Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fizikaviy metodlar.
- Porox va uning yonish mahsulotlarining tadqiq etish metodi.
|
Rangsizlantirish metodi.
O‘q otilishining to‘q rangli matolardagi qurumini ko‘rinadigan qilish uchun rangsizlantirish metodi deb nomlangan usuldan foydalanish mumkin. Bu usul tekshirilayotgan matoning rangini xlor ohagi, gidrosulfat, azot kislotasi yoki perekis vodorod yordamida ketkizishdan iborat. Undan keyin matoning rangsizlangan sohasida, o‘q jarohatining atrofi yoki yaqinida qurumlanshni kuzatish mumkin bo‘ladi. Fizikaviy metodlar. O‘q tegishidan hosil bo‘lgan jarohatlar sohasidagi moddalarning tarkibini aniqlash uchun mavjud bo‘lgan barcha fizikaviy metodlardan eng ko‘p qo‘llaniladigani bu emission spektral tahlil metodidir. Bu metodning sezgirlik darajasi juda yuqori bo‘lib qurumning nafaqat sifatiy tarkibini aniqlash, balki uning tarkibiga kiruvchi elementlarning necha foizdan iborat ekanligini aniqlash imkonini ham beradi. Emission spektral tahlil moddaning qo‘zg‘algan atomlarining muayyan bir to‘lqin uzunligiga mos ravishda nurlanish spektrlarini qayd etishga asoslangan. Porox va uning yonish mahsulotlarining tadqiq etish metodi. Jarohatda aniqlangan zarrachalarning u yoki bu turdagi poroxga tegishli ekanligini aniqlash ularning shakli, rangi, suvda eruvchanligi va yonish mahsulotlariga ko‘ra amalga oshiriladi. Tutunsiz porox zarrachalarining shakli nisbatan ancha aniq kuzatiluvchi kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak va yumaloq plastinalar, yaxlit yoki g‘ovak silindrlar, shuningdek sferik shaklda bo‘lishi mumkin. Tutunsiz porox zarrachalarining rangi — yashil, sarg‘ish jigar rang, qo‘ng‘ir bo‘ladi. Grafitlangan porox zarrachalarining rangi — metalli yaltiroqlikka ega bo‘lgan qora rangda bo‘ladi. Tutunsiz poroxning zarrachalari suvda umuman erimaydi, ular yonganida uglerodni, azotning oksidlari (nitratlar va nitritlar) vujudga keladi. 394 Tutunli (qora) porox zarrachalari noaniq burchaksimon shaklga ega bo‘ladi. Ular yaltiroq va xira qora, yorqin va xira jigar rangda bo‘lishi mumkin. Tutunli poroxning zarrachalari suvda yaxshi erib ketadi, chunki, bu poroxning tarkibiga kiruvchi selitra suvda eruvchan moddadir. Tutunli porox yonganida kaliy karbonat, kaliy sulfat, nitratlar, sulfatlar va sulfitlar, kul va grafit ko‘rinishidagi uglerod hosil bo‘ladi. Aniqlangan birorta zarrachani porox zarrachasi ekanligini aniqlash uchun qizdirib cho‘g‘ bo‘lgan ignani yaqinlashtirib uning yonish darajasi aniqlanadi, so‘ng yonish mahsulotlariga difenilaminning oltingugurt kislotadagi eritmasi qo‘shiladi. Tutunli poroxning ham, tutunsiz poroxning ham yonish mahsulotlarida mavjud bo‘lgan nitratlar bilan o‘zaro ta’sirlashib bu eritma ko‘k rangga kiradi. Termik va kimyoviy tajribalar natijalarining umumlashtirib, tekshirilayotgan zarrachani porox zarrachasi ekanligi haqida xulosa chiqariladi. Difenilamin eritmasi boshqa bir qancha birikmalar bilan, masalan, temir oksidlari bilan ta’sirlashganda ham ko‘k rangga kirishini unutmaslik lozim. Bu hodisa stvol kanalidagi o‘q otilish mahsu- lotlarining tabiatini, stvol kanali oxirgi marta tozalanganidan keyin quroldan o‘q otilganligini aniqlash jarayonlarida turli xatoliklarni keltirib chiqarishi mumkin. Tutunsiz poroxning yonish mahsulotlarida har doim tutunli poroxning yonishi uchun xarakterli bo‘lgan nitritlar vujudga kelishi va tarkibida oltingugurt va kaliyli birikmalar bo‘lmasligi fakti o‘q otilishida qo‘llanilgan poroxning turini aniqlashda stvol kanali hamda to‘siqda qolgan porox yonishi mahsulotlari bo‘yicha aniqlanadi. Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|