Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Milliy daromadning jamiyat a’zolari moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini 
qondirishga sarflanuvchi qismi iste’mol fondi deb ataladi.
Iste’mol fondi butun 
aholining shaxsiy iste’molini, aholiga ijtimoiy xizmat qiladigan muassasalardagi, 
shuningdek, ilmiy muassasalar va boshqarishdagi barcha sarflarni o‘z ichiga oladi. 

---

460 
Iste’mol fondining shaxsiy daromad shaklida aholi qo‘liga kelib tushadigan 
qismi iste’mol sarflari maqsadida ishlatiladi. 
Iste’mol sarflari – bu aholi 
daromadlarining tirikchilik ne’matlari va xizmatlar uchun ishlatiladigan qismi.
Aholi o‘z daromadini sarflar ekan, bugungi (joriy) iste’mol hamda kelgusidagi 
iste’mol hajmini oshirish o‘rtasida tanlovni amalga oshiradi.
Kelgusida iste’mol hajmini oshirish imkoniyati joriy davrdagi jamg‘armaga 
ham bog‘liq bo‘ladi. 
Jamg‘arma
– bu aholi, korxona (firma) va davlat joriy 
daromadlarining kelajakdagi ehtiyojlarini qondirish va daromad olish 
maqsadlarida to‘planib borishi.
Uning shu yildagi hajmi barcha xo‘jaliklar 
daromadidan iste’mol sarflarini ayirib tashlash yo‘li bilan aniqlanadi. Daromad 
tarkibida iste’mol sarflari ulushi qanchalik yuqori bo‘lsa, jamg‘arma hajmi 
shunchalik kam bo‘ladi. Jamg‘armaning o‘sishi esa iqtisodiy ma’noda 
mablag‘larning iste’mol buyumlari xarid qilishdan investitsion tovarlar xarid 
qilishga yo‘naltirilishini bildiradi. Shunga ko‘ra, jamg‘arma – bu muddat jihatidan 
kechiktirilgan iste’molni anglatadi. Shu bilan birga joriy davrda amalga oshirilgan 
jamg‘arma joriy iste’molning chegirilgan qismidir, chunki jamg‘arma aholi va 
korxonalar ixtiyoridagi daromadning iste’molga sarflanmagan qismi hisoblanadi: 
S
C
Y


, 
bu yerda: 
Y – barcha xo‘jaliklar ixtiyoridagi daromad;
C – iste’mol miqdori; 
S – jamg‘arma miqdori.
 
Shu sababli daromad tarkibidagi iste’mol sarflari va jamg‘arma nisbatining 
o‘zgarishi bir qator, ba’zan qarama-qarshi oqibatlarga olib kelishi mumkin.