Türkcə Etimoloji Sözlük



Yüklə 24,78 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə19/124
tarix29.12.2016
ölçüsü24,78 Mb.
#3862
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   124

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

səbəbsiz olaraq. 



- 

qaraca yaltaqlanma, yalvarma

- 



qaraca 

koraca 

bu duruma duşmədik ki

.  

nətənsizcə

 

 



nədənsizcə

. heç yoxdan. yox yerə. səbəbsiz yerə. 

 

nəticə

 

 

barlağ


.

 

təcrübə



.

 barlap


.

 

varış



.

 

görüş



.

 

oluş



.

 

varım



.

 verim


.

 

qaymaq



.

 

özək



.

 sonuc


. 

nəticətən

sondıktan



.  

nətir

 

 

nədir



-

 

qanmayan qıncı 



(

kin. nifrət.



)

nədir

, sevgi 


nədir, hər 

gələni sevib gedər, hər gedəni söğüb gedər. 



(

gələni sevər, 

gedəni döğər.

)

 

nətük

 

 

necə. 


 

nətüq

 

 

nətük



nəcük



necək

. keyfi. 



(# 

neçək



kaçıq

: 

kəmmi


)

 

nətürlüq



 

 

nətürlük

 

nəcürlük. necəlik. 

keyfiyyət. 



(# 

neçəliq

kəmmiyyət



)

.  


nəyə

 

?



 

 

bax > 



.  


nəyə

 

 - 



hər nəyə güvənmək

: qaraq

uşa inanmaq. 

 



nəyə gəlir: nə deməkdir. 

 

nəyə



 

 

<

 

nə 


+ yana

.

 



nədən

.  



nəyiçün

 

 

bax > 



.  



nəyin

 

 



-

 

hər nəyin



 

oğuntusu

, 



xırdası

, 



maydası

: 

darı. dara. 

 

-

 

hər nəyin yekəsi

, 



böyüğü

: qarat. qaraz. 



 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

148 

nəyinə

 

 - 

kora iğnə

, 



gərək nəyinə

 



- 

qışın nəyinə

, 



gün əğri dur

ur, 

yaz doğru günə

, 



doğru 

durur

 



nəyinli

 

 

qaydaq. nəcür. nə günə. nasıl. nə təhər. 

 

nəyisə

 

 



-

 

nəyisə gizli

, 

sıxıcı bir nə var: torbada pişik var. 

 



 

 

< > m

-

 

ük





m

ük

.

  



nınq

 

 - 

nın

. aynınıq

:

 

ayın.



  

nıq

 

 

ıq. ıqıl. nıq nıq. sıxıntı altında olaraq çıxarılan səs. 



-

 

ıq

 

ıq

 

yapmaq: 



nıqqıldamaq

.  


nıqq

 

 - 

nıqq mıqq

 

edmə: hıq



 

mıq edmə: qaçınqan, çəkingən 

daranma.  

nıqqıldamaq

 

 

ıq ıq yapmaq. ıqınmaq. higgildəmək. sıxılıb kəhildəmək. 

 

nıqqıltı

 

 

ıqıntı. sıxılıb, zorda qalıb nıqqıldamaq. 

 

nibmət

 

 

tapınc


.

 

tapu.



 bu

luş


.

 yarar


.

 

çıxar



.

 

ası



.

 fayda


.

 

istifadə



.  

niçin

 

 

bax > 



.  


niçin

 

 

neq. nədən. niyə. neqə. niyə. 

 

nifus 

 

ilat


.  

nifus 

 san. say.  

nigəran

 

 

<

 

>

 

nagüman

 

<

 

anğman

:

 



anlamaz, qanılmaz durumda 

olmaq.  


HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

nigəran

 

 

<

 

anğıran


.

 

duyğulu



.

 

qayğın



.  

nigin 

 

genin


.

 

gözün



.

 



qiz

.

 



gəniz

.

 



nəgin

.  



nim ruz 

(

fars


)

 

 



<

 

gündüz

 > qunduz

.  


nimunə

 

 

yasalğa


.

 

örnək



.

 

bəzək



 (v)

.  



nin 

 -

 toyuq nini: 

qütəs

.

 



kütəs

.

 



küməs

.  


nin 

 

in. deşik. dəlik. yuva. koma. küməs

.

 

kiçik ev. yuva. 



kərtən. kərətən. kərtənə. kürk. 



canavar ini, nini: pis 

kişilər yuvalandğı yer. 

 

- 

kiçik heyvan nini

: yuva. evsin. 

 

nin 

 

in

qaraltı. 

 

nin 



 

kətək. köməs. yuva. 

 

nin 

 yin. en. yuva. -

 arslan yini

.

  

ninni 



 

belləv. 


 

ninni 

 

nənni



1



.

 

cocuqları yatıtmaq üçün sözlərin sonuna gələn 



sözcük. 

-

 

uyusun oğlum 



ninni

. -

 yatar balam ninni



. 

1

.

 

laylay. 



cocuqları yatıtmaq üçün deyilən qoşu, söz

.

 

-

 

nənni

 

söyləmək



.

 

-

 

bu gözəl, yumşaq çalğı, nənni



 

yerini tutabilər

.

  

ninni 



 

nənni. lay lay. 

 

niqaqda 

 

heçkaçan


.  

niqen setqildey   

çin ürəkdən

.  


ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

150 

niqəran

 

 

nigəran

. niyaran. 



nigəran

. naygiran. nayran. niyaran. <

 

yanğıranğ

. anğaşalı 



>

 

əndişəli. qanğaşa. qayğaşa. 



qanaşa. anğaşa. anaşa. gözü yolda. 

 

niqəranlıq

 

 

nigəranlıq



. 

niyəranlıq

 

alanğ. qorxu. ürkü. təəccüb. 



 

niqiz 

 

tanqış


.

 

qanıt



.

 

könük



.

 

göstəriş



.

 

dəlalət



.

 

illət



.

 

ayğaq



.  

nisbətən

 

 

qarağanda

.

 baxanda


.

görə


.

 

keçən ilə qarağanda 



< > baxanda

.

 



nisbətən görə

.  



nisgil 

 

istək. 


-

 nisgil 



elirəm

istirəm



.

  

nisgil 



 

qiptə. həsrət. 

 

nişan

 

 

>

 

ilişan. hədəf. 

 

nişan

 

 

imşan. 


 

nişan

 

 



qanat. çapta. biçət. piçet. damqa. 

 

-

 

adax, nişan sovğatı, götürüsü, götrüsü: gəlingörə

 



- 

düz yerinə

, amaca, 



nişana

 qoymaq, oturtmaq, vurmaq: 

qonulamaq. qoyutmaq.



 

nişan

 

 san

dəyiqul həyik

ataç


.

 

zəmir



.

 

bəlirti



.

 

bilgə



.

 

bildə



.

 

bəlqi



.

 

bəllik



.

 qorul


.

 

iznək



.

 iz


.

 

uğur



.

 im


.

 

əsər



.

 adaq


.

 

söz



 (

söz kəsimi



)

.

 



nişanlι

adaqlι



.

 

sözli



.

 

bəlirti



.

 ad san: nam

ü nişan

.

 san et: 



nişan 

et

.



 

namü nişan

: ad san

.

 



nişan et

: san et


.  

nişan

 

 

tuşğul


işarət. iz. 

 


HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

nişanlamaq

 

 

adaqlamaq. qaralamaq. izləmək. izlətmək. simgələmək. 

imgələmək. damqalamaq. dağlamaq. markalamaq. 

qonulamaq.  



nişanlamaq

 

 

çənəmək


.

 

çənləmək



.

 sanlamaq

.

 

sınamaq



.

 sanamaq


.

 

dənəmək



.

 

hazırlamaq



.

 

izərləmək



.

 

təxminləmək



.

 qiyaslamaq

.

 

yerini göstərmək



.

 

kodalıv



.

 

yaraşıv



.

 

ünaşış



.  

nişanlamaq

 

 

işanlamaq. 

 

nişanlamaq

 

 oxlamaq. ox atmaq.  

nişanlı

 

 



adaqlı. qaralı. 

 

nişanlı



 

 imli. 

yavıqlı tə'yin olunmuş

namzəd


.  

nitələmək

 

 

tə‟rifləmək

.  

nitəliq

 

 



-

 

nitəliyin itirmək

: qararmaq. 

-

 

içginin çoxu sağduyusunu 



qarartmağa

 

başlamış. 



 

niyaran 

 

nigəran

. niyaran. 



nigəran

. naygiran. nayran. <

 

yanğıranğ

anğaşalı 



>

 

əndişəli. qanğaşa. qayğaşa. qanaşa. anğaşa. 



anaşa. gözü yolda. 

 

niyar



ançılıq

 

 



anğıranğçılıq. qanı. qayğı. 

qayığ. qoğa. 

 

niyarançılıq

 

 

sağış


.  

niyə

 

?



 

 

bax > 



.  


niyə

 

 

neq. neqə. niçin. niçin. nədən. 

 


ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

152 

niyəranlıq

 

 



nigəranlıq

. 

alanğ. qorxu. ürkü. təəccüb. 

 

nizul edmək



 

 

enmək


düşmək


.

  

nobar 

 

çağal. çıtan. 



enik. yenik. 

təbərzə. ilk ağız. irkən. erkən. 

irtən. ertən. irtin. bolluq çağından ön, tez oluşan, bazara 

çıxan nərsə. 



- 

erkən yemiş, dəğəri dağa qalxmış. 

 

- 



təbərzə

, 



nobar yemiş yetiştirmək

: 

çıtanlamaq. çıtanlatmaq. 

çağallamaq. çağaltamaq. 



 

nobarılıq

 

 



(

hər nədə


)

yenibarılı

q

. 

qarıqlıq. qaruqluq. qarıcılıq. 

ilkinilik. çağunluq. çağ öncülü. eniklik. yeniklik. 

yepyenilik. təbərzəlik. 

 

nobətçi



 

 

gözətçi. keşik. 

 

noğay

 

 

moğul ellərindən. 

 

noxda 

 cilov. yalav.ip. yular.  

noxda 

 yular.  

-

 noxda bav

: mükafat

.

 

rüşvət



.

 

ərməğan



.

 

armağan



.

  

-

 

noxda bav edmək: mükafat vermək

.  


noxdalamaq 

 

gəmləmək. 



-

 

qığırıb, atı gəmşədim, qalxan süngü 



cumşadım

.

  



noxtalamaq 

 

oyanlamaq. üyənləmək. cilovlamaq. 

 

noxud 

 -

 yaban noxudu

duzlı ot

.  



HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 



WWW.TURUZ.COM

 

noxuy 

 it.  

noqta 

 

noxda



(cığav



cılav

cilov) < 

yığav



at yular



ı. ovsar. 

avsar.  


-

 

noxdasın qırmaq

: 

utanqaçlıqdan, kişilikdən, bağlılıqdan 

çıxıb, sıyrılmış kimi, aşırı çılpaqlıq, sərbəslik göstərmək. qabaq 

çiçəyi kimi açılmaq.



 

noqtalamaq 

 

noxdalamaq. cilovlamaq. 

kontrol edmək. 

 

noqut 

 

noxud

-

 

noxuddan böyük yemişi yeyilən

, 

çox sağlam 

odunlu ağac çeşiti

: 

qaragöz. 

 

nol 

 

kiçik arx, su yolu. qaruq. qarıq. 



- 

qarıq

 

çəkmək

: arx, nol 

açmaq. 


 

-

 

çox arxı

, su yolu, nolu olan yer: 

qarıqlıq. qaruqluq. 

 

- 

sözümə gələcəksən

, 



olar ki çox gec ola



birdə yağa

, 

bizə 

axa, bu nol dola

: mən deyənə çatacaqsan, iş işdən keçmiş 

olar. 

 

- 

çuvaldan dəğirmənə axdaran, axıtan 

oluq, nol

qaşıq. 


 

nom 

 

1

.

 

millət. 



1

.

 

şəriat. 



1

.

 

yasa.  



nonor 

 

ərköğül. ərköyül. yavşaq. əzdirilmiş. şımarıq. qarıqtı. 



qardı. 

 

noran 



 

nisbət


.  

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük



 

 

WWW.TURUZ.NET

 

154 

nova 

 novdan. nava.  

novdan 

 qod

uvan. çoxur. 

 

novdan 

 

oluq. üstü açıq borı. yağmır suyun yığmaq üçün damın 

çevrəsində açılan oyuq. tamar. damar. şıratan. şırşır

.  


novdan 

 

tarnav. dərnəv. arx. təngə



.

 

təknə. şıratan. 



 

novlan 

 

noldan. novdan

. 

kavdan. kovdan. şıratan. 

 

novruz 



 

< 



yeni

yüz. yana yıl. yana yız. yana yüz



)

.  



novtan 

 

novdan

. noldan. kavdan. kovdan. 

qaruq. qarıq. şıratan. 

sürüng. sürəng 



(<

 

sürmək)

. şıratan. bir yerin suyun 

sürdürmək, axıtmaq üçün açılan dəlik, yolağ. 

 

novtanlı

 

 

novdanlı

. qaruqlu. qarıqlı. şıratanlı. 



 

novtanlıq

 

 



nov

danlıq

. 

qarıqlıq. qaruqluq. şıratanlıq. 

 

noyan



 

(

moğol

)

 

 



əmir. 

- 

uluğ

 noyan

: böyük xan. 

 

nöbətçi



 

 

casavul. yasavay. yasavul. polis. qanun kişisi. 

 

nökər

 

 

arxadaş. dost. nart nağıllarında bir qəhrəman adı.

 

-

 

qoş nökər: ortaqlıl qurub heyvancılıq yapan kimsələr



.

  

-

 


Yüklə 24,78 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   124




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin