Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti

Ключевые слова: 
Творческое наследие Али бека Гусейнзаде, этапы 
развития документооборота и потока об Али беке Гусейнзаде, 
библиографический 
мониторинг, 
информационные 
ресурсы, 
1-й 
Тюркологический Конгресс, журнал "Фуюзат", газета "Хаят", культурная и 
политическая деятельность азербайджанских эмигрантов в Турции 
Keywords: 
The creative heritage of Ali bey Huseynzade, stages of 
development of document circulation and flow about Ali bey Huseynzade, 
bibliographic monitoring, information resources, 1st Turkological Congress, 
"Fuyuzat" magazine, "Hayat" newspaper, cultural and political activities of 
Azerbaijani emigrants in Turkey 
 
Giriş.
Bildiğimiz gibi, zaman içinde tarihsel ve siyasi açıdan yaklaşımlar, 
çeşitli türden gerekli bilgilerin belirli baskılara ve etkilere maruz kalmasına neden 
olmuştur. Totaliter devlet rejiminin insan haklarına aykırı yasalar temelinde yol 
açtığı fiziksel ve manevi şiddet, elbette toplumun bilgi edinme hakkını da 
zedelemiştir. 
Ali Bey Hüseyinzade'nin mirası 168 yayınlanmış makale, 19 kitap, 16 resim 
ve 115 el yazmasından oluşmaktadır. İlk makalesi "Ömer Hayyam" 1890'da 
İstanbul'da yayınlandı. İlk kitabı "Veba ve Mikroplar" 1900 yılında İstanbul'da 
yayınlandı. Günümüze kadar gelen 16 güzel tablo şu anda Azerbaycan'da "İstiklal 
Müzesi"nde saklanmaktadır. 
Ali Bey Hüseyinzade'nin hayatı ve faaliyetleri hakkında 20 kitap yayınlanmış, 
877 makale yazılmış, 25 bilimsel eser (tez ve özet), 184 elektronik kaynak (haber, 
bilgi, röportaj, makale) hazırlanmış ve bir film çekilmiştir. hakkında yapılmıştır ( 
2006, Bakü). Kendisiyle ilgili ilk yazı 1906 yılında Azerbaycan'da Asan Sabri 
Ayvazov tarafından "Fyuuzat" dergisinde "Hayatın batışından izlenimim" ve 
"Fyuuzat'ın peçesi" başlığı altında yayınlandı. Kendisiyle ilgili ilk kitap 1992 
yılında Ali Haydar Bayat tarafından "Azerbaycan'ın Küçük Oğlu Ali Bey 

---

376 
Hüseyinzade (Prof. Dr. 
Araştırmamızın konusu, A. Hüseynzade'nin mirası hakkında oluşturulan 
belgeler sisteminin gelişim aşamalarını, coğrafi ölçeğini ve aynı zamanda bilgi 
kaynaklarına yansıma düzeyini belirlemektir. Bu konuda yapılan araştırmaların 
analizi sonucunda bir bütün olarak belge akışının gelişimi şu şekilde özetlenebilir: 
Aşama I - 1920'ye kadar olan dönem 
II aşama - 1921-1937 yıl 
III aşama - 1938-1960 yıl 
IV aşama - 1961-1990 yılları 
Aşama V - 1991'den günümüze