Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

TIRSAK ARTERIYASI 
A. ulnaris – yelka arteriyasining ikkinchi tarmog‗i bo‘lib, a. radialis ga 
qaraganda birmuncha yo‘g‗on. Tirsak arteriyasi – a. brachialis dan fossa cubiti da 
boshlanadi va m. pronator teres ostidan pastga tushadi. Bilak o‘rtasida sulcus ulnaris 
ga m. flexor carpi ulnaris bilan m. flexor digitorum superficialis orasidan o‘tib ketadi 
va no‘xatsimon suyak oldiga kelganda canalis carpi ulnaris orqali kaftga tushadi. 
Kaftda a. ulnaris ning asosiy poyasi arcus palmaris superficialis ni hosil qilishda 
qatnashsa, ramus carpeus palmaris profundus shoxi bilak arteriyasi bilan qo‘shiladi 
va kaftning chuqur arteriya ravog‗i (arcus palmaris profundus)ni hosil qiladi. Tirsak 
arteriyasidan quyidagi tarmoqlar chiqadi: 

---

441 
 
Bilak va panja arteriyalari (orqa Yuzasi). 
1 – M.triceps brachii payi; 2 – Rete articulare cubiti; 3 – M.anconeus; 4 – M.flexor carpi 
ulnaris; 5 – A.interossea anterior; 6 – M.extensor carpi ulnaris; 7 – M.extensor indicis proprius; 8 – 
Mm.interosei dorsales; 9 – Aa.metacarpeae dorsales; 10 – Aa.digitales dorsales; 11 – A.princeps 
pollicis; 12 – A.metacarpea dorsalis I; 13 – R. carpeus dorsalis a.radialis; 14 – A.radialis; 15 – Rete 
carpi dorsale; 16 – Retinaculum extensorum; 17 – M.extensoris digitorum communis paylari; 18 – 
M.extensor pollicis longus; 19 – M.extensor pollicis brevis; 20 – M.abductor pollicis longus; 21 – 
A.interossea posterior; 22 – M.extensor carpi radialis brevis; 23 – R.profundus n.radialis; 24 – 
A.interossea recurrens; 25 – M.supinator; 26 – M.extensor digitorum communis; 27 – Rete 
articulare cubiti; 28 – M.extensor carpi radialis longus; 29 – M.brachioradialis. 
1. T i r s a k n i n g q a y t u v ch i a r t e r i y a s i (a. recurrens ulnaris) 
boshlanish qismida ikki tarmoqqa ajraladi: a) old tarmoq (ramus anterior) 
epicondylus medialis oldida a. collateralis ulnaris inferior bilan anastomozlashadi; b) 
orqa tarmoq (ramus posterior) epicondylus medialis ning orqa tomoniga o‘tib 
tarqaladi va tirsakning arteriya to‘ri – rete articulare cubiti ni hosil qilishda 
qatnashadi, a. collateralis ulnaris superior bilan anastomozlashadi. 
2. S u y a k l a r o r a l i g‗ i n i n g u m u m i y a r t e r i y a s i (a. interossea 
communis) kalta va birmuncha yo‘g‗on bo‘lib, fossa cubiti ning pastki chegarasida 
membrana interossea ning oldingi Yuzasiga yetgach, quyidagi tarmoqlarga bo‘linadi: 
a) suyaklar oralig‗ining oldingi arteriyasi (a. interossea anterior) membrana interossea 
ning old Yuzasi bo‘ylab pastga tushadi va m. pronator quadratus ning Yuqori 
chekkasi yaqinida membrana interossea ni teshib, dorsal (orqa) tomoniga o‘tadi va 
kaftning orqa Yuzasidagi arteriya to‘ri (rete carpi dorsale) ni hosil qilishda 
qatnashadi. A. interossea anterior – muskullarga, bilak va tirsak suyaklariga 
(boshlang‗ich qismida) hamda n. medianus ga alohida shoxchalar beradi; b) 
interossea posterior – suyaklar oralig‗ining orqa tomonidagi arteriya orqa tomonga 
yo‘naladi va membrana interossea ni teshib, bilakning dorsal Yuzasiga boradi. U 
yerda joylashgan ekstenzor muskullarning Yuza va chuqur qavatlariga tarmoqlar 
beradi, a. interossea anterior bilan qo‘shilib, rete carpi dorsale ni hosil qiladi. 

---

442 
A. interossea recurrens – Yuqoriga ko‘tariluvchi (qaytuvchi) oraliq arteriya 
Yuqoriga ko‘tarilib, rete articulare cubiti ni hosil qilishda qatnashadi; 
3. R a m u s c a r p e u s d o r s a l i s – k a f t n i n g o r q a t o m o n d a g i sh o 
x i tirsak arteriyasidan no‘xatsimon suyak bilan m. pronater quadratus ning oraliq 
sohasida chiqib a. radialis ning ramus carpeus dorsalis tarmog‗iga qo‘shiladi va rete 
carpi dorsale ni hosil qiladi; 
4. R a m u s c a r p e u s p a l m a r i s – k a f t n i n g o l d t o m o n d a g i s h o 
x i tirsak arteriyasidan boshlanib, a. radialis ning shu nomli shoxchasi bilan 
qo‘shiladi; 
5. R a m u s p a l m a r i s p r o f u n d u s – q o‘ l p a n j a s i n i n g k a f t t o m 
o n d a g i ch u q u r t a r m o g‗i, tirsak arteriyasidan, ramus carpus dorsalis 
tarmog‗idan pastda kaftning chuqur ravog‗ini hosil qilishda qatnashadi. Ramus 
carpeus palmaris profundus hypothenor muskullarni, terini qon bilan ta‘minlaydi.