Temir yo‘l transporti ta’mirlash tashkilotlari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalarini tasdiqlash haqida

2-§. Temir yo‘l transporti harakat tarkibini ta’mirlashda uskunalar va ish o‘rinlariga qo‘yiladigan
talablar
102. Foydalanayotgan uskunalarni barchasi doimo soz holatda bo‘lishi kerak.
103. To‘siqlar va himoyalash qurilmalari belgilangan joylarda o‘rnatilib, o‘rnatilgan darajada
mahkamlab qo‘yiladi. Nosoz uskuna va to‘siqlarni nosozligi paytida ishlashga ruxsat berilmaydi.
104. Yangi o‘rnatilgan yoki ta’mirdan chiqqan uskunalar sex boshlig‘i va mehnatni muhofaza
qilish muhandisi ishtirokida komission tartibda qabul qilingandan so‘ng ishga tushirilishi lozim.
105. Foydalanilayotgan uskunalar bo‘yicha texnik hujjatlar mavjud bo‘lishi kerak. Uskunalar
konstruksiyasi va uni boshqaruv organlari mehnat xavfsizligini ta’minlashi zarur.
106. Verstaklar, stollar va stellajlar mustahkam, chidamli, qulay va balandlikda ishlovchilar
uchun xavfsiz bo‘lishi hamda polga ishonchli mahkamlab qo‘yilishi lozim.

---

14.05.2022, 15:52
2068-сон 15.01.2010. Temir yo‘l transporti ta’mirlash tashkilotlari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalarini tasdiqlash haqida
https://lex.uz/docs/-1578222
9/16
107. Verstaklar yuzalari silliq materiallar bilan qoplanadi. Stellajlar va uni tag qismlarida
ko‘chish, tig‘li joylari, yoriqlar va boshqa nuqsonlari bo‘lmasligi kerak. Stellajlar polkalarini qiyaligi,
saqlanayotgan jismlar tushib ketmasligi uchun ichkari tomonga qaratilishi lozim.
108. Verstaklarni qoplash paytida o‘tkir burchaklar bo‘lmasligi kerak. Verstak kengligi 0,75 m
dan kam bo‘lmasligi lozim.
109. Verstaklar qo‘yilgan qisqich (tiski)lar ishlov berilayotgan detal o‘lchovlariga muvofiq
bo‘lishi va ular orasidagi masofa 1 m dan kam bo‘lmasligi kerak.
110. Verstakda ishlovchilarni uchish mumkin bo‘lgan parchalardan himoyalash maqsadida
yacheykalari 3 mm dan katta bo‘lmagan 1 m va undan ziyod balandlikda to‘rlar qo‘yilishi lozim.
111. Buyumlar va materiallarni taxlash uchun mo‘ljallangan stellaj va stollarda ularni ko‘tarishi
mumkin bo‘lgan og‘irliklar haqida belgi ko‘rsatilishi kerak.
112. Ishlovga kelib tushgan detal va materiallar maxsus va aniq belgilangan joylarda
joylashtirilishi lozim.
113. Uskunalar va binolar qismlari orasidagi masofa o‘tish va harakatlanish joylari kengligi,
amaldagi qurilish, binolar va inshootlarni yong‘inga qarshi me’yorlarini loyihalash talablariga
muvofiqlashtiriladi hamda uskunalar quvvati va turi transport vositalari va tayyorlanayotgan
mahsulot gabariti, tashishni bajarish ishlari, odamlar va yuklarni intensivligiga qarab belgilanishi
lozim.
114. Chang ajratadigan uskunalar (tozalash barabanlari, gitinaks, tekstolik, asbest va
boshqalarga mexanik ishlov beradigan stanoklar) alohida xonalarda o‘rnatiladi va ular boshqa sexlar
xonalaridan chang va ovozdan himoyalangan to‘siqlar bilan izolatsiyalanishi hamda tortish-so‘rish
shamollatish uskunalari, mahalliy so‘rish va tozalash vositalari bilan jihozlanishi kerak.
115. Agarda uskunalar ishi yuqori darajadagi shovqinni keltirib chiqarsa, ularni sexlarda
o‘rnatish sanitariya me’yorlari va qoidalariga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
116. Issiq va zararli ishlar bilan bog‘liq sexlar va ishlab chiqarish uchastkalari izolatsiyalanishi
lozim.
117. Pnevmatik zarba berib ishlaydigan doimiy ishlar uchun alohida xona ajratilishi lozim.
118. Barcha harakatni uzatuvchi (tasmali, arqonli, zanjirli, sharnirli va boshqalar) qismlarda
mustahkam saqlaydigan to‘siqlar bo‘lishi lozim.
119. Uskunalar va mexanizmlarni aylanish qismlari 2,5 m balandlikdan pastda joylashgan
bo‘lsa, maxsus to‘siqlar bilan to‘sib qo‘yilishi lozim.
120. Katta gabaritli uskunalarga xizmat ko‘rsatish poldan 1 m va undan oshgan holda amalga
oshirilishi hamda uning yonida to‘sig‘i bo‘lgan maxsus maydoncha va unga chiqish uchun narvon
bo‘lishi kerak.
121. Ishga tushirish apparaturasi uskunani tez va bir tekisda yoqish va undan qulay
foydalanishni ta’minlashi lozim.
122. Yirik va uzun o‘lchovli uskunalar (transportyor, rolgang, konveyer va boshqalar) bir necha
joyda to‘xtatish tugmalari (knopkalari) bilan jihozlanishi lozim. To‘xtatish tugmachasi qizil rangda
bo‘lib “to‘xta” yozuviga ega bo‘lishi kerak.
123. Uskunani ishga tushirish pedallari ishonchli to‘siqlar va himoyalovchi qurilmalardan iborat
bo‘lib, ular uskunani oldindan o‘qish imkoniyatiga yo‘l qo‘ymasligi kerak.
124. Uskunalar va mexanizmlarni ta’mirlash va sozlash ishlari maxsus ajratilgan, o‘qitilgan va
yo‘l-yo‘riqdan o‘tgan xodim tomonidan bajarilishi lozim.
Uskunalar va mexanizmlar ishlayotganda ta’mirlash ishlari bajarilishi taqiqlanadi.
125. Ish boshlanishi oldidan uskunalar va mexanizmlar o‘chirib qo‘yiladi. Barcha harakat
uzatadigan kamarlar shkivdan olib qo‘yilishi kerak.
126. Ishga tushirish apparati va rubilniklarda belgilangan plakatlar osib qo‘yiladi va ishlayotgan
joyga kuchlanish berilmasligi bo‘yicha choralar ko‘rilishi lozim.
127. Qirindilar, qirqilgan bo‘laklar, changlar va ifloslanishlar stanokda ishlovchilar tomonidan
tozalanib olinadi.

---

14.05.2022, 15:52
2068-сон 15.01.2010. Temir yo‘l transporti ta’mirlash tashkilotlari xodimlari uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalarini tasdiqlash haqida
https://lex.uz/docs/-1578222
10/16
128. Har bir ishlovchi uchun qulay sharoit yaratilib, ish bajarayotgan paytda ularning erkin
harakati ta’minlanishi kerak.
129. Ish joyi yordamchi uskunalarni joylashtirish uchun yetarli darajada maydon, shuningdek,
asboblar, jihozlar, ishlov beriladigan va ishlov berilgan buyumlar (stellajlar, stollar, yashiklar va
boshqalar)ni saqlash uchun tegishli inventarlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
130. Ish joyida ishchini oyog‘i tagida soz yog‘och panjarali taglik bo‘lishi va plankalari orasidagi
masofa 25 — 30 mm ni tashkil etishi kerak.
131. Agarda ish joylari ishchi yonida ishlayotganlar yoki atrofidan o‘tayotganlar uchun xavfli
bo‘lsa, to‘siq o‘rnatilishi lozim.
132. Ish o‘rni yetarli darajada yoritilishi va tozalikda saqlanishi kerak. Ish o‘rinlari, yurish va
harakatlanish yo‘llari, ish kuni davomida va ish joylarida tayyor mahsulot va qoldiqlar yig‘ilganda
tozalanib turilishi kerak.
133. Ish joyida yonish xavfi bor va yengil yonadigan materiallarni saqlash taqiqlanadi.
134. Asboblar va moslamalarni ish joylarida saqlash uchun alohida shkaflar o‘rnatilishi lozim.
135. Buyumlarni shtabel shaklida taxlash uchun uning balandligi buyumni muvozanat sharoiti
va ulardan detallarni olishda qulaylik bo‘lishiga qarab belgilanadi. Bunda shtabel balandligi 1 m dan
oshmagan, ular orasidagi masofa 0,8 m dan kam bo‘lmasligi shart.
136. Shtabellar yiqilib ketmasligi va ulardan materiallar sirpanib, tushib ketmasligini oldini
olish maqsadida maxsus moslamalar, tayanchlar, tirkagich, qatorlar orasiga taglik qo‘yilishi lozim.
137. Ish paytida qozonxonaga tushish qopqog‘i, sisternalar va quduqlar lyuklari ochiq bo‘lib,
zarur bo‘lganda to‘sib qo‘yilishi kerak.
138. Agar tabiiy yoritilishi yetarli bo‘lmasa, 12 V li ko‘chma va portlashdan himoyalangan
chiroqlardan foydalanish lozim.