Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

Konfutsiyning falsafiy qarashlari. 
Konfutsiy komil inson 
(szyun-szi)
haqidagi 
g’oyani yaratdi. Szyun-szi, ya’ni yuksak ma’naviyatli inson ikki asosiy xususiyatga 
ega bo’lishi kerak: insoniylik va mas’uliyat (ajdodlar oldidagi qarz)ni his qilish. 
Komil inson, eng avvalo, ishonchli va fidoiy bo’lishi lozim. 
U buning uchun tinimsiz, o’zini ayamasdan o’z ishonchi, hukmdori, o’z otasi va 
o’zidan katta barchaga birday xizmat qilishi va doimo kamolot sari intilishi zarur. 
Mamlakatimizda komil inson, barkamol avlod tarbiyasi eng dolzarb masalalardan 
biri bo’lgan bir paytda, Konfutsiyning falsafiy, axloqiy qarashlarini o’rganish ham 
katta ahamiyatga egadir. 
Konfutsiychilikning ilk ko’rinishida axloq masalasi birinchi o’ringa qo’yilgan, 
diniy e’tiqod esa ikkinchi darajali sanalgan. Diniy masalalar, aqidalarga 
konfutsiychilik ancha sovuqqon munosabatda bo’lgan, ba’zi o’rinlarda ularni inkor 
qilgan. Konfutsiy ham o’z vaqtida qadimgi Xitoyda keng tarqalgan ruhlarga e’tiqod 
masalasiga shubhali munosabatda bo’lgan. «Lunyuy» (Konfutsiyning falsafiy 
fikrlari 
va 
suhbatlari 
majmuasi, 
konfutsiychilikning 
asosiy 
manbasi)da 
keltirilishicha, Konfutsiy g’ayritabiiy narsalar va ruhlar to’g’risida gapirishni 
yoqtirmagan. Shuningdek, u taqdir, inson umri, o’lim haqida so’z yuritishdan 
qochgan. Undan: «O’lim nima?» – deb so’raganlarida, u: «Biz tiriklik nima 
ekanligini bilmaymiz-u, o’lim nima ekanligini qaerdan bila olar edik», - deb javob 
bergan. 
Biroq, qadimdan davom etib kelayotgan diniy qadriyatlar, urf-odatlarga 
Konfutsiy hurmat bilan munosabatda bo’lgan. 
Konfutsiyning yana bir ta’limoti – «Syao» bo’lib, u inson o’z ota-onasiga 
munosib bo’lishi haqidagi g’oyani o’zida mujassam qilgan. Konfutsiy fikricha, inson 
uchun 
Syao
dan muhimroq narsa yo’q. U: «