Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

 
8.2 «5-S aloqa» tizimi 
Loyihani amalga oshirishda ishlatilishi mumkin boʻlgan ogʻzaki va yozma 
muloqotni yaxshilash tizimlaridan biri "5-S aloqa". 
Ushbu tizim har qanday kommunikativ aloqaning 5 ta muhim xususiyatini va 
uni takomillashtirishning usullarini belgilaydi: 
1-S - oydinlik (clarity). Xabarning miqdori va mazmunining maqbul nisbasiga 
erishish, qisqartirish uchun harakat qilish kerak boʻlsa, bir gapda juda koʻp 
ma’lumotlarga ishlov berishga harakat qilmaslik kerak; 

---

85 
2-S - toʻliqlik(completeness). Xabar asl gʻoyani toʻliq aks ettirishi kerak. Buni 
joʻnatuvchi va qabul qiluvchini ham hisobga olish kerak. Soʻnggi xabarning 
mohiyatini tushunish uchun yetarli darajada unga e’tibor berish kerak; 
3-S – qisqalik (conciseness). Xabarning mazmuni batafsil taqdimot bilan loyqa 
boʻlmasligi kerak. Agar fikrni qisqacha ifoda qilish mumkin boʻlsa, uni albatta bajarish 
kerak; 
4-S – aniqlik (concreteness). Xabarda maksimal xususiyatlar boʻlishi kerak. 
Xulosa natijalari yoki natija haqida noaniqlik boʻlsa ham, abstrakt soʻzlardan 
chetlanish kerak; 
5-S - toʻgʻrilik (correctness). Xabarni uzatiladigan til qoidalariga muvofiq 
tuzilishi kerak. Bu ayniqsa xalqaro loyihalarni amalga oshirishda muhim ahamiyat 
kasb etadi, bu yerda atamalardagi oddiy xatolar loyiha ishtirokchilari uchun juda koʻp 
muammoga sabab boʻlishi mumkin. 
Amalga oshirilayotgan loyihalarning tabiati boshlangʻich darajada xilma-xil 
boʻlgani sababli, loyihani amalga oshirish jarayonida muloqotga ta’sir qiluvchi 
omillarning ijobiy ta’sirini ta’minlashga harakat qilish kerak. Ushbu omillar 
quyidagilardir: 
- kommunikatorning tashkiliy tuzilishi va lavozimi;
- loyihani boshqarish uslubi;
- mehnatni taqsimlash darajasi, loyiha ishtirokchilari soni va ularning kasbiy darajasi. 
Loyiha boshlanishidan oldin bu omillarga rahbariyatning e’tiborini jalb qilish 
asosiy ish vaqtida aloqa muammolarini bartaraf etishga yordam beradi. 
Ushbu jarayonning muhimligini tushunmaslik, loyihani boshqarishda va 
odamlar bilan ishlashda eng koʻp uchraydigan xato manbalaridan biridir. Koʻpincha 
odamlar kelgan ma’lumotni notoʻgʻri talqin qiladilar. 
Odatda aloqa (communications) ostida quyidagilar tushuniladi: 
- har qanday axborotni topshirish haqidagi ish yoki haqiqat; 
- ogʻzaki yoki yozma xabar; 
- oddiy ramzlar tizimidan foydalanadigan odamlar oʻrtasida semantik tuzilmalarni 
almashish jarayoni. 

---

86 
Loyiha ishtirokchilari oʻrtasida oʻzaro tushunish kerak, chunki ularning har biri 
loyihaning qanday amalga oshirilishi toʻgʻrisida oʻz nuqtai nazariga ega. Aloqa 
tizimidagi buzilishlar eng kutilmagan natijalarga olib kelishi mumkin (8-rasm). 
Loyiha menejeri jamoa a’zolari va boshqa loyiha ishtirokchilari oʻrtasida 
doimiy, ishonchli va keng qamrovli axborot oqimlari uchun mas’uldir. Loyihani 
muvaffaqiyatli amalga oshirishga ta’sir qilishi mumkin boʻlgan axborotga alohida 
e’tibor qaratish lozim. Bu xabarlar norasmiy suhbatlar, uchrashuvlar, yigʻilishlar, 
biznes yozishmalar, ma’ruzalar va prezentatsiyalarni oʻz ichiga oladi. 
Kundalik ishlarning koʻpchiligi loyiha a’zolari oʻrtasida informal ma’lumot 
almashish orqali amalga oshiriladi (suhbatlar, telefon soʻzlashuvlari, elektron pochta 
xabarlari va hk). Bunday aloqalarning soddaligiga qaramay, ularning yordami bilan 
jamoa a’zolari hamkasblarining ishiga, muayyan topshiriqlar boʻyicha oʻzlari olgan 
qarorlar, pul taqsimotiga, ish tartibiga ta’sir koʻrsatishi mumkin. 
Norasmiy muloqotning natijalari loyiha jamoasining keyingi uchrashuvida 
hujjatlashtirilishi kerak. Aloqa jarayonida loyiha ishtirokchilari oʻrtasida axborot 
oqimlarining toza boʻlishi oʻzaro tushunish uchun zarur shart (8-rasm).