Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

Daromadlar 
– hisobot davrida aktivlarning ko‗payishi yoxud 
majburiyatlarning kamayishidir. 
Soliqqa tortiladigan daromad (zarar)
– soliq qonunlariga muvofiq 
belgilangan hisobot davridagi daromad (zarar) summasidir. 
Xarajatlar 
– 
hisobot 
davrida 
aktivlarning 
kamayishi 
yoxud 
majburiyatlarning ko‗payishidir. 
Zararlar iqtisodiy foydaning kamayganligini bildiradi va o‗z tabiatiga ko‗ra 
boshqa xarajatlardan farq qilmaydi va konseptual asosning alohida qismi deb 
hisoblanmaydi. 
Moliyaviy natijalar
– xo‗jalik yurituvchi subyektning foyda yoki zarar 
shaklida ifodalangan faoliyatining pirovard iqtisodiy yakunidir. 
3.7. Moliyaviy hisobotlar shakllari va ularning tavsifi. Jamlangan 
moliyaviy hisobotlar va ularni tahlil etish 

---

116 
Buxgalteriya balansi. Buxgalteriya balansi ma‘lum sanaga korxonaning 
aktivlari, kapitali va majburiyatlari holati haqida axborot beruvchi hisobot 
shaklidir. 
«Balans» atamasi lotincha ―bis‖ - ikki marta, ―banx‖ - tarozi pallasi 
so‗zlaridan tarkib topgan bo‗lib, ikkala palla degan ma‘noni anglatadi. U tenglik, 
muvozanat tushunchasi sifatida ishlatiladi. 
Buxgalteriya balansini turli tasnifiy belgilari (tuzilish vaqti, axborot hajmi, 
aks ettirish obyekti, tozalash usuli) bo‗yicha turlarini tarkiblash mumkin.
3.4-jadval 
Buxgalteriya balansini turlari 
Buxgalteriya balansi tuzilish vaqtiga ko„ra
Tashkil 
topish 
balansi 
Joriy balans 
Tugatish 
balansi 
Bo„lish balansi 
Birlashtirish 
balansi 
Korxona 
ning tashkil 
topish 
vaqtida 
tuziladi.
Korxonaning 
uzluksiz 
faoliyatida, 
qonunda 
belgilangan 
muddatlarda 
tuziladi 
Korxona 
tugatilgand
a tuziladi 
Yirik korxona 
bir necha mayda 
korxonalarga 
bo‗linish vaqtida 
tuziladi 
Bir necha 
korxonalar bir 
korxonaga 
birlashganda 
tuziladi