Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

lingachilar b
o’lib, ular bo’yinlariga 
linga 
osib yuradilar. Kimdir uni oltin, kumush 
qutida olib yuradi. Ibodat vaqtida uni chap qo’llarida tutib turadilar. 
Lingachilar
bir necha urug’larga bo’linib, o’zaro qudachilik qilmaydilar.
Yoglar o’zlarini tarkidunyo qilgan odam sifatida turli ko’yga soladilar. Uzoq 
vaqt nafas olmay o’zlaridan ketadilar, bu vaqtda ular Shiva bilan yolg’iz qoladilar; 
omma oldida havoga ko’tariladilar; yana gipnoz usulida o’rgatilgan echki yoki ilon 
yordamida sadaqa yig’adilar.
Shivaizmning mayda oqimlari 
oriylar
ga tegishli bo’lmagan an’analar bilan 
sug’orilgan. Deylik, Shaktra yoki Shakta oqimi hayvon yoki odamlarni qurbon 
qilishi bilan ajralib turadi. Hozir turli balo-ofatlar paytida qilinadigan bunday 
qurbonliklar yo yo’q bo’lib ketgan, yoki maxfiy ravishda amalga oshiriladi. Xalq 
orasida Shivaning 1008 ta nomi bor. 
Vishnu 
– hozirgi Hindiston panteonida birinchilik uchun kurashayotgan 
ikkinchi ilohiyatdir. Rigvedada tabiatga jon ato etuvchi quyosh xudosi Vishnu 
birinchi darajali ilohiyatdir. Unda Vishnu juda saxiy qilib tasvirlangan. Ibodat 
paytida uni Savitar, Roxita, Surya, Adita nomlari bilan ham ataydilar. U butun 
koinotni uch qadamda bosib o’tishi va havoda muallaq yura olishi xususiyati bilan 
tavsiflanadi. Yarim inson, yarim xudo shaklidagi qahramon Krishna Vishnuga 
qo’shilib ketgan deb tasavvur qilinadi. 
3. 
Konfutsiychilik
avvalo falsafiy g’oya sifatida maydonga kelgan kelganligi 
haqida talabalarga batafsil ma’lumot berish darkor. Konfutsiychilikning asoschisi 
Konfutsiy (Kun Szi) mil. av. 551 yilda tug’ilib, mil. av. 479 yilda vafot etgan.
Konfutsiy bir necha yillar davomida turli podshohlar qo’l ostida ishlagandan 
keyin yoshlarga ta’lim berishga kirishadi. Yangi ustozning ong haqidagi fikrlari, 
chuqur ma’noli so’zlari mamlakat bo’ylab keng tarqaladi. SHundan so’ng Konfutsiy 
huzuriga mamlakatning turli mintaqalaridan ilmga chanqoq yoshlar oqib kela 
boshlaydilar. U ilm istab keluvchilarga hech qachon rad javobini bermas edi. 
Konfutsiyning 3000 ga Yaqin shogirdlari orasida 72 eng ko’zga ko’ringan izdoshlari 
orasida mamlakatning obro’li xonadonlaridan bo’lgan kishilar bilan bir qatorda 
kambag’al, oddiy kishilar ham bo’lgan. Konfutsiy maktabi qadimgi Xitoyda asta-

---

23
sekin katta ta’sir doirasiga ega bo’lib bordi. Uning ko’plab shogirdlari qadimgi 
Xitoy podshohliklarida e’tiborli mansablarni egalladilar. Konfutsiy yoshlar 
tarbiyachisi va ustozi sifatida keng shuxrat qozonib, ilk Xitoy ma’rifatparvari 
nomiga sazovor bo’lgan bo’lsa, u tomonidan taklif qilingan islohotlarning amalga 
oshirilishida buning aksi bo’ldi.