Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

14-BOB. XO„JALIK YURITUVCHI SUB‟EKTLAR XUSUSIY KAPITALI 
TAHLILI 
 
14.1.Xususiy kapitalni tahlil etish mazmuni va vazifalari.
14.2.Xususiy kapitalning tarkibiy tuzilishi: ustav fondi (ustav kapitali), 
qo„shilgan kapital, zaxira kapitali va taqsimlanmagan foyda. 
14.3.Xususiy kapital va uning o„zgarishini tahlili.
14.4.Xususiy kapitalning dinamik tahlili.
14.5.Sof aktivlar tahlili. Xususiy kapital daromadligi (rentabelligi)ning 
tahlili.
14.6.Moliyaviy leveridj ko„rsatkichlarini tahlili. 
14.1. Xususiy kapitalni tahlil etish maqsadi, mazmuni, vazifalari va 
axborot manbalari 
Iqtisodiyotni liberallashtirish, ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va 
innovatsion rivojlantirish nafaqat iqtisodiy jihatdan‚ balki moliyaviy jihatdan ham 
mustahkam tayanchni talab etadi. Shu sababli‚ xo‗jalik yurituvchi subyektlar 
moliyaviy salohiyatini baholashda o‗z mablag‗larining qiymatiga, ularning jami 
kapital tarkibidagi salmog‗iga, majburiyatlarga nisbati chegaralariga muhim 
ahamiyat qaratiladi. 
Xususiy kapital korxonaning moliyaviy holatini tavsiflovchi muhim 
ko‗rsatkichlardan biri hisoblanadi.
Xususiy kapital tushunchalariga ta‘riflar O‗zbekiston Respublikasi Moliya 
vazirligi tomonidan tasdiqlangan ―Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etish 
uchun konseptual asos‖da hamda ―Hisob siyosati va moliyaviy hisobot‖da 
keltirilgan
73
.
Xususiy kapital (sarmoya) – subyektning majburiyatlarni chegirib 
tashlagandan keyingi aktivlaridir. Subyekt majburiyatlari – subyekt (qarzdorning) 
boshqa subyekt (kreditor) foydasiga muayyan ishni amalga oshirish, masalan, mol-
mulkni topshirish, ishni bajarish, pul to‗lash va boshqa majburiyatlaridir yoxud 
muayyan xatti-harakatdan tiyilib turish majburiyatidir, kreditor esa qarzdordan o‗z 
majburiyatlarini bajarishini talab qilishga haqlidir. 
Aktivlar – subyekt nazorat qiladigan, kelgusida ulardan daromad olish 
maqsadida avvalgi faoliyat natijasida olingan iqtisodiy resurslardir. 
73
1998 йил 26 июлда 17-07/86-сон билан тасдиқланган ―Молиявий ҳисоботни тайѐрлаш ва 
тақдим этиш учун концептуал асос‖ ҳамда ―Ҳисоб сиѐсати ва молиявий ҳисобот‖да Ўзбекистон 
Республикаси Молия вазирлигида 1998 йил 26 июлда 17-07/85-сон билан тасдиқланган 
Ўзбекистон Республикасининг Бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти (1-сон БҲМС) 

---

498 
Demak yuqoridagi ta‘rif va tasniflashdan quyidagi bog‗lanishni berib o‗tish 
mumkin: