Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

Ona kundaligi.
Ontogenez psixologiyasida bolalarning tarjimai hol asosidagi ilmiy tadqiqotlar, masalan, N.A.Menchinskaya, V S Muxinaning kuzatishlari "Ona kundaligi" nomi bilan mashhurdir Shunday tadqiqotlar chet el psixologiyasida ham keng tarqalgan
Badiiy adabiyotda yaratilgan talay asarlar, masalan, L.N.Tolstoy, A. M.Gorkiy, S.Ayniy, Oybek, Abdulla Qahhor va boshka qator adiblarning esdaliklari tarjimai hol shaklida bo’lib, ular bilan tanishish natijasida mualliflarning xis-tuygusi, temperamenti, xarakteri, qobiliyati, iste’dodi, qiziqishi, intilishi, mayli, layoqati, dunyoqarashi, e’tiqodi, nafosati, axloq va odobi to’g’risida ma’lumotlar olish mumkin.
Anketa metodi. Ontogenez psixologiyasida keng qo’llanadigan metodlardan biridir. Uning yordamida turli yoshdagi odamlarning psixologik xususiyatlari, narsa va xodisalarga munosabatlari o’rganiladi.
Anketa odatda uch shaklda tuziladi. Ularning birinchi xili anglashilgan motivlarni aniqashga muljallangan savollardan tuziladi. Ikkinchisida esa tar bir savolning bir nechtadan tayyor javoblari beriladi. Uchinchi turdagi anketada sinaluvchiga yozilgan to’g’ri javoblarni ballar bilan baholash tavsiya etiladi. Anketadan turli yoshdagi odamlarning layok,atlarini, muayyan sotaga qiziqishlari va qobiliyatlarini, o’ziga, tengdoshlariga, katta va kichiklarga munosabatlarini aniqash mak,sadida foydalaniladi.
Tarkatilgan anketalar yigishtiriladi va elektron hisoblash mashinalarida hisoblanadi, atroflicha mikdoriy taxlil qilinadi, sungra tadqiqotga ya kun yasalib, ilmiy va amaliy yusinda xulosalar chiqariladi. Anketa metodi inson psixikasini o’rganish uchun boy material tuplash imkonini beradi. Lekin unda olinadigan ma’lumotlar doimo xolisona xususiyatga ega bo’lavermaydi. Bu kamchilikka yul quymaslik uchun anketa ichidagi nazorat vazifasini bajaruvchi savollarni puxta ishlab chik,ish matssadga muvofikdir.
Quyida anketa varaqasidan namuna keltirib utamiz.
Odatda anketa savollariga tulik; javob beriladi yoki qisqacha "ha", "yo’q;" deb yozib qo’yiladi; shartli belgilar bilan belgilanadi: bunda (+) tasdiqdashni, (—) inkor tsilishni bildiradi; ketma- ket berilgan bir nechta javobdan faqat bittasi tanlanadi va tagiga chiziladi yoki tartib razami aylana ichiga olinadi.