Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

kastasi 
(tabaqasi) vujudga keldi. Dinga xos bo’lgan xususiyatlardan biri 
– ilohiy tilning o’zgartirib bo’lmasligidir. Xuddi shu bir tilning eskirib amaldan 
qolishi va faqat muqaddas tilga aylanib qolishi braxmanizmning kelib chiqishiga 
sabab bo’lgan omillardan biridir. 
BRAHMANLIKDA TAN OLINGAN UCH 
ASOSIY XUDO (TRIMURTI – uchlik) 
BRAHMA 
VISHNU 
SHIVA 

---

21
2. 
Hinduiylik.
Talabalarga Hindistondagi eng keng tarqalgan milliy din – 
hinduizm
dini haqida etarli ma’lumot berishimiz darkor. Hinduizm juda murakkab 
dindir. U bir tomondan yirik ijtimoiy tashkilot, ikkinchi tomondan turli dinlar 
qorishmasidir. Ijtimoiy tashkilot sifatida kastachilik asosiga qurilgan. Ma’lumki, 
mil. av. VI asrda Hindistonda buddizm dini vujudga keldi. U braxmanizmdagi bir 
necha jihatlarni qabul qilgan bo’lsada, kasta ta’limotini inkor etdi. O’sha davrda 
Hindistondagi kasta tuzumini saqlab qolishga, braxmanizm dinini isloh qilib, qayta 
tiklashga harakat boshlandi. Bu harakat braxmanizm bilan buddizm o’rtasidagi 
kurashni ifodalovchi hinduizm edi.
Bu din, asosan, Hindistonda tarqalgan bo’lib, mamlakat aholisining 83%, ya’ni 
650 mln. kishi shu dinga e’tiqod qiladi. Hinduizm e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan 
jahonda uchinchi o’rinda turadi. Barcha hinduistlarning soni 700 mln.ni tashkil 
etadi. Yirik jamoalar Bangladeshda (12 mln.), Indoneziyada (3,6 mln.), SHri 
Lankada (3 mln.), Pokistonda (1,5 mln.), Malayziyada (1 mln.), AQSHda (0,5 
mln.), Butanda (0,3 mln.) mavjud. Hinduizm uni qabul qilmoqchi bo’lganlarga 
qo’yadigan birinchi va asosiy shart Hindistondagi kasta tuzumini qabul qilishdir. 
Diniy qorishma sifatida hinduizm 
oriylarg
acha bo’lgan dinlar, hind-skif 
jamoalarining ibtidoiy diniy tasavvurlarini va qadimgi braxmanlarning buddizm 
bilan aralashgan qadimiy urf-odatlarini o’zida mujassam qilgan.
Talabalar diqqatini hinduizm o’zining asosi hisoblanadigan vedizm va 
braxmanizmdan tashqi ko’rinishda farqlanishiga qaratishimiz kerak. Unda Yangi 
braxmanizm dinlari, to’g’rirog’i, oqimlari mujassamdir. Ularning barchasini 
umumiy jihatlariga qarab bir guruhga jamlash mumkin: tushuncha va qonunlarning 
asl manbai bo’lgan vedalarning muqaddasligi;