Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

Adabiyotlar

1. 
   1. VigotskiyL.S. Sobr. soch. V 6 t. M., 1982. T. 1.
   
2. 
   G`oziev E. Psixologiya (Yosh davrlari psixologiyasi). T. 2002.
   
3. 
   Rubalko E.F. Vozrastnaya i differentsialnaya psixologiya. M. 2001.
   

Xorijiy adabiyotlar

1. 
   William Damon,Richard M. Lerner Handbook of Child Psychology, Theoretical Models of human Development . © 2006- Psychology
   
2. 
   David G. Myers. Psychology. © 2010 by Worth Publishers.
   

3 - MA’RUZA- Инсон психик тараққиётини тушунтиришга асосий назарий ёндашувлар
Психик тараққиёт қонуниятларига биогенетик ёндашув. Рекапитуляция концепцияси. (Ст. Холл). Тараққиётда тарихийлик ва индивидуаллик ўзаро алоқадорлиги муаммоси. Тараққиёт шаклларининг такрорланиш қонуни. Рекапитуляция қонуни танқиди (Л. С. Выготский, С. Л. Рубинштейн). Онтогенезда психик тараққиётни ҳаракатлантирувчи кучларни тушунишга омилли ёндашувлар. Нативизм ва эмпиризм. Преформизм назарияси.Уч босқич назарияси (К.Бюлер). Етилиш назарияси. (А. Гезелл). Бола психик тараққиётига норматив ёндашув. Психик тараққиёт маромининг сўниши. (А. Гезелл, А. Бине, Л. Термен). Биологик етилиш назарияларининг замонавий кўринишлари (Н. Хомский).

Xozirgi kunda inson shaxsini tadqiq qilishga har hil nuktai nazardan yondoshadigan bir qator nazariyalar (ta’limotlar) mavjud: a) biogenetik, b) sotsigenetik, v) psixogenetik, g) kognitivistik, d) psixo-analitik, e) bixevioristik.

Biogenetik nazariyada - insonning biologik etilishi bosh omil sifatida qabul qilinadi. Biogenetik qonunni F.Myuller, va E.Gekkel kashf qilgan ular fikricha: shaxs psixologiyasining individual rivojlanishi (ontogenez) butun insoniyatning tarixiy rivojlanishining (filogenezni) asosiy bosqichlarini qisqacha takrorlaydi. (chaqaloq-faqat sut emizuvchi xayvon, 6 oylikda maymunlar darajasiga etadi, 2 umr davrlarida oddiy odam, 5 umr davrlarida ibtidoiy gala, maktabga kirgach ibtidoiy davr odami darajasida, 16-18 umr davrlarida xozirgi zamon kishilari darajasiga etadi deb xisoblaydilar. Inson zotidagi rivojlanishi bosqichlari filogenezni aynan takrorlamaydi. Biologizm tarafdorlaridan Krechmer «Konstitutsion nazariya» yaratgan. Z.Freyd esa shaxsning barcha xatti-harakatlari instinktlaridan kelib chiqadi deb xisoblaydi. Albatta, biologik omillar inson xulqini belgilovchi birdan bir omil emas.
Sotsiogenetik nazariya - inson biologik tur sifatida to`g`ilib, xayotdagi ijtimoiy shart-sharoitlarning bevosita ta’siri ostida shaxsga aylanadi, deb xisoblaydi. M.: rollar nazariyasi ta’limoti inson ijtimoiy muxitda bajarishi shart bo`lgan maxsus rollar uning xulq atvorida, boshqalar bilan munosabatida sezilarli iz qoldiradi deb xisoblaydi.