Aqıllı saqıy, keń peyil,
Kórgenniń kewli tolǵanday,
Altı ulı bar edi,
Tal shıbıqtay tawlanǵan,
Altın kibi puwlanǵan,
Qara qaslı, qolań shashlı,
Jaydar kózli, shiyrin sóz
Qırq qız dástanındaǵı troplar Altın kibi puwlanǵan, ósh alǵanday, Xalayıq hayran qalǵanday, kewli tolǵanday, Tal shıbıqtay tawlanǵan degen sózler diń barlıǵı - teńew Aqıllı saqıy, Jaydar kózli, shiyrin sóz, Qara qaslı, qolań shashlı – metafora.
Juqa erin qaymaqtay,
Awzı sulıw oymaqtay,
Piste murın, badam qabaq,
Keń qushaqlı, aq tamaq,
Hinji tisli, peri túsli, (Qırq qız)
Qaymaqtay. Omaqtay sózleri bul jerde – teńew.
Esemurat jıraw (1885 — 1979). Qaraqalpaq xalqınıń ataqlı jırawlarınıń biri. Ol jırawshılıqtı óz ákesi Nurabulla jırawdan (1862 — 1922) úyrengen. Ol «Alpamıs», «Qoblan», «Sháryar», «Edige», «Shora batır» dástanların jırlaǵan. Onıń ózinde shayırlıq talant ta bolǵan. Esemurat jı
«Sınıq ayaq — óli ayaq,
Súyrep barǵan saw ayaq,
Endigisin óziń bil,
Jurt iyesi patshayım, («Edige»)
Bul qatarlarda kórkemlew quralı bolǵan sinekdoxa kelgen.
Astına qara pul salıp,
Ústine qızıl sebelep,
Aldayman — dep keldiń be?
Atańa nálet bádirek. («Edige»)
Qara-epitet, qızıl-metonomiya, bádirek-metafora.
Qáteptey awzıńdı ashpaysań,
Dáryaday gúwlep taspaysań,
Aldıńa ayaq baspaysań,
Ne kórdiń, qara at, ne kórdiń? (Alpamıs)
Bul qatarlarda «Qáteptey awzıńdı ashpaysań, Dáryaday gúwlep taspaysań» dep kórkemlew quralı bolǵan troplardan giperbolanı paydalanǵan.
Qarajan shıqtı shep jaqtan,
Alpamıs shıqtı oń jaqtan,
Bir-birine juwırdı,
Eki palwan pánje urdı,
Bir kún udayı ayqastı,
Jıǵısa almadı batırlar,
Ekilenshi kúninde,
Ayǵır kibi shaynastı.
Jıǵısa almay batırlar,
Dostları ilə paylaş: |
