Toshkent arxitektura qurilish instituti
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
KIRISH
Qurilish – mamlakat xalq xo‘jaligining asosiy sohalaridan biri bo‘lib, asosiy joriy fondlarning yangidan bunyod etilishi, kengaytirilishil va qayta konstruksiyalanishini ta’minlaydi. Kapital qurilish barcha ishlab chiqarish sohalarining rivojlanishi, ijtimoiy mehnat unumdorligi ortishida, xalq moddiy farovonligining ortishida va madaniy turmush darajasining yuksalishida muhim o‘rin tutadi. O‘zbekistonda qaror topgan zamonaviy qurilish ishlab chiqarish tarixi Sobiq Ittifoq davrida shakllangan. Rossiya imperiyasi hukmronligi davridan texnik jihatdan qoloq qurilish sohasi meros qolgan bo‘lib, bu hol qo‘l mehnati ulushining ko‘pligi bilan tavsiflanadi, shuningdek bu davrda qurilish materiallarining sanoat miqyosida ishlab chiqarilishi yaxshi rivojlanmagan bo‘lib, bundan tashqari qurilish materiallari turlari kamligi, ular faqat mavsumiy ravishda ishlab chiqarilishi, o‘z tarkibida muhandis va ishchi kadrlarga ega bo‘lgan doimiy ravishda faoliyat olib boradigan qurilish tashkilotlari bo‘lmaganligi qayd etiladi. Ushbu texnik jihatdan qoloqlik va kuchsiz taraqqiy etish bevosita qurilishning mamlakatda navbatdagi yillar davomida rivojlanishida o‘z ta’sirini ko‘rsatmasdan qolmagan. Sobiq sho‘ro hukumatining dastlabki yillarida inqilob davrida qurilish ishlari trestlar tomonidan mavsumiy ishlaydigan tosh bilan ishlovchilar , duradgorlar, yer qazuvchilar (odatda, yer qazuvchilar o‘zlarining yer qazish asboblari va tuproq qatlamini tashish uchun mo‘ljallangan aravalari yordamida ish olib borishgan) va boshqa ixtisoslikdagi ishchilarga ega bo‘lgan artellar bilan shartnomlar imzolash asosida bajarilgan. Bu davrda qurilish tashkilotlarida qurilishning xususiy kapitalistik tavsifda tashkil qilinishidan davlat shakliga o‘tkazilishiga katta e’tibor qaratilgan. Bu holatda qurilish tashkilotlarini qanday 9 uslubda va qanday qilib tuzib chiqish masalasi eng zaruriy va bahs– munozaralarga sabab bo‘luvchi masala hisoblangan. 1917 – yil dekabr oyida Sobiq Oliy Xalq Xo‘jaligi Kengashi (OHXK) tashkil qilinib, uning tarkibida Umumiy holatda foydali hisoblangan davlat miqyosidagi inshootlar kenja bo‘limi tuzilgan, 1918 – yilga kelib esa – OHXK tarkibida Davlat inshootlari qo‘mitasi ( Davlatinshootqo‘mita ) tashkil qilingan, bu qo‘mita qurilishlarning rejalashtirilishi, ishlab chiqarish ishlarining loyihalarini tekshrib chiqish va tartib–qoidalarni o‘rnatish masalalari bilan shug‘ullangan. Joylarda ushbu qo‘mitaning Gubernya darajasidagi bo‘linmalari tashkil qilinib, ularning tarkibiga 135 ta qurilish idoralari kiritilgan. Shunday qilib, mamlakatda dastlab qurilish ishlari hududiy tamoyil asosida tashkil qilingan. Bu tizim 1922 – yilgacha saqlanib qolingan, garchi bunda davlat miqyosidagi idoralar bilan birgalikda xususiy firmalar va artellar ham o‘z faoliyatlarini olib borishgan bo‘lsada, o‘z mazmun–mohiyatiga ko‘ra, ularning barchasi qurilish ishlarining yagona boshqaruv markaziga biriktirilishini ifodalab bergan. 1920-yilda GOELRO (elektrifikastiyalash) rejasi tasdiqlangan bo‘lib, bu reja o‘sha davrda o‘z muddatidan kechiktirmasdan bajarilishi mo‘ljallangan yirik hajmdagi qurilishni o‘z ichiga olgan. GOELRO rejasi va Xalq komissarlari Kengashi ( Sovnarkom ) tomonidan chiqarilgan – «Respublikalarning yagona qurilish rejasi haqida»gi Dekreti qurilishning istiqbolli rejalashtirilishi va uning moddiy-texnik bazasini yaratish davrining boshlanishi hisoblanadi (1921-yil), bu hujjatlar asta–sekin industrial asosdagi qurilishga o‘tish bo‘yicha qurilishning rivojlanishi bosh yo‘nalishlarini belgilab bergan. 1923-yilda davlat tashkilotlari birlashtirilishi asosida Butun Rossiya miqyosidagi davlat qurilish idorasi – Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|