12
tizimga solinishi, sohaga oid moddiy – texnik bazaning yaratilishiga zid
hisoblangan. Qurilish ishlari amalga oshirilgan yillar davomida ko‘plab
qurilishga oid kasblarni o‘zlashtirgan ishchilar bir vaqtning o‘zida o‘zlarining
zavodda ish faoliyatlarini davom ettirishlari uchun qayta tayyorlanishga
ulgurishmagan. Natijada esa, qurib bitkazilgan zavod yana uzoq yillar davomida
o‘zlashtirilish davrini bosib o‘tishiga to‘g‘ri kelgan. Shunday qilib, qurilish va
sanoat ishlab chiqarish manfaatlari zarar ko‘rishi qayd qilingan.
Qurilishda
pudratchilik
uslubi
ga o‘tilishi xalq xo‘jaligining
qurilish
sohasini shakllantirilishi uchun qulay shart–sharoitni yuzaga keltirgan. Bu davr
davomida qurilishni tashkil qilish masalasi mamlakat hukumatining diqqat –
e’tiborini o‘ziga jalb qilgan. 1931 yilda mamlakatda birinchi marta Qurilishni
tashkil etish Yetakchi loyihalash va ilmiy tadqiqot instituti (
Giproorgstroy
)
(joriy davrdagi Qurilishni tashkillashtirish, mexanizatsiyalashtirish va texnik
yordam ko‘rsatish Markaziy ilmiy tadqiqot instituti – QTMTYOMITI)
tashkil
qilingan, bu institut qurilishni tashkil qilish bo‘yicha dastlabki
me’yoriylashtirishga oid hujjat hisoblangan – «Ishlab chiqarish ishlarini tashkil
qilishni loyihalash bo‘yicha materiallar» hujjatini ishlab chiqqan. Oliy o‘quv
yurtlarida dastlabki qurilish ishlab chiqarish kafedralari o‘z faoliyatini
boshlagan.
Bu davrga kelib, so‘nggi vaqtlargacha mavjud bo‘lgan
shakllarga
qurilishda tashkiliy shakllarga yakuniy ko‘rinishda aniqlik kiritilgan, shuningdek
qurilish bo‘yicha barcha ishlar majmualarini amalga oshiruvchi bosh pudratchi,
ixtisoslashtirilgan pudratchi tashkilotlari va qurilishda Loyiha hujjatlari va
moliyalashtirishni ta’minlovchi, bajarilgan ishlarni qabul qiluvchi va korxonani
foydalanishga tayyorlovchi buyurtmachi funksiyalarida farqlanish qayta qarab
chiqilgan.
1930 yillar boshlarida yig‘ma temirbeton konstruksiyalar
bilan ish olib
borish nafaqat yangiligi tufayli psixologik jihatdan qo‘rqish hissi ta’sirida,
13
shuningdek bu soha odatlanilmagan yo‘nalish hisoblanganligi va kerakli
texnologiyalar hamda asbob-uskunlar, qurilmalarning mavjud emasligi sababli
juda sekinlik bilan amalga oshirilgan. Qurilish industriyasi sohasida zavodlarda
katta ko‘lamdagi moliyaviy vositalarni sarflash uchun hali iqtisodiy shart–
sharoitlar pishib yetilmaganligi uchun ham bu rivojlanish yo‘li
istiqbolli
yo‘nalish sifatida tan olinmagan. Barcha temirbeton yig‘malari, yog‘ochdan
ishlangan va ko‘proq miqdordagi metaldan yasaluvchi konstruksiyalar qurilish
maydonlarida va tashkil qilingan vaqtinchalik poligonlarda tayyorlangan. Bu
davrda metall konstruksiyalar va temirbeton yig‘malarini tayyorlovchi dastlabki
zavodlar qurila boshlangan.
1930 yillarning oxirlariga kelib, ishlab chiqarishga oid – texnik bazani
yaratish bo‘yicha ishlar boshlangan. Ishlab chiqarish
korxonalari tomonidan
qurilish industriyasiga tegishli yordamchi korxonalar emas, balki mustaqil
faoliyat olib boradigan dastlabki zavodlar qurildi.
Urush yillariga qadar uch yarim yil davomida 3000 dan ortiq yirik
korxonalar ishga tushirilgan. 1939 yilda mamlakat
tarixida birinchi marta
qurilish Vazirligi, ya’ni, Sobiq Ittifoq qurilish xalq qo‘mitasi (
Dostları ilə paylaş: