Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi
Yüklə 469,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
XULOSA Mamlakatimiz iqtisodiyotini modernizatsiya qilish, uning yuqori suratlarda rivojlanishini ta’minlash asosiy va ustivor tadbirlardan biri bo’lib, u bir necha dolzarb yo’nalishlarda amalga oshirilishi mumkin. Xususan, iqtisodiyot sur’atlarining o’sishini barqarorlashtirish va bevosita mamlakatning ijtimoiy- iqtisodiy salohiyatini yuksaltirishga xizmat qiladigan xususiy mulkchilik tarmog’ini mustahkamlash, tadbirkorlik sub’ektlarining xo’jalik yuritishi uchun qulay moliyaviy sharoit yaratish, aholining real daromadini oshirish kabi omillardan keng foydalanishga har tomonlama erkinlik berilmoqda. Bu borada moliya bozori vositasida iqtisodiyotni modernizatsiya qilish omili alohida ahamiyat kasb etadi. Bozor munosabatlariga o’tishning bugungi bosqichi iqtisodiyotimizning ochiqligi chet el investitsiyalarini jalb qilishning ortib borishi xususiylashtirish hamda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish jarayonlarining kuchayib borishi bilan belgilanadi. Shu qatori moliyaviy tizimning rivojlanishi uchun ham shart- sharoitlar yaratilmoqda, chunki rivojlangan moliyaviy tizimsiz iqtisodiy tizim muvaffaqiyatli faoliyat ko’rsata olmaydi. Shuning asnosida quyidagi xulosalarni berishni lozim deb topdik. Birinchidan, banklarning fond bozoridagi faoliyatini faollashtirish uchun ularning kapitalini qayta tarkiblash, ustav fondlaridagi davlat ulushini xususiy - 45 - investorlarga sotish, banklarning investorlar sifatidagi faoliyatini yanada erkinlashtirish lozim. Ikkinchidan, bank obligatsiyalar emissiyasi orqali aktsiyadorlik sarmoyasi bilan birgalikda bankning qarz sarmoyasini shakllantiradi. Sarmoyaning oshishi xususiy mablag’lar o’sishiga, bank yalpi sarmoyasida ularning solishtirma ulushi ortishiga olib keladi, bu o’z navbatida, uning barqarorligi, ishonchliligi mustahkamlanishiga hamda moliyaviy ko’rsatgichlarning yaxshilanishiga xizmat qiladi. Uchinchidan, tijorat banklari obligatsiyalar chiqarish orqali yuridik va jismoniy shaxslarning mablag’larini to’plashi, ularni iqtisodiyotning ustivor sohalariga investitsiyalab, fond bozorining rivojlanishiga zamin yaratadi-buning natijasida quyidagi iqtisodiy samara olinadi: * soliqqa tortiladigan bazaning kamayishini belgilaydi. Obligatsiyalar bo’yicha to’lanadigan foizlar “muomala xarajatlari”ga kiritiladi va bankning soliqqa tortiladigan bazasini kamaytiradi; * obligatsiya chiqarishda aktsiya emisiyasiga nisbatan muayyan afzalliklarga ega. Aktsiyada ulush munosabatlarini ifodalasa, obligatsiyada esa qarz munosabatlarini ifodalashi hamda obligatsiyalarni sotishda emitent bankdan maxsus jamg’arma hisobraqami ochish talab etilmaydi, bu o’z navbatida, sotishdan tushgan mablag’lardan bank faliyatida foydalanish imkoniyatini yaratadi; * tijorat banklari davlat obligatsiyalarni joylashtirishda bevosita professional dilerlik faoliyatida ham etakchi tashkilot bo’lib, banklar obligatsiyalar chiqarish orqali majburiy zahiralashdan holi hisoblanadi, ularni chiqarish vaqtida jalb etilgan mablag’ bo’yicha majburiy zahira yaratish talab etilmaydi, bu jarayon bankda mavjud moliyaviy resurslarining ko’payishiga omil bo’lib xizmat qiladi Yakuniy xulosa sifatida shuni ta’kidlash joizki, mamlakatimizda moliya bozori iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini doimiy aktiv moliyaviy mablag’lar bilan ta’minlashga hamda jamiyat rivojiga munosib hissa qo’shmoqda. Shu bois, - 46 - biz tomondan berilgan ilmiy-nazariy taklif va tavsiyalar amaliyotga joriy etilsa, amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarni yanada samarali tashkil etishga ijobiy turtki bo’lar edi. Bu o’z navbatida, respublikada moliya bozorining rivojlanishiga, shuningdek mamlakat tijorat banklarining moliya bozori orqali xalqaro sarmoya bozorlariga uyg’unlashuviga xizmat qiladi. |