Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

Turizm Azərbaycan iqtisadiyyatının bir sahəsi kimi 
Hər hansı bir ölkənin iqtisadiyyatında turizm böyük rol oynayır. Turizm sənayesinin iqtisadiyyatı 
səyahətçilərin istək və ehtiyaclarını ödəmək üçün nəzərdə tutulmuş turistik məhsul və xidmətlərin 
istehsal və istehlak prosesində inkişaf edən iqtisadi əlaqələri öyrənən və təhlil edən bir intizam kimi 
müəyyən edilə bilər. 
Bu münasibətlər həm makro səviyyədə (dövlət səviyyəsində, həm də regionda) və mikro 
səviyyədə (müəyyən bir bölgənin və ya müəssisənin səviyyəsi) nəzərdən keçirilə bilər. Turizm 
sənayesinin inkişafı bir çox fərqli, həm xarici, həm də daxili amillərdən təsirlənir. Buna görə də, milli 
iqtisadiyyatın sürətlə inkişaf edən, dinamik, qeyri-müəyyən bir komponenti kimi tanınır. Bir çox 
ölkələr üçün hələ də inkişaf mərhələsindədir. 
TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
97
Baku, Azerbaijan

---

Azərbaycanda turizm ölkə iqtisadiyyatının digər sahələrinə müsbət təsir göstərir, ərazinin iqtisadi 
inkişafını stimullaşdırır, yerli əhalinin məşğulluğunu iqtisadi baxımdan artırır. Turizm təbiətin ən 
ekoloji cəhətdən təbii növüdür. 
Xidmət sənayesi maddi və qeyri-maddi məhsullar istehsal edən müəssisələri birləşdirən 
iqtisadiyyatın çox xüsusi və çoxtərəfli bir sektorudır. Bu, iqtisadiyyatın digər sektorlarından fərqlənir 
ki, bu da sənayenin bütünlüklə və xidmət sektorunda fərdi müəssisələrin idarə olunmasının 
mürəkkəbliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. 
Amma turizmin dövlət iqtisadiyyatına müsbət təsiri yalnız hər tərəfdən inkişaf edərsə, yəni ölkə 
iqtisadiyyatını xidmət iqtisadiyyatına çevirmir. Başqa sözlə, turizmin iqtisadi səmərəliliyi onu dövlət-
də paralel və sosial-iqtisadi kompleksin digər sahələri ilə birlikdə inkişaf etdirməyi nəzərdə tutur. 
Turizm sənayesindəki istehsal artımı iqtisadiyyatın digər sahələrinə köçürülür, burada investisiya 
fəaliyyəti inkişaf edir, yeni iş yerləri yaranır, ticarət genişlənir və nəticədə gəlirlər artır. Alınan gəlir 
hissəsi vergilər şəklində gəlir. Bu şəkildə qaldırılan vəsaitlər turizm sənayesinin infrastrukturunu daha 
da maliyyələşdirmək, əhalinin sosial cəhətdən zəif qruplarına maddi yardım göstərmək və turizm 
xidmətləri sənayesi üçün kadr hazırlığı sistemini inkişaf etdirmək üçün istifadə edilə bilər. 
Turizm sənayesi milli iqtisadiyyatın bir-birinə bağlı sənayesi və sənayesinin bir sıra qrupunu 
ifadə edən iqtisadi bir kateqoriyadır, bir funksional vəzifəsi bütün mövcud turistik resursları rasional 
olaraq istifadə edərkən, müxtəlif növ istirahət və istirahət səyahətlərində insanların müxtəlifliyini və 
daim artan ehtiyaclarını həll etməkdir. 
Turizm, müxtəlif sənaye sahələrini birləşdirən turizm sektoru adi vertikal düzlemde deyil, 
müxtəlif sənaye müəssisələri və müəssisələri daxil olmaqla, bir növ üfüqi məkanı əhatə edir, çünki 
milli iqtisadiyyatın böyük müstəqil sektorlararası iqtisadi kompleksi kimi qəbul edilməlidir. 
Azərbaycanda turizm inkişaf etməkdə olan bir kompleksdir. Buna görə də biz bazarda yeni iş 
növlərini və bu sənədə yaranan problemləri həll etmək yollarını daim axtarırıq. 
Turizm sənayesinin idarə edilməsinin iqtisadi aspektləri ilə bağlı bir çox xüsusiyyətlər mövcud-
dur, çünki effektiv fəaliyyət müxtəlif amillərdən asılıdır: siyasi, iqtisadi, sosial, ekoloji və s. 
Turizm sənayesi birbaşa təbiətnən bağlı və mövsümdan asılı olan iqtisadiyyatın xüsusi sektor-
larından biridir.