləşdirilməsindən alınan mürəkkəb 
mülahizəyə A və B mülahizələrinin dizyunksiyası deyilir və “
B
A

” kimi işarə edilir. 
T
ərif 2. A və B mülahizələri yalnız eyni zamanda yalan olan, qalan bütün hallarda
doğru olan mürəkkəb mülahizəyə A və B mülahizələrinin dizyunksiyası deyilir. 
Bu t
ərif A və B mülahizələrinin doğruluq qiymətləri verildikdə onların dizyunksiyasının 
n
əticəsinin doğruluq qiymətlərini təyin etməyə imkan verir. 
Misal 1. Tutaq 
ki, mülahizələr riyazi şəkildə verilmişdir. 
A- 
“
15
9

” 
B-
“
15
9

” 
Bu mülahizələrin dizyunksiyası “
15
9

” kimi olar. Bu belə “A və ya B” olur. 
“
15
9

v
ə ya 
15
9

”

“
15
9

” 
T
ərifdən aydın olur ki, bu mülahizələrin hər ikisi yalandır. Onda onların dizyunksiyası da 
yalandır. 
Mülahizələrin dizyunksiyasının doğruluq qiymətləri cədvəlli aşağıdakı kimidir: 
A 
B 
B
A

 
A
B

 
D 
D 
D 
D 
Y 
D 
D 
D 
D 
Y 
D 
D 
Y 
Y 
Y 
Y 
Dizyunksiya 
əməli üçün aşağıdakı məntiq qanunları doğrudur: 
1. Kommutativlik qanunu
A
B
B
A



 
2. Assosiativlik

 

C
B
A
C
B
A





3. 
A
A
A


A 
B 

D 
D 
D 
D 
Y 
Y 
Y 
D 
Y 
Y 
Y 
Y 

---

14 
4. 
i
i
A


i- 
ixtiyari doğru mülahizədir. 
5. 
A
A




- 
ixtiyari yalan mülahizədir. 
4. B
əzən sadə mülahizələrdən “əgər,...onda...” bağlayıcısı vasitəsilə mürəkkəb 
mülahizələr düzəldilir. Məsələn, “Əgər 44 ədədi 8-ə bölünürsə, onda o 4-ə bölünür”, 
“əgər 15 ədədi 5-ə bölünürsə, onda onun sonuncu rəqəmi 5-ə bölünür”, “əgər xəstə 
olaramsa, onda d
ərsə getməyəcəm”. Belə mürəkkəb mülahizələrin sadə mülahizələrini 
A v
ə B ilə göstərsək, onda qısa olaraq “əgər A varsa, onda B- də var” olur.
Mürəkkəb mülahizənin “əgər A varsa, onda B- də var” forması mürəkkəb 
mülahizənin implikasiyası adlanır. Qeyd edək ki, implikasiyası termini latınca “implikoto” 
sözündən götürülmüşdür və “sıx əlaqələndirmək” mənasını veririr.