10
100011
(2)
Natijani tekshirib ko’ramiz:
100011
(2)
= 1*2
5
+0*2
4
+0*2
3
+0*2
2
+1*2
1
+1*2
0
= 32+2+1 = 35
Ikkilik sanoq tizimida bo‘lish amali, an’anaviy bo‘lish,
va qoldiqlarni ayirish
orqali bajariladi.
Masalan:
55
(10)
:5
(10)
=11
(10)
_ 110111
(2)
¦ 101
101
¦1011
(2)
_ 111
101
_ 101
101
0
Natijani tekshirib ko‘ramiz:
1011
(2)
= 1*2
3
+0*2
2
+1*2
1
+1*2
0
= 8+0+2+1=11
O‘n oltilik sanoq tizimda arifmetik amallarni bajarish.
O‘n oltilik sanoq tizimida qo‘shish amalini bajarish. Sonlarni O‘n
oltilik
sanoq tizimida qo‘shish o‘nlik sanoq tizimi kabi bajariladi.
Masalan:
1) 32D
(16)
2) 32D
(16)
+ 191
(16)
+ 804
(16)
--------- --------
4BE
(16)
B31
(16)
Ikkinchi misoldan ko‘rinib turibdiki, D va 4 simvollar qo‘shilganda 17 soni hosil
bo’ladi. Chiqqan natijadan O‘n
oltilik sanoq tizimning asosi, ya’ni 16 soni ayiriladi
va kamayuvchiga 1 raqami yoziladi. Bir butun razryad esa unga, ya’ni keyingi katta
razryadga o’tadi.
O‘n oltilik sanoq tizimida qo‘shish amalining tartib va qoidalarini keltirilgan jadval
orqali ham bajarish mumkin:
Birinchi misolni yechish tartibini jadval orqali ko‘rib chiqamiz: D - qator va 1-
ustunning kesishgan nuqtasida joylashgan E va 2- qator, hamda 9-
ustunning
kesishgan nuqtasida V natijalarga ega bo‘ladi, 3- qator va 1-
ustunning kesishgan
nuqtasida esa 4 natijaga ega bo‘lamiz.
Ikkinchi
misolda esa, D - qator va 4 - ustunning kesishishida joylashgan 11,1
raqami kichik razryadga yoziladi va 1 soni keyingi katta razryadga siljiydi, 2 va 1
raqamlarning yig‘indisi 3
ga tengdir, shuning uchun 3 - qator va 8
- ustunlarning
kesishgan nuqtasida joylashgan B natijaga ega bo‘lamiz.
