Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

Soliq yurisdiktsiyasi
- davlat soliq organlarining huquqiy masalalarni 
va soliq huquqbuzarligi to‘g‘risidagi ishlarni hal qilish bo‘yicha qonunga 
binoan (yoki boshqa me’yoriy hujjatga ko‘ra) belgilangan vakolatlari 
yig‘indisi. Bu vakolatlar ikki me’zon bo‘yicha aniqlanadi: 1)rezidentlik; 2) 
hududiylik. Bular, o‘z navbatida soliqqa tortiladigan daromadlarning tarkibini 
aniqlab beradi. Barcha mamlakatlarda bu me’zonlarni qo‘llashda yagonalik 
bo‘lmaganligi uchun ikki marta soliqqa tortish muammosi vujudga keladi. 
Me’zonlarni tanlash har bir mamlakatning milliy manfaatlari bilan bog‘liqdir. 
Ayrim 
mamlakatlar 
amaliyotida 
bu 
me’zonlarni 
turli 
variantlarda 
kombinatsiya qilib qo‘llash keng tarqalgan. Masalan, AQSh va Buyuk 
Britaniyada asos sifatida rezidentlik me’zoni olinsa-da, u mamlakatlarning 
aniq manfaatlariga bog‘liq ravishda hududiylik mezoni bilan to‘ldirilgan. 
Lotin Amerikasi mamlakatlarida esa soliq yurisdiktsiyasi ustuvorlik bilan 
hududiylik me’zonini qo‘llash orqali amalga oshiriladi. Bu tartib Fransiya, 
Shveytsariya va boshqa mamlakatlarning soliq amaliyotida ham muhim 
ahamiyat kasb etgan. 
Soliq qonunchiligi
- davlatda soliqlarning turi, ularni undirish 
mexanizmi va soliq majburiyatlarining vujudga kelishi, o‘zgarishi va 

---

774 
to‘xtashini tartibga solib turuvchi yuridik me’yorlar yig‘indisi; moliyaviy 
huquq instituti. Soliq huquqi davlatning ijtimoiy-iqtisodiy tuzilishi (qurilishi), 
uning vazifa va funksiyalari bilan belgilanadi. 
Soliq badallari (to‘lovlari)
– soliq qonunchiligi bo‘yicha belgilangan 
tartibda va muddatda soliq to‘lovchilar tomonidan to‘lanadigan, hisoblangan 
yoki qat’iylashtirilgan summalar. Ularni hisoblash tartibi har bir soliq turi 
bo‘yicha qonunga binoan aniqlanadi.