54
II bob. NAQSH KOMPOZITSIYALAR CHIZISHGA OID
AMALIY MASHG„ULOTLAR
2.1. Naqsh elementlarining turlari va unung o„ziga xosligi.
Yuqoridagi mavzularda qayd etilganidek naqqoshlik san‘atida
asosan ikki turdagi naqsh elementlari qo‗llanilib kelinadi.
Bular o‗simliksimon va geometrik naqshlar
ularning har birining
o‗rni kompozitsiyalar tuzishda o‗ziga xosdir. va shakliga ega bo‗lgan
gullar, barg, novdalarni badiiylashtirib tasvirlash O‗simliksimon naqsh
elementlari ma‘lumki tabiatdagi barcha gul
va barglarning tuzilishidan
iborat bo‗lsa, geometrik naqshlar esa turli geometrik shakllarning o‗zaro
bog‗lanishi va tugunlar hosil qilib takrorlanishidan tashkil topgan.
Naqqoshlik san‘atining rivojlanish tarixiga razm soladigan bo‗lsak,
ustalarimiz yaratgan qadimiy naqshu nigorlarda ham bu elementlarni
keng qo‗llanganligini guvohi bo‗lamiz. Ular
ijodida davrlar osha bu
elementlarning yangi ko‗rinishlarini yaratilishi va takomillashib borishi
naqqoshlik san‘atining kun sayin ravnaq topishi
va keng quloch yoyishiga
asos bo‗lgan. Ayniqsa bu elementlar asosida tuzilgan kompozitsiyalarni
qadimiy me‘morchiligimizning tashqi qismi hamda ichki bezak ishlarida
o‗z o‗rnida ishlatilganligini ko‗ramiz. Naqqoshlikda
gulli girih deb
nomlanuvchi naqsh kompozitsiyaning yuzaga kelishi ikkala naqsh turini
birini ikkinchisiga qo‗shib omuxta qilib ishlash natijasida paydo bo‗lgan
o‗zgacha jimjimador naqshdir. Girihlar bu turda ko‗pincha islimiy
naqshlarga chegara shakl sifatida xizmat qiladi .
Dostları ilə paylaş: 
