Transport logistikasi

Muzokaralar
– obʻyektlarni qurish uchun buyurtmalar berish, 
obʻektlarni qurish paytida mahsulotlarni sotib oluvchi (ishlarni bajarish, 
xizmatlar koʻrsatish) shakl. 
Jahon amaliyotida 
yetkazib beruvchini tanlashning quyidagi usullari
qoʻllaniladi: 
– reyting baholar metodi; 
– xarajatlarni baholash metodi; 
– yetakchi xarakteristikalar metodi; 
– afzalliklar kategoriyasi metodi. 
Ta‘minlovchini tanlashning eng keng tarqalgan usuli bu reyting 
baholash usuli hisoblanadi. Ta‘minlovchini tanlashning asosiy mezonlari 
tanlanadi, keyin ularining ahamiyati xaridlar xizmati xodimlari yoki jalb 
qilingan mutaxassislar tomonidan ekspert usulida aniqlanadi. 
Ta‘minlovchilarni tanlashning boshqa usullaridan biri sifatida 
xarajatlarni baholash usulini ta‘kidlash mumkin. Ushbu usul ba‘zan 
xarajatli-koofitsiyent usul yoki 
missiya
usuli deb nomlanadi. Bu shundan 
iboratki, tadqiq qilinayotgan butun ta‘minot jarayoni bir necha mumkin 
boʻlgan variantlarga (missiyalarga) boʻlinadi va ularning har biri uchun 
barcha xarajatlar va daromadlar puxta hisoblanadi. Natijada taqqoslash 

---

63 
va yechimlarni (topshiriqlarni) tanlash uchun ma‘lumotlar olinadi. Har 
bir yetkazib beruvchi uchun barcha mumkin boʻlgan xarajatlar va 
daromadlar hisoblab chiqiladi (logistik xatarlarni hisobga olgan holda). 
Soʻngra, variantlar (missiyalar) toʻplamidan eng foydalisi tanlanadi 
(umumiy foyda mezoniga muvofiq). 
Bu mohiyatan xarajatlar boʻyicha ranjirlash (saralash) uslubining 
(mezonlarining) oʻzgartirilgan turidir. Ushbu metod xarajatlarni 
baholash nuqtai nazaridan qiziqarli va yetkazib beruvchini tanlashning 
―narxini‖ aniqlashga imkon beradi. Ushbu usulning kamchiligi 
shundaki, u har bir yetkazib beruvchi uchun katta hajmdagi 
ma‘lumotlarni tahlil qilishni talab qiladi. 
Dominant xususiyatlar usuli
. Usul tanlangan bitta parametr (mezon) 
boʻyicha e‘tibor berishdan iborat. Ushbu parametr eng past narx, eng 
yiqori sifat, eng ishonchli yetkazib berish jadvali va boshqalar boʻlishi 
mumkin. Ushbu usulning afzalligi uning soddaligida boʻlsa va tanlov 
mezonlari boʻlgan - boshqa omillarni e‘tiborsiz qoldirish uning 
kamchiliklaridandir. 
Afzallik toifalari usuli
. Bunday holda yetkazib beruvchini baholash, 
shu jumladan uni baholash usulini tanlash firmaning koʻplab 
boʻlimlaridan tushgan ma‘lumotlarga bogʻliq. Muhandislik xizmatlari 
yetkazib beruvchining yuqori texnologik mahsulotlarni ishlab chiqarish 
qobiliyatini baholaydi va uning sifatini malakali baholay oladi.