Toshkent arxitektura qurilish instituti
-rasm. Qurilish firmalarining tashkil qilinishiga nisbatan muqobil (alternativ) yondashuvlar
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- An’anaviy – bosh pudratchilikka asoslangan uslub
|
3.16-rasm. Qurilish firmalarining tashkil qilinishiga nisbatan muqobil (alternativ) yondashuvlar.
107 2-guruh – natija, ya’ni daromadlar va chiqimlar (sarf-xarajatlar) qanday bo‘lishidan qat’i nazar, to‘liq javobgarlikni o‘z zimmasiga oladigan firmalar, ular o‘z hisobidan qoplamalarni amalga oshirishi talab qilinadi, ya’ni mavjud ehtimoli havf – xatarni o‘z zimmalariga oladilar (« at risk » firmalari). Bunga misol sifatida bosh pudrat bo‘yicha javobgarlikni zimmasiga oladigan firmalarni ko‘rsatib o‘tish mumkin. Bosh pudratchi orqali barcha moliyaviy oqimlar o‘tishi amalga oshiriladi, u subpudratchilarni yollaydi va ularga to‘lovlarni amalga oshiradi, materiallarni sotib olish va qurilmalarni sotib olishni ta’minlaydi va h.k. U Loyiha qanday natija bilan yakunlanganligidan qat’i nazar, daromadni hech kim bilan bo‘lishmaydi. Bu holatlar ikkita qutb ko‘rinishidagi misollar bo‘lib, ularning tarkibiga ko‘p sonli oraliq variantlarni ham kiritish mumkin. AQSHda qurilishda tashkil qilishning asosiy uch uslubidan foydalaniladi: jumladan, an’anaviy – bosh pudratchilikka asoslangan , loyiha – qurilish va loyiha – menejerlik uslublari . Bundan tashqari, quyida keltirilgan kabi, ular kombinatsiyalaridan foydalanish ham mumkin. Har bir uslub o‘zining aniq afzalliklari va kamchiliklariga ega bo‘lib, bu holda mulk egasi oldida belgilangan maqsadlarga erishish aynan unga bog‘liq, murakkab tanlash masalasi ko‘ndalang kelishi kuzatiladi. An’anaviy – bosh pudratchilikka asoslangan uslub ( General Contractor ). Bu ko‘rinishdagi tashkil qilish sxemasida ikki nafar mustaqil ishtirokchi qatnashadi: ya’ni, loyihalashtiruvchi va quruvchi – bosh pudratchi. Mulk egasi Loyiha hujjatlarini bajaruvchi loyihalashtiruvchini ishga yollaydi. Hujjatlar jamlamasini olish asosida mulk egasi muayyan bosh pudratchilar bilan shartnoma tuzish uchun tegishli hujjatlarni tayyorlashga kirishishi mumkin yoki tanlov asosida savdoni (tender) e’lon qilib ishni eng ma‘qul narxni taklif etilgan g‘olibga ishni topshiradi. Bosh pudratchi shartnomada keltirilgan shartlar va talablarga aniq muvofiq. Loyihani bajarish majburiyatini zimmasiga oladi. 108 Bolg‘usi turgan qurilishning murakkablik darajasiga bog‘liq, ishlar o‘z kuchlari hisobiga yoki subpudratchilarni ishga jalb qilish yo‘li bilan bajarilishi mumkin. Har qanday holda ham shartnomaning bajarilishi uchun uning o‘zi javob beradi. Bu qurilish uslubi hozirgi vaqtgacha ustun hisoblangan uslub sifatida o‘rin tutadi. 3.17–rasmda ushbu uslubda ishlarni yuritish davomida qurilish ishtirokchilarining o‘zaro munosabatlari sxemasi keltirilgan. Qurilishning an’anaviy uslubi yagona bosh pudratchi bilan tuzilgan shartnoma asosida quyidagi holatlarni nazarda tutadi: Loyiha hujjatlari va xususiy qurilish bo‘yicha majburiyatlar va javobgarlikning taqsimlanishi; Mulk egasi butun Loyihada keltirilgan qurilish bajarilishini yagona bosh pudratchiga (BP) topshiradi; Faqat bosh pudratchigina mulk egasi bilan shartnoma munosabatlarini o‘rnatadi; Bosh pudratchi barcha subpudratchlar va barcha ishtirokchilar uchun javob beradi, barcha ishlar va chora – tadbirlarni yo‘naltiradi va muvofiqlashtiradi hamda mulk egasi oldida Loyihaning bajarilishi uchun barcha majburiyat va javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi. |