Toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

tutiladi.
Audit maqsadida ko’p hollarda tahlil o’tkaziladi, zaruratga qarab ijara shartnomalari 
yuridik ekspertizadan o’tkaziladi. Masalan, auditor tekshiruv chog’ida ijaraga olingan binoni 
ta’mirlash xarajatlarining tannarxga olib borilishi bilan bog’liq muomalani aniqlagan. Ammo 
shartnomada barcha turdagi mol-mulklarni ijaraga beruvchi tomon ta’mirlashi ko’rsatilgan. 
Demak, ijaraga oluvchi binoni ta’mirlashga doir xarajatlarni tannarxga asossiz kiritgan. 
Agar shartnomada bunday holat ko’rsatilmaganda edi, unda korxona O’zRFK ning 610-

---

moddasiga muvofiq ta’mirlash xarajatlarini o’z hisobidan amalga oshirib, mahsulot (ish, 
xizmat)lar tannarxiga kiritgani asosli hisoblanar edi.
 
15.5.Mahsulot tannarxini hisoblashni tekshirish 
Kalkulyatsiya
- bu ayrim turdagi mahsulotlar birligining yoki butun tovar 
mahsulotlarning tannarxini aniqlash usulidir. Kalkulyatsiya muayyan turdagi mahsulotga 
nisbatan xarajatlarni guruhlash usuli sifatida, ishlab chiqarish jarayonining istalgan 
bosqichida mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxining har bir tarkibiy elementini kuzatib borish 
imkonini beradi. Shu boisdan, mahsulot (ish, xizmat)lar birligining tannarxini hisoblashni 
tekshirish ishlab chiqarish xarajatlari auditining muhim bo’lagi hisoblanadi.
Auditor xarajatlarning sarf-xarajat moddalari bo’yicha ularning maqsadi va vujudga 
kelish joylariga qarab guruhlanishini hamda bevosita yoki bilvosita yo’l bilan mahsulot (ish, 
xizmat)larning har bir turiga olib borilishini bilishi zarur. Iqtisodiyot tarmoqlarida sarf-
xarajatlar tarkibi turlicha va tegishli tarmoq (yoki tarmoqlararo) yo’riqnomalar va uslubiy 
tavsiyalar bilan belgilanadi.
Mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxini hisoblashni tekshirishda auditor quyidagilarning