6.5.4. Betonning qotishi va uni tezlashtirish usullari Qoliplangan betonning mustahkamligi vaqt davomida oshib boradi.
Betonning qotishi sem entning gidratatsiya jarayoni tezligi, m uhit
harorati va nisbiy namligiga bog‘liq. Normal muhitda beton markadagi
mustahkamlikka 28 sutka davomida erishadi. Beton qotishi uchun normal
muhit sharoiti - harorat 20°S±2 va nisbiy namlik 90-100 foiz. Betonning
28 sutka keyingi mustahkamligi ekspluatatsiya sharoitiga bog‘liq. Beton
normal sharoitga yaqin muhitda ishlatilsa, uning mustahkamligi o ‘n yillar
davomida oshib boradi. Normal sharoitda betonning bir yildan keyingi
mustahkamligi markadagiga nisbatan 75 foiz ortishi mumkin.
Zavodda temirbeton konstruksiyalar markadagi mustahkamlikning
70 foizga 7 sutka davomida erishishini hisobga olsak, bu omil beton
quyish sexlarining juda katta hududlarni egallashini tushunamiz. Yig‘ma
temirbeton ishlab chiqarishda betonga issiqlik bilan ishlov berib qotishini
tezlashtirish keng tarqalgan. Betonga issiqlik turli usullar bilan ta ’sir
ettirilishi mumkin, chunonchi 80-85°S haroratli suv-bug‘ aralashmasi yoki
100°S haroratli to‘yintirilgan bug1 to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri buyumgayuborilishi,
bug‘, elektr toki, o ‘ta yuqori chastotali tok va boshqa isitish manbalari
vositasida betonni kontakt (bilvosita) usulida qizdirish mumkin. Suv-
bug‘ aralashmasi bilan beton qizdirilganda, qotish vaqtida nisbiy namlik
saqlanadi va sement gidratatsiyasi uchun qulay sharoit yaratiladi.
Monolit quyilgan beton birinchi kunlarda maxsus parvarishga muhtoj
bo'ladi. Chunki harorat va nisbiy namlikning m e’yordan o ‘zgarishi beton-
dagi ichki zo‘riqishlar natijasida hosil bo‘lgan yoriqlami keltirib chiqaradi.
Quruq issiq iqlim sharoitida beton yuzasi rulonli (polietilen va polipropilen
plyonkalar, brezent, chipta va shu kabilar), sochiluvchi materiallar (qum,
89 f
qipiq, giltuproq va shu kabilar) va yupqa plyonka hosil qiluvchi polimerlar
(etinol loki, gossipol smolasi eritmalari, suvda eriydigan polimerlar,
gelpolimerlar) bilan qoplanadi.
