Statika. Kuchlarni qo`yish. Kuch momenti. Jismning muvozanat sharti: jismga tasir etayotgan barcha kuchlarning vektor yig`indisi nolga teng bo`lsa, jism muvozanat holatda bo`ladi.
Jismga bir to`g`ri chiziq bo`yicha tasir qiluvchi ikkita teng va qarama-qarshi yo`nalgan kuchlar muvozanatlovchi kuchlar deyiladi.Bulardan biri richak
Qo`zg`almas nuqta atrofida aylana oladigan qattiq jismga richak deyiladi.
Aylanmaydigan jism muvozanatda bo`lishi uchun jismga qo`yilgan kuchlarning istalgan o`qdagi proyeksiyalarining yig`indisi nolga teng bo`lishi zarur.
Arximed qonuni:
Kuch yelkasi deb, kuchning tasir chizig`i va aylanish o`qi orasidagi eng qisqa masofaga aytiladi.Tasir etuvchi kuchning aylantirish xususiyatini ifodalash uchun kuch momenti deb ataladigan kattalikdan foydalaniladi.Kuchning aylanish o`qiga nisbatan momenti deganda,shu kuch moduli bilan kuch yelkasi ko`paytmasiga aytiladi.
Kuch momenti vector kattalik bo`lib, uning XBS dagi o`lchov birligi sifatida Nm qabul qilingan.Lekn kuch momentining birligi, ya`ni 1Nm ni J (Joul) deb atash qabul qilinmagan.
Kuch va yelka har doim o`zaro perpendikulyar bo`ladi.
Richakka tasir etuvchi kuchlar o`z yelkalariga teskari proporsional bo`lganda richak muvozanatda bo`ladi.
Momentlar qoidasi:Aylanish o`qiga ega bo`lgan jism muvozanatda bo`lishi uchun unga tasir etuvchi kuchlar momentlarning vector yig`indisi nolga teng bo`lishi kerak, ya`ni:
Jismning barcha zarralariga tasir etuvchi og`irlik kuchlarining markaziga shu jismning og`irlik markazi deyiladi.
Aylanish o`qiga ega bo`lgan har qanday qattiq jism richag deyiladi.Richagning osilish nuqtasiga nisbatan va kuchlar momentlarining shartida richag muvozanatda bo`ladi.
Mexanikaning oltin qoidasi: Kuchdan qancha yutsak masofadan shuncha yutqazamiz, masofadan qancha yutsak kuchdan shuncha yutqazamiz.
