Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika

1.Katta kreativlar (“katta K”). Ular o'zlari faoliyat olib borayotgan 
sohaning yetakchilari bo'lib, sohada doimo o'zgarishlarni sodir etishga intiladi. 
2.Kichik kreativlar (“kichik K”). Ular o'zlarining kreativlik sifatlaridan 
faqatgina kundalik hayotda muayyan foydaga erishish uchun foydalanadi. 
Aksariyat talabalar o'zlarini kreativ shaxs emas, deb hisoblaydi. Ularning 
nazarlarida kreativlik go'yoki ular yetisha olmaydigan orzu va u faqat iqtidorli 
shaxslardagina namoyon bo'ladi. Bunday fikrga ega talabalar kreativlik 
sifatlariga egalik o'z sohasining yetakchilari (ya'ni “katta K” toifasiga kiruvchi 
shaxslar), san'at sohasida tahsil olayotgan yoki faoliyat yuritayotgan talabalarda 
bo'lishiga ishonadilar. Talabalar qachonki kreativ shaxs bo'lish uchun o'z
sohasining yetakchisigina bo'lish shart emasligi tushunsalar, o'zlarida kreativlik 
sifatlarini samarali shakllantirishga muvaffaq bo'ladi. Shundagina ular o'zlarini 
past baholashga barham berib, yangi, ilg'or g'oyalar bilan o'zlarini namoyon 
etishlari, ta'lim jarayoni kun sayin faollik ko'rsatishga muvaffaq bo'ladilar, ta'lim 
olishga bo'lgan qiziqishlari ortadi, o'zlashtirish ko'rsatkichlari yanada 
yaxshilanadi. O'zlarini baland baholay boshlab, kreativ sifatlarni namoyon etish 
borasida mavjud ko'rsatkichlardan ko'ra yuqori natijalarga erishishga intiladilar.
Amaliyotning ko'rsatishicha, talabalar qancha ko'p kreativlik sifatlarini 
namoyon etsalar, shuncha ko'p faollikka erishadilar. Kreativ xarakterga ega 
mashg'ulotlar talabalarning qiziqishlarini kuchaytirib, ular yanada ko'proq 
harakat qilishga undaydi.
Duek tomonidan e'tirof etilishicha, talabalar amaliy harakat va faollik 
jiddiy o'zgarishlarga olib kelmasligiga ishonishdek salbiy tushunchalarga ega. 
Ular o'zlarining muayyan imkoniyatlarga egaliklarini biladilar, biroq, mavjud 
imkoniyatlari hech narsani o'zgartirmaydi deb hisoblaydi. Shu sababli ular 
o'zlarining faollik darajasini erishayotgan yutuqlari bilan emas, aksincha, doimo 
muvaffaqiyatsizliklari bilan baholashga odatlanib qolishadi. Bu esa nihoyatda 

---

81 
xavfi. O'zlarini yuqori baholaydigan talabalar esa mavjud ko'nikma, malaka va 
iqtidorlari yanada rivojlanib borishiga ishonadilar.
Bunday talabalar odatta murakkab ishlarda faol qatnashadilar va o'zlarini 
namoyon eta oladilar ham. Xato qilsalar undan xulosa chiqarib, o'sishda davom 
etadilar. Bunday fikrlash odatiga ega o'quvchilar kirishimliroq va kreativlik 
ko'nikmasidan foydalanishga moyil bo'ladi. 
Rivojlangan xorijiy mamlakatlar bugungi kunda iqtidorli bolalarni aniqlash 
borasida katta tajribalarga ega. Ta'lim tizimida iqtidorli bolalarni aniqlash va 
ularga ta'lim berishga oid ko'plab metodikalar mavjud. Quyida ularning 
ayrimlari to'g'risida to'xtalib o'tiladi: 
 Slosson testi. Katta yoshlilar hamda bolalarning aqliy qobiliyatini 
o'lchashga xizmat qiladi. Berilayotgan barcha testlarga javoblar og'zaki tarzda 
olinadi. Kichik yoshli bolalarga berilayotgan topshiriqlarning ayrimlari bolalar 
tomonidan ayrim harakatlar (masalan, qog'oz, qalam yoki ruchkalardan 
foydalanish)ning bajarilishiga oiddir. Test aqliy qobiliyat darajasining 
o'rganilayotgan sifatlarga nisbati tarzida aniqlanadi. Bu o'rinda yuqori natija 120 
va undan ortiq ko'rsatkich sanaladi.