107
– ko‘rsatkichlar ustida matematik hisoblashlar bajarilganda (bo‘lish,
ko‘paytirish, ayirish, qo‘shish) funksiya cheksizlikka intilmasligi;
– matematik apparat mazmunlari bir-biriga yaqin bo‘lgan
ko‘rsatkichlarning funksional bog‘liqligini ta’minlashi;
– funksiya bir tomondan argumentlarning (ko‘rsatkichlarning) av-
tonomligini, ikkinchi tomondan umumiy mazmunini yo‘qotmasligi zarur;
– funksiya qiymatining o‘zgarishi tashkilotning va loyiha ko‘rsatkichlari
qiymatining o‘zgarishiga adekvat bo‘lishi zarur.
Formula holatidagi matematik apparat tashkilot faoliyati, ilmiy-inno-
vatsiya jarayonlari ko‘rsatkichlarining qanday holda bo‘lishidan qat’i nazar
umumlashtirish zarur.
Ma’lumki, bu matematik apparat ko‘rsatkichlar o‘lchov birligiga ega
bo‘lmagandagina yaxshi natija beradi. Shuning uchun yaratilgan metodo-
logiyaga asosan birlamchi (kompyuterga kiruvchi) ko‘rsatkichlar
ikki bosqichda
differensiatsiyalanadi. Ko‘rsatkichlarning ikki bosqichli differensiatsiyalani-
shi ilmiy tashkilotlar ko‘rsatkichlari misolida ko‘rib chiqildi (4.1-jadval).
Jadvaldagi ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, ko‘rsatkichlarni diffe-
rensiatsiyalashning birinchi bosqichida quyidagi yangi, o‘lchov birligiga
ega bo‘lmagan indikator koeffitsientlari hosil qilindi:
IK
1
–
tashkilotning ilmiy salohiyati;
IK
2
– tashkilotning ilmiy natijaviyligi;
IK
3
– ilmiy natijalarning chet elda tan olinishi darajasi;
IK
4
– tashkilotning ilmiy-texnik bazasi darajasi;
RI
tash
– tashkilotning reyting indikatori (ilmiy faolligi).
Jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, IK
1
indikator
koeffitsienti tashkilotning ilmiy faoliyatini 2 ta, IK
2
– 6 ta, IK
3 –
2 ta, IK
4
– 4 ko‘rsatkichini va reyting indikatori esa 13 ta ko‘rsatkichni o‘zida mu-
jassamlagan, IK
1
va IK
6
ko‘rsatkichlar bu bog‘lanishlarda 2 marotabadan
ishtirok etgan. Hamma matematik formulalarni
ishlab chiqishda tashkilot
ko‘rsatkichlarining mazmuni, avtonomligi saqlanib qolingan. Tashkilotning
ko‘rsatkichlari yaxshilansa indikator koeffitsientlar qiymatining oshib bori-
shi, yomon bo‘lsa kamayishi ta’minlangan (4.2-jadval).
Ilmiy tashkilot barcha indikator koeffitsientlarining matematik
yig‘indisi ushbu korxonaning ilmiy salohiyatini va loyihadagi masalalar-
ni amalga oshirish imkoniyatlarini aniqlashga yordam beradigan reyting
indikatorini
beradi va quyidagi, kompyuterga kiritish imkoniyatini be-
radigan, ushbu formula bilan ifodalanadi:
RI
tash
= IK
1
QIK
2
Q IK
3
Q IK
4
Ishlab chiqilgan yangi, ko‘rsatkichlarni qayta ishlaydigan matematik
apparatni sinab ko‘rish uchun keltirilgan “A1” va “B1” tashkilotning
108
4.2-jadval.
“A1” va “B1” tashkilotning reyting indikatorlari.
ko‘rsatkichlari asosida ularning reyting indikatorlari hisoblab chiqildi.
Quyida hisoblash natijalari keltirilgan:
IK
12
– tashkilotlarning ilmiy-texnik bazasi darajasi 0,5 ga teng deb olindi.
Demak, tashkilotlarning ilmiy aktivlik reyting indikatori:
A1 tashkilot uchun RI = 3,697. B1 tashkilot uchun RI=3,149.
Ikki tashkilot ko‘rsatkichlarining kompyuter tahlili shuni ko‘rsatdiki,
“A1” tashkilotning ilmiy salohiyati “B1” tashkilotning ilmiy salohiya-
tidan 0,548 bandga ortiqroqdir.
Shunday qilib, bunday baholash tizimi
davlat boshqaruv organlari, ichki
va tashqi iste’molchilar, fan va innovatsiya donorlari tomonidan ishlati-
lishi mumkin. Buning ustiga, korxonalarning keng miqyosdagi strategiya-
sini bugungi kun dolzarb tadbirkorligi bilan bog‘lay oladigan vosita sifati-
da qo‘llanilishi mumkin. Yangi tizim zaxiralarni taqsimlash sohasida ham
obyektiv qaror qabul qilish imkonini beradi.
4.2.2. Yangiliklarni amaliyotga
kiritish dasturlari
va loyihalarini ishlab chiqish
Salohiyatli investor uchun investitsion taklifni tayyorlash va dasturlar
ishlab chiqishi lozim. Yangi mahsulotni yaratish borasida (sohasida, doira-
sida) innovatsion jarayonlarni boshqarish mexanizmi, ilmiy-texnikaviy
«A1»
tashkilot
«B1» tashkilot
IK
1
=
2
1
Dostları ilə paylaş: