Toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

uchun mas’ul shaxslarning mol etkazib beruvchilardan pora (pul yoki sovg’a ko’rinishidagi 
buyum) olish hollari; 
haqiqatda yo’q xaridorlarning rekvizitlarini ko’rsatish yo’li bilan jo’natish hujjatlarini 
qalbakilashtirish.
Yuqorida ko’rsatilganidek, hisobot davri davomida to’liq yoki to’g’ri aks ettirilmaganligi 
sababli yil oxirida zahiralar oshirib yoki pasaytirib ko’rsatilishi mumkin.
Xaridlar quyidagi ikkita holning bittasi sababli pasaytirib ko’rsatilishi mumkin.
1) Muomalalarni hisobda aks ettirmaslik. Bunday muomalalar kreditor qarzlarni 
tekshirish chog’ida aniqlanishi mumkin. Masalan, buxgalteriya hisobi registrlaridagi 
yozuvlarni taqdim qilingan, olingan moddiy qiymatliklar uchun mol etkazib beruvchilarga 
to’langanlikni isbotlovchi schyotlar, shartnomalar, isbotlovchi pul hujjatlari ma’lumotlari 
bilan solishtirib, auditor ayrim schyotlarning buxgalteriya hisobi registrlarida aks ettirilmay 
qolganligini aniqlashi mumkin.
2) Muomalalar noto’g’ri turkumlangan.

---

Masalan, tovar-moddiy zahiralarning sotib olish qiymati ularni sotib olish bilan bog’liq 
bo’lgan barcha xarajatlardan iborat. Lekin, bunday sarflarning bir qismi yoki ayrim turlari 
(masalan, sotib olinayotgan xom ashyoning sifatini aniqlashga doir ekspert xizmati qiymati) 
tovar-moddiy zahiralar qiymatiga qo’shilmasdan, birdaniga sarflarga olib borilgan bo’lishi 
mumkin.
Xaridlar hajmi qalbaki xaridlar yoki muomalalarni aks ettirish kabi xarajatlar noto’g’ri 
turkumlangan hollarda oshirib ko’rsatilgan bo’lishi mumkin. Bunday faktlarni aniqlash 
uchun xarajatlarni tanlab tekshirish va zarur analitik amallarni bajarish lozim.
12.3.Tovar-moddiy zahiralarni auditorlik tekshiruvidagi audit amallari