Tema: Jıraw-baqsılar dóretiwshiliginde troplar Mazmunı

Mináwer (Mináwar) – nurlı; metafora
Uǵlım, shunda ash-nanım zaya boldı, xızmetim boshqa ketti.
Ash-nan – ziynet, as-suw, duz-dámek
Temirtonlı xabar keldi,
Oyan-há patshanıń qızı
Temirtonlı - Bul jerde: jawınger, qaharman. metonimiya
Más tawıs kibi sallanıp, (Teńew - kórkemlew quralı)
Kúnde yúzmıń qıyallanıp,
Totıqush kibi dollanıp, (Teńew - kórkemlew quralı)
Kúnde júz mıń qıyallanıp..
Goruǵlı atınan túship, arshanı yerge alıp . ashıp qarasa, on tórt kelinshek ay kibi, zúlpleri alqa. Badam qabaq, alma yanaq bir názálim qızdı kelip, aqıl xushınan ayırılıp lal boldı. (Teńew - kórkemlew quralı)
III BAP.Baqsılar dóretiwshiliginde troplar
3.1. Muwsa baqsınıń dóretiwshiligi
Muwsa baqsı (1863 — 1907). Qar aqalpaqtıń eń ataqlı baqsılarınıń birinen esaplanadı. Ol Aqımbet baqsınıń shákirti, kóp jıllar dawamında onıń izine erip, onnan saz shertiwdi úyrengen. Onıń «Muwsa sen yari» naması xalıq arasında keńnen belgili. Onıń talantın Berdaq Ǵarǵabay ulı joqarı bahalaǵan. Buǵan Berdaq shayırdıń:
Tárip etsem sonı doslar,
Adamzattıń kewlin xoshlar,
Qayrıladı ushqan quslar,
Sazın esitse Muwsanıń.
Tańlandırǵan patsha, xandı,
Sazı-sózi eriter jandı.
Tamam baqsınıń sultanı,
Sheberlik jaǵı Muwsanıń
Bul qosıq qatarlarda Qayrıladı degen sóz metonimiya. Eriter jandı sózleri bolsa epitet xizmetinde.
3.2. Shaniyaz baqsınıń dóretiwshiliginde troplar
Shaniyaz baqsı (1907 —1990). Shaniyaz Erniyazovta qaraqalpaq xalqınıń eń súyikli baqsılarınıń biri. Ol 1927-jıldan baslap baqsıshılıq óneri menen tanıla basladı, ataqlı Tilewmurat baqsınıń shákirti. Shaniyaz baqsı qaraqalpaqtıń 62 namasın atqarıp bilgen. Ásirese,
«Ǵárip-ashıq» dástanınıń Qazı Máwlik variantın sheber atqarǵan. 1937-jılı Tórtkúlde ótkerilgen baqsılardıń jarısında Shaniyaz Erniyazov birinshi orındı iyelegen. Onıń atqarǵan namaları házir de jas baqsılar tárepinen sheberlik penen atqarılmaqta. 1992-jılı 13-avgust kúni Qaraózek rayonında Shaniyaz baqsı Erniyaz ulınıń atına Respublikalıq baqsılar kórik tańlawı ótkerilip, jarıs juwmaǵında Nókisli baqsı Turǵanbay Qurbanov birinshi orındı jeńip alıp, Qaraqalpaqtıń ala moynaq duwtarı menen sıylıqlandı. Turǵanbay Qurbanovqa «Qaraqalpaqstanǵa xızmet kórsetken baqsı» húrmetli ataǵı berildi. Qaraózek rayonında Shaniyaz baqsınıń atına kóshe qoyıldı, onıń ólmes namaları xalıqqa xızmet etiwin dawam etpekte
Shashı suw túbine qundız,
Sham shıraqtay kÓzi juldız
Bul qosıq qatarlarında qundız, juldız sózleri metafora xizmetinde kelip tur.
Janında basqa qızıw kániz
Qıtay menen Qıpıshaqtada
Túrmesi tilla shaqlı
Shashaǵı hinji monshaqlı