Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

Xorijiy adabiyotlar
4. William Damon,Richard M. Lerner Handbook of Child Psychology, Theoretical Models of human Development . © 2006- Psychology

5. 
   David G. Myers. Psychology. © 2010 by Worth Publishers.
   

7 - MA’RUZA- Перинатал давр ва чақалоқлик даври
Перинатал давр: ҳомиланинг сенсор, мотор ва рефлектор фаоллиги. Туғилиш актининг психологик характеристикаси (О.Ранк, С.Гроф).

Bolaning ona kornidagi usish davri onaning organizmiga uzviy boglits holda kechadi. Chaqllokning barcha hayotiy funktsiyalari — ovatlanish, nafas olish, nafas chikarish, havo haroratining o’zgarishi va atmosferadagi moddalar almashinuviga moslashish va hokazolar onaning organizmi orqali amalga oshadi.

Chaqaloqning tugilishi sifat o’zgarish daqiqasi, ijtimoiy rivojlanishning yangi kurinishi boshlanadigan nukta ekanligi bilan muhim axdmiyatga egadir. Shuning uchun tugilish tabiatning chaqllok, organizm iga kuchli, larzaga keltiruvchi mujizasvdir. Bunda ona krrnidagi barkdror muhiitda yashagan jonzot favkulodda yangi sharoitga, son-sanoksiz xossa va xususiyatlarga ega bo’lgan kuzgovchilar doirasiga tushadi. Avval chaqllok, organizmining ona organizmidan ajralishi sodir bo’lib, ijtimoiy-tabiiy sharoitlarga moslashuvi boshlanadi. Uning mo’rgak organizmida tub o’zgarishlar ruy beradi, unda yangi sharoitlarga kunikish davri kurashlar ostida utadi. Chaqalok, organizmi mikdor va sifat o’zgarishlariga, tashki olamning qarshiligiga, ta’siriga, tazyiqga duch keladi;fazo,vakt,va,xdrakat,muammolari,muglakr,boshqacha,tarzda,uning,bosh,miya,katta,yarimsharlari,pustila,aks,etaboshlaydi.
Psixolog V.S.Muxinaning fikricha, chaqalokda tugalishiga qadar ham shartsiz reflekslar bo’lishi, unga homilalik paytidayok, uz kulini surish imkonini yaratadi.
Sharq sallomalarining fikricha, chaqalokda tug’ma reaksiyalarning boshqa guruhi ham mavjud bo’lib, beshik tebratilganda chaqalok,ning yig’idan tuxtashi, ixtiyorsiz xarakati sekinlashuvi shundan dalolat beradi. Kadim zamonlardan beri beshik, surgich va hokazolardan chaqalokdi yupatishning, uning ixtiyorsiz xdrakatini tuxtatishning, diktatini ovqatga va favkulodda holatga tuplashning mutim vositasi sifatida foydalaniladi.
K,ator tugma-tabiiy reaksiyalar chaqalok hayoti uchun juda muximdir. Ana shu shartsiz reflekslar tufayli,u,yangi,ungaysiz,sharoitga,kunikib,boradi,va,uz,yashash,tarzini,mavjud,yunalishga uygunlashtiradi.Uning,yangi,muxitda,ovkatlanishi,va,nafas olishi ana shu refleks -
larning,bevosita,funktsiyasi,hisoblanadi.Bola,tutlgunicha,undagi barcha jarayonlar onaning
organizmi,orkdli,amalga,oshgan,bo’lsa, tugalganidan keyin mutlak,o boshqacha tarzda amalga osha boshlaydi.Masalan,upka,bilan nafas olish, oral (ogiz, ichak, oshk,ozon kabi biologik organlar
orkdli) ovkdtlanish vujudga keladi. Buni psixologiyada reflektor
moslashish deb ataladi.