Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

port 
shahriga aylandi.
T
<4
S H I M O L I Y
A M ER IK A
orollari
San-5
S a lv a d o r oroli
«roll
Antiqua oroli
Gvad elu p a oroli
A M E RIK A
XV asr Amerika xaritasi.
66

---

Atamalar mazmunini bilib oling
Admiral (dengiz hukmdori) 
— harbiy dengiz floti qo‘mondonlariga 
beriladigan oliy harbiy unvon.1
Astrolyabiya — XVIII 
asrgacha biror joyning geogralik joylashuv 
holatini, vaqtini, yulduzlarning chiqish va botish paytini aniqlashda 
ishlatib kelingan asbob.2
Kompas 
— dunyoning tomonlarini aniqlaydigan, mili doimo shimolni 
ko‘rsatib turadigan asbob.3
Port 
— dengiz yoki daryo qirg‘og‘ida kema turadigan va ta’mirlanadigan, 
yuk ortish va tushirishga m o‘ljallangan hamda yo‘lovchilarga xizmat 
qiladigan maxsus jihozlangan joy.4
Savol va topshiriqlar
1. Q anday om illar yevropaliklar oldiga yangi dengiz yo ‘llari ochish
vazifasini ко ‘ndalang qilib qo ‘ygan ?
2. Yangi dengiz y o ‘llarining ochilishida X.Kolumb qanday rol o ‘yn adi?
3. Portugaliyalik dengiz sayyoh lari yangi dengiz yo ‘llari ochilishiga
qanday hissa qo ‘shganlar?
4.
Buyuk geografik kashfiyotlar deb nimaga aytilgan va uning tarixiy
aham iyati nimalardan iborat b o ‘lgan?
MUSTAQIL ISH
Mustaqil 0 ‘zbekiston davlatining dengiz savdo flotiga ega emasligi qanday 
omillar bilan izohlanadi? Bu haqda javoblaringizni tayyorlab keling.
20-§. ISHLAB CHIQARISH TEXNIKASINING
PAYDO BO‘LISHI
Ishlab chiqarish texnikasi nima? 
Ishlab chiqarish texnikasi 
inson mehnatini yengillashtiradigan va m ehnat unumdorligini 
ko‘p marotaba oshirishga imkon beradigan mehnat qurollaridir.
Yodda tuting!
«Ishlab chiqarish texnikasi» iborasi o ‘rnida «mashina» iborasi ham
ishlatiladi.
1 0 ‘zME. - Т.: «УзМЭ». 2006. 1-jild. 40-bet.
2 0 ‘TIL. - Т.: «УзМЭ». 2006. 1-jild. 111-bet.
3 0 ‘TIL. - Т.: «УзМЭ». 2006. 2-jild. 396-bet.
4 0 ‘TIL. - Т.: «УзМЭ». 2007. 3-jild. 298-bet.
67

---

Texnikaning avvalgi m ehnat qurollaridan asosiy farqi — uning 
ishlab chiqarishda inson qo‘l mehnatini keskin kamaytirishi yoki unga 
umuman o ‘rin qoldirmasligidir. Bunday misollarni ko‘plab keltirish 
mumkin. Motiga, omoch, plug, charxpalak, urchuq, charx, to‘quvchilik 
dastgohlari, shamol tegirmoni va boshqalar odam qo‘l mehnatini eng 
ko‘p darajada yengillashtirishga imkon beradigan texnikani yaratish 
yo‘lidagi dastlabki ixtirolar bo‘ldi.