Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

Syao va Di
(ukaning akaga, kichiklarning 
kattalarga hurmati) insoniylikning asosidir» degan. 
Syaon
ing asosiy ma’nosi nima, 
farzandlik xizmati qanday bo’lishi kerak, degan savolga Konfutsiy shunday javob 
bergan: «Aqlli va ota-onangni boqishga yaroqli bo’lishingdir. Chunonchi, odamlar 
uylarida itlar va otlarini ham boqadilar-ku? Agar ota-onalariga ortiq ehtirom 
ko’rsatmasalar, hayvonlarni boqishlaridan nima farqi qoladi?».
Syao 
ta’limotining «
Li qonunlari
»ga ko’ra, farzand ota-ona hayotlik chog’ida 
mutlaqo ularning ixtiyoridadir. To ular dunyodan o’tgunicha o’ziga-o’zi egalik 
qilishga haqli emas. Agar ota-ona vafot etsa, farzand qanday ish bilan mashg’ul 
bo’lishidan qat’i nazar, barcha ishni tashlab uch yil aza tutishi shart. 
Konfutsiychilikning 
Syao 
ta’limoti asrlar mobaynida Xitoy madaniyati, axloqiy 
normalariga katta ta’sir o’tkazib keldi.
Yuqoridagi g’oyalarga asoslangan konfutsiychilik ta’limotida o’g’il ota-onasi 
oldida quyidagi beshta vazifani bajarishi shart bo’lgan: 

---

24
1.
 
Har doim ota-onani to’la hurmat qilish; 
2.
 
Ularga eng suyuklik taomni keltirish; 
3.
 
Ular betob bo’lib qolganida chuqur qayg’urish; 
4.
 
Ular vafot etganlarida yurak-yurakdan achinish; 
5.
 
Ular xotirasiga tantanali ravishda qurbonliklar qilish. 
Oila va nikoh tushunchasi. 
Konfutsiychilik Xitoyda oila masalalariga hal 
qiluvchi ta’sir o’tkazdi. Konfutsiychilik ta’limotiga ko’ra, oila nikohdan, 
yoshlarning kelishuvi bilan boshlanmaydi. Balki, oila ehtiyojlari uchun nikoh 
amalga oshiriladi. Konfutsiychilar urf-odatlariga ko’ra, avlodlar o’z ajdodlari ruhi 
oldida qilishlari kerak bo’lgan barcha marosimlarni o’z o’rnida, muntazam ravishda 
bajarishlari lozim.