Toshkent arxitektura qurilish instituti
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MUALLIFLARDAN
Ushbu o‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Oliy va o‘rta maxsus ta’lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan 5340200 “Bino va inshootlar qurilishi”, 5111000 – Kasb ta’lim (5340200 “Bino va inshootlar qurilishi”) bakalavr yo‘nalishi standartiga mos keluvchi o‘quv rejaning “Qurilishni tashkil etish va rejalashtirish” kursi namunaviy dasturiga muvofiq yozilgan. Kursning o‘rganilishi bir qator maxsus fan sohalari bilimlariga asoslangan, jumladan, birinchi o‘rinda, “Bino va inshootlarni barpo etish”, “Qurilish iqtisodiyoti” va “Huquqshunoslik” kurslariga asoslaniladi. Kapital qurilishda tashkil qilishning uch darajasi o‘zaro farqlanadi, ya’ni o‘quv kurslari ularga muvofiq tarzda belgilanib, bu darajalar aynan quyidagilardan tashkil topgan: 1. Qurilishning tashkil etilishi – bu davlat miqyosiga oid daraja bo‘lib, “Qurilish iqtisodiyoti” kursida o‘rganiladi. 2. Qurilish ishlab chiqarishining tashkil qilish masalalari qurilish-montaj tashkilotlari darajasida ko‘riladi va ushbu kursning o‘rganish predmeti hisoblanadi. 3. Qurilish-montaj ishlab chiqarish ishlarini tashkil qilish – texnologik kurslarda ko‘rib chiqiladi. Shunday qilib, ushbu kursning predmeti alohida ob’yektlar va ularning majmualarini qurishni tashkil qilish tamoyil, vosita va uslublari, shuningdek, qurilish tashkilotlarida ishlab chiqarish faoliyatining tashkiliy tuzilmasi va boshqaruv uslublarini o‘rganish nazarda tutiladi. Alohida ob’yektlar, inshootlar yoki ularning majmualari, alohida ishlarning bajarilishida ular orasidagi bog‘liqlik masalalari hamda makon va vaqt kesimida alohida ish bajaruvchilarining faoliyati taqvimiy rejalashtirishga bag‘ishlangan bo‘limlarda ko‘rib chiqiladi. Buning uchun talabalar “Bino va 6 inshootlarni barpo etish texnologiyasi” kursini o‘rganish davomida alohida ishlarni bajarish va mashinalarning oqilona jamlamalarini tanlash uslublari haqidagi bilimlarga ega bo‘lishlari kerak. “Qurilish iqtisodiyoti”da tashkiliy masalalar sohaga oid ko‘lamda o‘rganilishi hisobga olingan holda, ushbu kurs davomida asosan, qurilish infrasrukturasi yani qurilish – montaj tashkilotlari darajasidagi faoliyatni tashkil qilish va boshqarish bayon qilinadi, qurilish sohasiga oid umumiy iqtisodiy qonuniyatlar esa – qurilish ishlab chiqarishi bo‘yicha aniq turdagi texnologik – loyihalar asosida keltirilgan ilovalarda keltirilgan. Shuningdek, ushbu kurs me’morchilik ( arxitektura ), qurilish konstruksiyalari, qurilish mashinalari va hisoblash texnikasiga bag‘ishlangan fan sohalari bilan ham uzviy bog‘liq hisoblanadi. Kurs hukumat tomonidan kapital qurilish bo‘yicha chiqarilgan joriy qaror va farmonlar, qurilish me’yorlari va qoidalari hisobga olinib yozilgan. Bozor iqtisodiyotida erkin tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanish joriy qilinishi bevosita qurilish tashkilotlarining tuzilishi va funksiyalarini bajarishi tavsiflangan bo‘limlarni qayta koʻrib chiqish zaruratini yuzaga keltirgan, shuningdek, ushbu sohada G‘arb mamlakatlarida qaror topgan yondashuvlar va tamoyillar ko‘rib chiqilgan. Mazkur holat qoʻllanmaning sezilari darajada kengayishiga olib kelgan. Bunda amerikacha tajribaga alohida o‘rin ajratilib, jumladan, O‘zbekiston qurilish amaliyoti uchun yangi hisoblangan, ya’ni menejment loyihasi, qurilishga oid havf-xatar va sug‘urtalash, monitoring, tezkor hujjatlashtirish, lizing va boshqa bir qator holatlar bayon qilingan. O‘quv qo‘llanma kurs dasturiga mos ravishda tuzib chiqilgan bo‘lib, qurilish ishlab chiqarishga tayyorgarlik ko‘rish, taqvimiy rejalashtirish, qurilish bosh tarhlarini loyihalash, moddiy-texnik ta’minotni tashkil qilish va tezkor boshqaruv masalalariga bag‘ishlangan bo‘limlardan tashkil topgan. Materiallarning bu ko‘rinishda bo‘limlarga ajratilgan holatda berilishi, qurilish 7 ob’yektlarining bunyod etilishi bo‘yicha asosiy bosqichlarga mos keltirilgan va bayon qilish mantiqiyligi o‘z aksini topgan. Ayrim boblarda tarkibiy jihatdan ma’lumotnoma tavsifidagi axborotlar keltirilgan va bu materiallar talabalar uchun kurs ishlari va bitiruv malakaviy ishlar loyihalarini bajarishda yordam berishi mumkin. O‘quv qo‘llanma mualliflar guruhi tomonidan: texn. fan. doktori, professor M.M.Miraxmedov (Kirish, I, §1.3; 1.5; II, §2.2; III, 3.1-3.2; IV, §4.3; 4.4, 4.7, V, §5.1; 5.2; VI, §6.1; 6.2; VIII, §8.1; 8.2; 8.3; IX, §9.1), texn. fan. nomzodi, dotsent X.I. Yusupov (I, §1.2; 1.4; II, §2.1; 2.3, III, §3.4; 3.5; IV, §4.1; 4.2, §5.3; 5.4; VI, §6.3; VII, §7.1; 7.2; 7.5; 7.6; IX, §9.8), E.A.Shomirzayev (II, §2.3; IV, §4.5; 4.8, V, §5.5; VI, §6.5; VII, §7.7; VIII, §8.4), I.M.Maxamataliyev (I, §1.1; III, §3.3; 3.5; 3.6; IV, §4.6, VI, §6.4; 7.3; IX, §9.2-9.7), A.T. Ilyasov (VII. §7.4; Nazorat savollari, rasmlar) tayyorlandi. Ushbu o‘quv qo‘llanmani yaratishda O‘zbekiston, Rossiya miqyosida va xorijda, ayniqsa Amerikada to‘plangan keng ko‘lamli amaliy materiallar umumlashtirilgan bo‘lib, shuningdek, ishlab chiqarishni boshqarish bo‘yicha qurilish tashkilotlari va mualliflarning shaxsiy tajribasidan foydalanilgan. Mualliflar o‘quv qo‘llanma qo‘lyozmasini tahrirdan o‘tkazishda va qimmatli takliflar kiritilishida Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti “Qurilish texnologiyasi va uni tashkil etish” kafedrasi dotsenti texnika fanlari nomzodi A.M.Ilmurodov, Toshkent arxitektura-qurilish instituti “Bino va inshootlar” kafedrasi dotsenti, texnika fanlari nomzodi S.S.Sayfiddinovga minnatdorchilik bildiradilar. Mualliflar kitobxonlardan o‘quv qo‘llanmada uchratgan kamchiliklarni koʻrsatib, o‘z takliflarini bildirishlarini so‘raydilar. Bu takliflar navbatdagi nashrlarda minnatdorchilik bilan hisobga olinishini ta’kidlaydilar. |