TüRKĠye cumhurġyetġ ankara üNĠversġtesġ sağlik bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ

Çizelge 3.21.   Kedilerde  Pleural  Efüzyonun  Etiyolojisinin  Tespitinde  Radyografik,  Ultrasonografik, 
Torakoskopik ve Pleural Sıvı Örneği Değerlendirmelerinin Bibirleriyle Uyum Istatiksel Tablosu 
Olgular 
Radyografi 
Ultrasonografi 
(toraks +abdomen) 
Torakoskopi 
Pleural Sıvı          
analizi 
1 
0 
0 
0 
1 
2 
0 
1 
1 
1 
4 
1 
1 
1 
0 
5 
0 
0 
1 
1 
7 
0 
0 
0 
1 
10 
0 
0 
1 
1 
14 
1 
1 
1 
1 
15 
0 
1 
1 
0 
17 
0 
1 
0 
0 
19 
0 
1 
0 
0 
20 
0 
0 
0 
0 
21 
0 
0 
0 
0 
23 
0 
1 
1 
0 
24 
0 
1 
1 
1 
25 
0 
1 
1 
0 
0= etiyolojisi tespit edilemeyen, 1= etiyolojisi tespit edilebilen 
 
Çizelge 3.22.   Köpeklerde  Radyografik,  Ultrasonografik,  Torakoskopik  ve  Pleural  Sıvı  Örneği 
Değerlendirmelerinin Birbirleriyle Uyum Istatiksel Tablosu 
Olgular 
Radyografi 
Ultrasonografi 
(Toraks + Abdomen) 
Torakoskopi 
Pleural Sıvı          
analizi 
1 
0 
0 
1 
1 
2 
1 
1 
1 
1 
6 
1 
1 
1 
1 
8 
1 
1 
1 
0 
10 
0 
1 
1 
1 
13 
0 
0 
1 
0 
14 
1 
1 
1 
0 
15 
0 
0 
1 
1 
0= etiyolojisi tespit edilemeyen, 1= etiyolojisi tespit edilebilen

---

141 
 
 
Çizelge 3. 23. Kedi ve Köpeklerde Pleural Efüzyonun Varlığının Tanı Yöntemleri Ġle Belirlenebilme Ġstatistiksel Grafiği 
 
  
Torakoskopi 
Negatif 
Pozitif 
N 
Satır N % 
Sütun N % 
N 
Satır N % 
Sütun N % 
Ke
d
i 
Radyografi 
Negatif 
6 
46,2% 
100,0% 
7 
53,8% 
77,8% 
Pozitif 
0 
,0% 
,0% 
2 
100,0% 
22,2% 
USG 
Negatif 
4 
66,7% 
66,7% 
2 
33,3% 
22,2% 
Pozitif 
2 
22,2% 
33,3% 
7 
77,8% 
77,8% 
Pleural 
Negatif 
4 
50,0% 
66,7% 
4 
50,0% 
44,4% 
Pozitif 
2 
28,6% 
33,3% 
5 
71,4% 
55,6% 
Kö
pe
k 
Radyografi 
Negatif 
0 
,0% 
,0% 
4 
100,0% 
50,0% 
Pozitif 
0 
,0% 
,0% 
4 
100,0% 
50,0% 
USG 
Negatif 
0 
,0% 
,0% 
3 
100,0% 
37,5% 
Pozitif 
0 
,0% 
,0% 
5 
100,0% 
62,5% 
Pleural 
Negatif 
0 
,0% 
,0% 
3 
100,0% 
37,5% 
Pozitif 
0 
,0% 
,0% 
5 
100,0% 
62,5% 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

142 
 
 
Çizelge  3. 24. Kedi ve Köpeklerde Pleural Efüzyonun Etiyolojisinin Değerlendirilmesinde Tanı Yöntemlerinin Torakoskkopi Ġle Olan Kappa, Duyarlılık ve Spesifite Değerleri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AC-1 Statistic 
Kappa 
Duyarlılık  Spesifite 
Pozitif Prediktif 
Değer 
Negatif Prediktif 
Değer 
Ke
di
 
Radyografi vs. Torakoskopi 
0,128 
0,186 
0,222 
1 
1 
0,462 
USG vs. Torakoskopi 
0,487 
0,444 
0,777 
0,666 
0,777 
0,666 
Pleural vs. Torakoskopi 
0,204 
0,711 
0,555 
0,666 
0,714 
0,5 
Köpe
k 
Radyografi vs. Torakoskopi 
0,2 
 - 
0,5 
  
1 
0 
USG vs. Torakoskopi 
0,46 
 - 
0,625 
  
1 
0 
Pleural vs. Torakoskopi 
0,46 
 - 
0,625 
  
1 
0 
 
Duyarlılık: Hastalık gerçekten var olduğunda testin bunu ayırt edebilme gücü. Hastalık varken testin pozitif çıkma olasılığı. 
Spesifite: Hastalık gerçekten olmadığında testin bunu negatif gösterme olasılığı. 
Kappa: Ġki değerleyici arasındaki karĢılaĢtırmalı uyuĢmanın güvenirliğini ölçen bir istatistik yöntem. 
Pozitif Prediktif Değer:Test pozitif iken hastalığın bulunma olasılığı (Testin pozitif olma durumunda deneğin gerçekten hasta olma olasılığı). 
Negatif Prediktif Değer: Test Negatif iken hastalığın bulunmama olasılığı 

---

143 
 
 
 
4. TARTIġMA 
Pleural efüzyonu olan köpek ve kedilerde dispne en sık görünen ve  hayvan  sahipleri 
tarafından fark edilen ilk klinik belirtidir. Hastalığın akut döneminde hasta sahibi bu 
Ģikayetle veteriner hekime baĢvuruda bulunur. Dispne genellikle geciken ekspirasyon 
ve  zorlu  bir  inspirasyon  Ģeklindedir.  Hayvanlar  yatmak  istemezler  ve  baĢlarını, 
boyunlarını yüksek bir pozisyonda ileriye doğru uzatırlar. Diğer klinik belirtiler açık 
ağız  solunum  güç  solunum  ve    siyanozdur.  Köpekler  ve  kedilerde  pleural  efüzyon 
kronikleĢtiğinde klinik belirti olarak sadece öksürük izlenmektedir. Ne kadar medikal 
sağaltım  uygulanırsa  uygulansın  yanıt  alınamayan  bir  öksürüğün  varlığında  böyle 
olgular  her  zaman  pleural  efüzyon  yönünden  değerlendirilmelidir  (Barrs,  2005; 
Mertens, 2005; Ludwig, 2010). ÇalıĢma olgularının tümü hayvan sahipleri tarafından 
fark edilen dispne Ģikayeti ile  kliniğe getirildiler. Ludwig’in aktardığı gibi dispneden 
kaynaklanan,  hastanın  baĢını  öne  doğru  uzatması,  açık  ağız  solunum  yapması  hasta 
sahibi  tarafından  izlenen  ilk  klinik  bulgudur.  ÇalıĢmadaki  kedilerin  %  72’  si 
köpeklerin  %  40’  ında  letarji  de  sıklıkla  anamnezde  alınan  diğer  bir  bulguydu. 
Ayrıca dolaĢımdaki O
2 
yetersizliğinden dolayı kedilerin % 64’ ü köpeklerin % 33.3’ 
ünde Ģekillenen siyanoz tablosu hayvan sahipleri tarafından dilde morarma Ģeklinde 
anamnez  bilgisi  olarak  verildi.  Öksürük  Ģikayeti    kedilerde  %  68,  köpeklerde  %80 
oranında  verilen diğer bir anamnez bulgusuydu. Köpeklerin 9. olgusunda karaciğer 
yetmezliğinden  kaynaklanan  ikterusa  bağlı  göz  ve  ağız  mukozalarındaki  sarı  renk 
değiĢikliği hasta sahibinin dikkatini çekmiĢ ve anamnez olarak verildi.  
Pleural  efüzyon  Ģekillendiği  zaman  negatif  basınç  dengesinin  bozulması 
sonucu,  sürekli  olarak  akciğerler  ve  kalp  basınç  altında  tutulmaktadır.  Bunun 
sonunda  akciğerler  kısmen  kollabe  olur.  Bunun  sonunda  dolaĢım  bozulmakta  ve 
dokularda oksijen yetersizliği Ģekillenir. Bu durumda dispne, letarji ve öksürük hasta 
sahibinin dikkatini çeken ilk bulgular olmaktadır. Bütün bunlarda göstermektedir ki 
pleural efüzyonların seyrinde çok özel bulgular bulunmamaktadır. Literatür bilgi ve 
hasta  sahiplerinin  verdiği  anamnez  bulgular  diğer  bir  çok  hastalıkda  görülen  genel 

---

144 
 
 
semptomlara  çok  benzemektedir.  Bundan  dolayı  akut  dönmde  iyi  bir  anamnez 
alınması ve dikkatli muayene yapılarak her türlü hastalık düĢünülmelidir. 
Monnet (2003), klinik belirti, efüzyona neden olan hastalık çok ilerlediği ve 
efüzyonun  arttığı  durumlarda  kendini  gösterdiğini  bildirmektedir.  ÇalıĢmada; 
kedilerin 3. ve 16. olgularında radyografik muayene esnasında pleural efüzyon  tanısı 
konuldu  ve  bu  olgularda  hasta  sahipleri  tarafından  öksürük  dıĢında  herhangi  bir 
klinik bulgu fark edilmediği anlaĢıldı.  Ġdiopatik  Ģiloz pleural efüzyon Ģekillenen bu 
iki  olguda  Ludwig’in  bildirdiği  gibi  sadece  öksürük  ĢekillenmiĢ  olması  kronik  bir 
efüzyon olduğu düĢünülmüĢtür. Creighton (1975) ve Prasse (1976), Ģilöz efüzyonlar 
kronikleĢtiğinde  nötrofil,  makrofaj  ve  mezotelial  hücrelerin  arttığından 
bahsetmektedir ve bu olgularda sıvının sitolojik incelemesinde, TNCC’nin 15 x 10
9 
olduğunu  bildirmektedirler.  Bu  elde  edilen  sonuç  diğer  Ģilöz  efüzyon  tanısı  konan 
olgulardan daha fazladır. Aynı zamanda sitolojisinde non-dejeneratif nötrofillerinde 
gözlenmesi  Nelson’un  (2010)  Ettinger’in  son  baskısında,  kronik  Ģilöz  efüzyonların 
non-septik  eksudatlara  dönüĢebileceğini  gösteren  “pleural  sıvı  karakterileri  ve 
efüzyonu  oluĢturan  hastalıklar  tablosunu”  desteklemektedir  ve  bu  olgunun  pleural 
efüzyon  sıvı  karakterinin  Ģilöz  efüzyondan  nonseptik  eksudata  kaydığını 
göstermektedir. 
Pleural efüzyonda en sık gözlenen klinik belirtiler; dispne, açık ağız solunum, 
siyanoz  ve  taĢikardidir  (Steyn,  1993;  Ludwig,  2010;  Silverstein,  2010).  ÇalıĢmada 
dispne  ve  taĢipne  kedi  ve  köpeklerin  tüm  olgularında  %100,  siyanoz  kedilerin  % 
80’i, köpeklerin % 40’ ı oranında tarafımızdan tespit edilmiĢtir. Diğer klinik bulgular 
oskultasyonda kalp yani baskılanmıĢ kalp ve  akciğer sesleri ile torasik perküsyonda 
matlık  dikkati  çekdiği  belirtilmektedir  (Rush,  2002).  ÇalıĢma  olgularında 
oskültasyonda kalp seslerinin baskılanması Ģiddetli pleural veya perikardial efüzyon 
bulunan  olgularda  dikkati  çekmiĢtir.  Kedilerde  bilateral  pleural  efüzyon  Ģekillenen 
13  olgunun  tamamında  ve  perikardial  efüzyonu  olan  14.,  15.  ve  17.  olgularda 
baskılanmıĢ kalp sesi gözlendi. Diyafram fıtığı bulunan kedilerin 4. ve 18. olgularda 
fıtıklaĢan  karaciğer  ve  omentumun  kalp  seslerinin  net  duyulmasını  engellediği 
sonucuna  varılmıĢtır.  Kedilerde  unilateral  pleural  efüzyon  Ģekillenen  7  olguda 
efüzyonun  Ģekillenmediği  sağ  hemisferden  kalp  sesi  alınabilmiĢtir.    Aynı  durum 

---

145 
 
 
köpeklerde de söz konusudur. Bilateral efüzyon Ģekillenen 9 olgunun tamamında ve 
8. ve 14. olgularda Ģekillenen perikardial efüzyondan dolayı kalp sesi baskılanmıĢtır.  
Pleural  efüzyonlar  ağırlıklı  olarak  3.  ve  7.  interkostal  aralık  arasında  ve 
toraksın  vetralinde  toplanma  eğilimindedir  (Monnet,  2003,  Petrie,  2010).    Pleural 
boĢlukta  sıvı  toplanması  nedeniyle  akciğerlerin  kollabe  olması  sonucu  özellikle 
ayakta  muayene  edilen  hastalarda  literatürde  bahsedildiği  gibi  sternuma  yakın 
bölgelerde  ve  kalp  dinleme  alanı  olan  3.  ve  7.  interkostal  aralıktan  yapılan  torasik 
perküsyonda matlık dikkati çekmiĢtir. Bu durumun oluĢan sıvının ağırlığından ve yer 
çekiminden dolayı torasik boĢluğun tabanında birikmesinden kaynaklanmaktadır. 
Pleural  efüzyonun  altında  yatan  nedenlerle  iliĢkili  olarak,  ateĢ,  kilo  kaybı, 
anoreksi, depresyon, siyanoz, kalp murmuru - aritmi, peritoneal efüzyon, perikardial 
efüzyon ya da Horner Sendromu gibi klinik belirtiler de ortaya çıkabilir (Cerighton, 
1975; Mertens, 2005).  Monnet 2003’de Slatter’daki “Pleura ve pleural boĢluk” adlı 
bölümünde “pleuritis  ve pyotoraks;    genellikle  gizlice ilerler, durum  ciddileĢinceye 
son  aĢamaya  gelinceye    kadar  belirti  vermez  ve  hastada  sistemik  bir  enfeksiyon 
varmıĢcasına  anoreksi,  kilo  kaybı,  durgunluk  ve  ateĢ  gözlemlenir”  diye  bilgi 
vermektedir.  ÇalıĢmada  da  pyotoraks  Ģekilenen  tüm  kopek  ve  kedilerde;    ateĢ, 
durgunluk, kilo kaybı ve respiratorik distres en yaygın klinik bulgulardı. Gerçekten 
de  hasta  sahiplerinden  alınan  anamnez  ve  klinik  muayene  sonunda,  olguların  bir 
çoğu hastalığın son aĢamasında olduğu anlaĢılmıĢtır.
 
Perikardial  efüzyon  ile  birlikte  kardiak  tamponad  da  ĢekillenmiĢse  kalpte 
mürmür  de  dikkati  çeker  (Tidholm,  2010).  Perikardial  efüzyon  nedeniyle  kardiak 
tamponad Ģekillenen kedilerden 15. ve 17. olgularda, köpeklerden 8. ve 14. olgularda 
kalpte belirlenen murmur Tidholm’u doğrulamaktadır.  
Radyografi,  pleural  efüzyonun  tanısı  için  en  çok  kullanılan  görüntüleme 
yöntemidir ve efüzyonun Ģiddeti hakkında detaylı bilgi sağlar (Suter, 1984; Barber, 
1986 Steyn, 1993). Ancak  efüzyonun nedeni genellikle radyografi ile belirlenemez 
(Suter, 1984). ÇalıĢmadaki kedi ve köpeklerdeki tüm olgularda radyografik muayene 
ile  pleural  efüzyonun  tanısı  konuldu.  Fakat  sadece  hafif  miktarda  efüzyon  biriken 
henüz  pleural  efüzyonun  baĢlangıç  safhasında  olan  ve  efüzyonun  primer  sebebi 

---

146 
 
 
toraks kaynaklı olan olgularda etiyoloji hakkında bilgi  edinildi. Köpeklerden 2., 8., 
11.  ve  14.  olgularda  az  miktarda  pleural  efüzyon  ĢekillenmiĢti  ve  bu  serbest  sıvı 
akciğerleri,  diyafram  sınırını  ve  kalp  siluetinin  henüz  görüntülenebilmesine  engel 
değildi. 2. ve 11. olgulara intratorasik tümoral oluĢum, 8. ve 14. olgularda perikardial 
efüzyon tanısı konuldu.  Kedilerde de travma geçmiĢi olan 4. olguda hafif miktarda 
pleural  efüzyon  ile  birlikte  karaciğer  lobunun  hernia  diaframatika  sonu  toraksa 
geçtiği belirlendi. Yine diyafram sınırının izlenebildiği bu olguda toraks boĢluğunda 
heterojen bir yumuĢak doku opasitesi farkedildi. Diyafram fıtkından Ģüphelenilen bu 
olguda kesin tanı ultrasonografi ile konulabildi. 
ÇalıĢma  olgularında  da  görüntü  ki  pleural  efüzyon  torasik  yapıların 
görünmesini  maskelemektedir  ve  etiyolojisinin  tespiti  zordur.  Fakat  hafif  miktarda 
pleural  efüzyon  ĢekillenmiĢse  ve  pleural  efüzyonun  kaynağı  direkt  olarak  toraksla 
ilgili ise radyografi ile etiyolojisinin belirlenebileceği kanısına varıldı.  
Pleural  efüzyonla ilgili  en önemli  radyografik bulgular, interlober fisürlerde 
belirginleĢme,  kostofrenik  açıda  ve  lob  kenarlarında  kütleĢme  ve  diyafram  ile  kalp 
silüetinde  detay  kaybıdır  (Steyn,  1993;  Silverstein  2010).  Bu  değiĢiklikler  sıvının 
karakterine bağlı olmaksızın her efüzyon tipinde aynıdır (Steyn, 1993; Thrall, 1994; 
Temizsoylu,  1999;  Silverstein,  2010).  Kappa  Ġstatistiksel  analiz  bulgularına 
bakıldığında  kedi  ve  köpeklerde  radyografinin  pleural  sıvının  varlığını  ortaya 
koymada  en  etkili  yöntem  olduğu  anlaĢılmıĢtır.  Fakat  pleural  efüzyonun  etiyolosini 
belirlemede;  ise  çalıĢmada  kullanılan  diğer  tanı  yöntemleri  arasında  en  yetersiz 
görüntüleme yöntemi olduğu belirlendi.  
ÇalıĢma  olgularında  hafif  derecede  Ģekillenen  pleural  efüzyonlar  hariç  tüm 
olgularda  pleural  boĢluktaki  serbest  sıvının  karakterleri  farklı  farklı  olmasına 
rağmen,  kalp  ve  diyafram  siluetinde  kaybolma  ve  akciğer  loblarının  kenarlarında 
kütleĢme  dikkati  çeken  radyografik  bulgular  oldu  ve  sadece  kaudal  akciğer  loblar 
radyografide  gözlenebildi.  Hiç  bir  olguda  radyografik  muayene  sonucunda  pleural 
efüzyon  sıvısının  karateri  hakkında  fikir  sahibi  olunamadı.  Radyografide  sadece 
kaudal  lobun  görünebilmesi,  serbest  sıvının  kaudal  akciğer  loblarını  dorsal 
kaldırması, baskı altına almadığı için lobun kollabe olmamasına bağlanabilir. 

---

147 
 
 
Bazen  kalp  silüetindeki  bu  detay  kaybı  subkardiak  yağ  dokusu  ile 
karıĢabileceği  için  dikkatli  olunması  gerektiği  belirtilmektedir  (Fossum,  1993). 
Kedilerin  3.  ve  21.  olgularında  kalple  sternumun  temas  yüzeyi  arasında  radyoopak 
yumuĢak  doku  opasitesi  veren  bir  alan  izlendi.  Subkardiak  yağ  dokusu  veya  hafif 
miktarda  pleural  efüzyondan  Ģüphelenilen  bu  olguların  kesin  tanısı  ultrasonografik 
muayene  ile  kalbin  çevresinde  anekoik  alanlar  gözlemlenerek  konulabildi. 
Ultrasonografide  sıvılar  anekojenik  bir  görüntü  verir  ve  çevre  dokular  için  iyi  bir 
akustik  ortam oluĢturur. Bundan dolayı  az miktarda bile sıvı olsa ultrasonografi ile 
değerlendirme yapılabilmektedir. 
Pleural  efüzyon  torasik  boĢlukta  yer  alan  organların  görüntülenmesini 
maskeler. Ġntratorasik yapıların detaylı bir Ģekilde değerlendirilebilmesi için, pleural 
sıvı  uzaklaĢtırılıp  uzaklaĢtırılmaz  radyografiler  tekrar  edilmelidir  (Kealy,  2000; 
Monnet,  2003).  ÇalıĢma  olgularında  torakosentez  sonrası  alınan  grafilerinde, 
radyografi ile tespit edilebilen bir patolojiye rastlanmadı.  
Son yıllarda ultrasonografik inceleme kalp dıĢı toraks hastalıkların tanısında 
oldukça  büyük  bir  önem  taĢımaktadır.  Kedi  ve  köpeklerde  kalp  dıĢı  toraks 
hastalıklarının tanımlanması ve ultrasonografik değerlendirilmesi ile ilgili çalıĢmalar 
mevcuttur  (Stowater,  1989;  Tidwell,  1998;  Reichle,  2000).  Pleural  efüzyon 
oluĢtuğunda ultrasonorafik inceleme için en iyi akustik ortam sağlanmıĢ olmaktadır 
(St.-Vincent,  1998).  Pleural  efüzyon  Ģekillendiğinde  pleural  boĢlukta  anekoik  bir 
alan  oluĢturduğu  için  gerçekten  toraksik  boĢlukta  yer  alan  organlar  daha  net 
değerlendirilebildi.  ÇalıĢmada  kedilerde  3.  ve  21.  olgunun  L/L  radyografilerinde 
kalbin  hemen  ventralinde  yumuĢak  doku  opasitesi  veren  bir  alanla  karĢılaĢılmıĢtır. 
Radyografi  ile  bu  görüntünün  subkardial  yağ  dokusu  mu  yoksa  yeni  oluĢmaya 
baĢlamıĢ  bir  pleural  efüzyon  mu  kararı  verilememiĢtir.  Bu  durumda  bu  hastalara 
yapılan kalp dıĢı toraks ultrasonografi ile tanı konulabildi. Kalp dıĢı ultrasonografisi 
ile çok  az miktarda bile  olsa, pleural boĢlukta serbest  sıvı varsa  anekojenik  alanlar 
olarak  belirlenebilmektedir.  Köpeklerde  2.,  9.  ve  11.  olgularda  neoplazik  oluĢum 
ultrasonografi ile belirlendi. 5. olguda ise toraksa deplase olan yapılar ultrasonografi 
ile değerlendirildi. Kedilerde 4. ve 18. olgularda hernia diaframatika, 24. olguda ise 
neoplazik  oluĢumun  tanısı  kalp  dıĢı  toraks  ultrasonografisi  ile  konuldu.  Diyafram 

---

148 
 
 
fıtkı  bulunan  olgularda  radyografik  muayene  ile  fıtıktan  ĢüphelenilmiĢ  fakat  yer 
değiĢtiren  yapılar  belirlenemedi.  Kalp  dıĢı  toraks  ultrasonografisi  ile  yer  değiĢtiren 
bu  yapılar  belirlenebildi.  Fakat  kedilerde  12.  ve  20.  olgular,  köpeklerde  10.  ve  15. 
olgularda  kalp  dıĢı  toraks  ultrasonografik  değerlendirmesi  ile  pleura  normal 
görünmesine  rağmen  torakoskopide  pleura  üzerinde  çok  sayıda  noduler  oluĢumlar 
gözlemlendi.  Kappa  istatiksel  analiz  bulgularına  göre  kedi  ve  köpeklerde  pleural 
efüzyonun  etiyolojik  tanısını  belirlemede  torakoskopi  ile  en  uyumlu  tanı  yöntemi 
Ultrasonografik tanı  yöntemi  olduğu buludu. Ultrasonografik olarak  görülmeyen bu 
lezyonların 
torakoskopik 
görülmesi 
ile 
pleuranın 
değerlendirilmesinde 
torakoskopinin  daha  güvenilir  bir  yöntem  olduğu,  her  iki  tanı  yönteminin  tanıda 
uyum  sağladığı  ve  bu  tanı  yöntemlerinin  birlikte  değerlendirilmesi  gerektiği 
sonucuna varıldı. 
Abdominal  ultrasonografi  pleural  efüzyona  neden  olabilen  hepatitit, 
nefropati,  pankreatitis,  neoplazik  oluĢumlar  ve  enteropati  gibi  hastalıklarının  tanısı 
için kullanılmaktadır. Köpeklerde kan değerleri ile birlikte 7. olgu da kronik böbrek 
yetmezliği, 9. olguda abdominal kitlesel lezyon ve 12. olguda kronik hepatitis tanısı 
konmuĢtur. Kedilerde de 4. ve 18. olgularda hernia diyaframatika, 9. olguda kronik 
hepatitis, 19. olguda kronik böbrek yetmezliği ve 23. olguda akut pankreatitis tanısı 
abdominal  ultrasonografik  muayene  ile  konulmuĢtur.  Özellikle  hipoproteinemiye 
neden  olan  bu  metabolik  hastalıkların  tanısında  hematolojik  değerlendirme  ile 
birlikte abdominal ultrasonografinin önemli bir yer tuttuğu sonucuma varıldı.
 
Ekokardiografik  muayene;  aort,  ventrikül  ve  atriumlar  ve  bütün  kalp 
kapakcıklarının  iyonize  olmayan  ve  noninvazif  bir  Ģekilde  değerlendirilmesini 
sağlayan bir görüntüleme tekniğidir. Valvüler lezyonlar, kardiak Ģantlar, kardiak ve 
torasik kitleler, pleural ve perikardial efüzyonlar, myokardial hastalıklar ve stenotik 
lezyonların  tanısı  rahatlıkla  konabilir  (Boon,  2006).  Ekokardiografik  değerlendirme 
ile  pleural  efüzyona  neden  olabilecek  sağ,  sol  konjestif  kalp  yetmezlikleri, 
kardiomyopatiler  ve  perikardial  hastalıkların  tanısı  konuldu.  Kedilerde  6.  olguda 
hipertrofik kardiomyopati, 14. olguda perikardial efüzyon ve sağ kalp yetmezliği,  15 
ve 17. olgularda perikardial efüzyon ve kardiak tamponada bağlı ileri derecede sağ 
kalp yetmezliği, köpeklerde 3. ve 4. olgularda konjestif sol kalp yetmezliği, 8. ve 14. 

---

149 
 
 
olgularda ise perikardial efüzyon ve kardiak tamponada bağlı ileri derecede sağ kalp 
yetmezliği tanısı ekokardiografi ile konuldu. Sağ ve sol kalp  yetmezlikleri, çalıĢma 
kapsamında  kullanılan  görüntüleme  ve  tanı  yöntemlerinin  içinde  ekokardiografi 
dıĢında  diğer  yöntemlerle  belirlenemedi.  Boone’  un  da  belirttiği  gibi 
ekokardiografinin,  kalp  içi  yapılarının  ve  fonksiyonlarının  değerlendirilmesi  ve 
perikard hastalıklarının tanısında en önemli  görüntüleme tekniği olduğu düĢünüldü. 
Radyografide  ve  torakoskopik  görüntülemede  kalp  boyutlarının  çok  artması  ve 
kontürlerinin yuvarlaklaĢması ile perikardial efüzyondan Ģüphelenildi ama kesin tanı 
yine ekokardiografi ile konabildi.  
Torakoskopi, torasik boĢluk ve torasik  yapıları görüntülemek için kullanılan 
minimal  invaziv  operatif  endoskopik  bir  yöntem  olarak  tanımlanır  (Kaiser,  1993; 
Garcia, 1998; Reichle, 2000; McCarthy, 2005).  
Torakoskopi,  torasik  hastalıkların  tanısında  oldukça  kullanıĢlı,  minimal 
invaziv  tanı  ve  sağaltım  yöntemidir.  Torakoskopi  ile  pleural  efüzyon,  perikardial 
efüzyon, intratorasik tümörler, pnömotoraks, primer pulmoner hastalıklar ve travma 
sonrası  Ģekillenen  lezyonların  boyutunun  tanısı  konulabilmekte  ve  gerekli 
durumlarda sağaltım uygulanabilileceği bildirilmektedir (McCarthy, 1999).  
Pleural  efüzyonun  sağaltımı  torakoskopi  ile  büyük  ölçüde  baĢarıyla 
yapılabilir  ve  beĢeri  hekimlikte  torakoskopinin  en  genel  kullanım  alanıdır. 
Torakoskopi  ile  alınan  biyopsi  örnekleri  sayesinde  hastalığın  tanısı  ve  prognozu 
hakkında  doğru  bilgiler  edilebilir.  Çok  küçük  yangısal  nodüller,  erken  metastatik 
lezyonlar ve mesoteliomalar operasyonda görünebilecek boyuta ulaĢmadan önce bile 
torakoskopi ile tanımlanabilirler (McCarthy, 2005).  
Torakoskopi ile tümörlerden biyopsi alınabilir, tümörün rezeke edilebilirliliği 
gözlemlenebilir,  lokasyonu  ve  yaygınlığı  hakkında  detaylı  bilgiler  edinilebilir 
(McCarthy, 1999).  
ÇalıĢmada  köpeklerde  15  olgunun  8’ine,  kedilerde  25  olgunun  15’ine 
torakoskopi yapılmıĢtır. Diğer olgular, hasta sahibinin onayı alınamamıĢ ya da genel 
anesteziyi  tolare  edemeyecek  kadar  genel  durum  bozukluğu  olan  olgulardı. 

---

150 
 
 
Torakoskopi  yapılan  hastaların  hiçbirinde  torakoskopi  uygulaması  ve  anestezi  ile 
ilgili  bir  problem  yaĢanmamıĢ  ve  genelde  uygulama  bitimini  takiben  2  saat  sonra 
yürüyebilecek  konuma  gelmiĢlerdir.  Bu  durum  torakoskopinin  invazif  olmayan  bir 
yöntem olduğunu göstermektedir. Kedilerde 12. ve 20. olgularda ve köpeklerde 10. 
ve 15. olgular da pleurada az sayıda ve çıplak gözle gözden kaçabilecek kadar küçük 
nodüler yapılar toraksokopi ile kolayca belirlendi. Teleskopik büyütme sayesinde bu 
lezyonları olduğundan büyük görünmüĢ ve bu lezyonlardan kolaylıkla aynı rahatlıkla 
biyopsi alındı.  Kedilerde 5. ve 25. olgularda pleurada renk değiĢiklikleri ve kanama 
alanları  görüldü.  Pleurada  ki  noduler  oluĢumlar,  kanama  alanları  ve  renk 
değiĢiklikleri,  kalp  dıĢı  toraks  ultrasonografisi  ile  görüntünememiĢtir.  Torakoskopi 
uygulamaları  paraksifoid-transdiyaframatik  ve  interkostal  aralıklardan  yapılmıĢtır. 
Pleural  boĢluk tamamen suction katateri  vasıtasıyla boĢaltılarak, pleural  sıvı örneği 
alınmıĢtır. Diyafram, kalp, perikard, pleural yapraklar, mediastinum, pulmoner loblar 
ve hilar lenf nodülleri değerlendirildi. Ġstenilen noktadan biyopsi intratorasik yapılara 
zarar  vermeden  biyopsi  alınabildi.  Köpeklerde  2.  olguda  pleural  efüzyonunun 
sitolojik incelemesinde sonuç temiz çıkmasına rağmen torakoskopi ile lezyonlardan 
alınan biyopsi sonucunda bronĢioalveolar adenoarsinoma olduğu tanısı konuldu.  
Torakoskopi  ile  lezyonların  görüntülenebilmesi  ve  istenilen  yerden  biyopsi 
alınabilmesi,  alınan  bu  biyopsilerin  etiyolojinin  tespitinde  büyük  önem  taĢıması, 
pleural  efüzyonda  torakoskopik  muayenenin  mutlaka  uygulanması  gerektiği 
sonucuna varılmıĢtır. ÇalıĢma olgularından çıkarılan sonuç; torakoskopi ile kalp içi 
fonksiyon  bozuklukları  ve  karaciğer,  böbrek,  pankreas  gibi  metabolik  hastalıklar 
hariç,  pleural  efüzyona  neden  olabilecek  hastalık  rahatlıkla  tanımlanmakta  ya  da 
pleural ve doku biyopsi örnekleri ile hastalığın etiyolojisi ortaya konabilmektedir. 
 
Torakoskopi  ile  perikardial  efüzyonlar  ve  intraperikardial  kitleler  gibi 
efüzyona  neden  olan  patolojiler  tanımlanabilirler.  Perikardium  kateterize  edilebilir 
veya  perikardiuma  diren  yerleĢtirilebilir  (Walsh,  1999).  Kalbin  anterior  yüzeyinde, 
2–3  cm  lik  perikardiumdan  dikdörtgen  doku  parçası  alınarak  perikardial  pencere 
oluĢturulabilir.  Perikardial  pencere  sayesinde  tekrar  sıvı  birikimi  engellenir  ve 
oluĢabilecek olan kardiak tamponadın önüne geçilmiĢ olur (Jackson, 1999; Reichle, 
2000;  Lansdowne,  2005).  Perikardial  efüzyonu  olan  olgularda  torakoskopik  parsial 

---

151 
 
 
perikardektomi  yapıldı.  Bunun  sonunda  perikardial  keseden  ve  perikardial 
efüzyondan örnekler  alındı  ve perikard kesesinin  içi kitle açısından değerlendirildi. 
Torakoskopi  ile  hem  tanısı  konmuĢ  hem  de  sağaltımı  noninvazif  olarak 
gerçekleĢtirildi.  Parsial  perikardektomi  yapılan  köpeklerden  8.,  14.    ve    kedilerden 
14.,    15.,    ve  17.  olgularda  %  100  klinik  iyileĢme  sağlandı,  parietal  kapillar 
hidrostatik basınç normale döndüğü için yeniden pleural efüzyon ĢekillenmemiĢtir.  
Pleural  efüzyonun  sağaltımı  torakoskopi  ile  büyük  ölçüde  baĢarıyla 
yapılabilir  ve  beĢeri  hekimlikte  torakoskopinin  en  genel  kullanım  alanıdır 
(McCarthy, 2005). Bütün bu özellikler pleural efüzyonun tanısında ve sağaltımında 
torakoskopiyi vazgeçilmez kılan bir cerrahi giriĢim olduğu sonucuna varıldı. 
McCarthy 1999 yılında yayınlamıĢ olduğu makalesinde torakoskopinin rahat 
yapılabilmesi için pnömotoraks oluĢturulması gerektiği ve bunun da verress iğnesiyle 
yapılırsa  intratorasik  yapıların  zarar  görme  tehlikesinin  azalacağından  bahsetmiĢtir. 
ÇalıĢmada  torakoskopi  uygulanan  olgularda  verress  iğnesi  kullanılmadan  trokar-
kanül ünitesi tekniğine uygun olarak torasik boĢluğa yerleĢtirilmiĢ ve daha hızlı bir 
Ģekilde  pnömotoraks  ĢekillendirilmiĢtir.  Olguların  hiç  birisinde  herhangi  bir 
komplikasyonla karĢılaĢılmamıĢtır.  
Perikardial efüzyonlarda torakoskopi rehberliğinde drenaj yapılabilir, sitoloji, 
kültür  ve  histopatoloji  için  örnek  sıvı  alınabilir.  Kalbin  kranial  kısmında  yapılan 
perikardektomi ile perikardial pencere açılarak perikardial efüzyonun sürekli drenajı 
sağlanabilir  (Potter,  1999;  Walton,  1999;  Dupre,  2001;  McCarthy,  2005;  Jacson, 
1999;  Dupre,  200;  ve  McCarthy,  2005),  Torakoskopik  perikardektomi  yaparken 
teleskopun  yerleĢtirilmesi  gereken  alanın  paraksifoid-transdiaframatik  giriĢ 
olabileceği  belirtilmektedir.  Öncelikle  teleskop  yerleĢtirildikten  sonra  interkostal 
giriĢlerin kamera vasıtasıya görerek açılması gerektiği belirtilmiĢtir. Köpeklerden 8. 
olgu  ve  kedilerden  14.  olguda  öncelikle  paraksifoid  alandan  teleskopik  giriĢ 
açılmıĢtır.  Fakat  trokar  kaudal  mediastinuma  girdiği  için  istenilen  görütüyü  elde 
etmekte  zorluk  çekilmiĢtir.  Öncelikli  olarak  interkostal  alandan  giriĢ  yaparak 
teleskopunun  bu  giriĢe  yerleĢtirilmesi  ve  teleskop  rehberliğinde  paraksifoid-
transdiaframatik  giriĢin  görülerek  yapılması  gerektiği  düĢünülmektedir.  Böylelikle 

---

152 
 
 
trokar  mediastium  içinde  kalırsa  bir  makas  vasıtasıyla  trokara  yol  açılabilmektedir. 
Daha  sonra  operasyonu  daha  rahat  gerçekleĢtirebilmek  için  teleskop,  yazarların 
dediği gibi paraksifoid- transdiyaframatik giriĢe yerleĢtirilebilir.  
Diyaframın  bütün  yüzeyi  torakoskopi  ile  net  bir  Ģekilde  görüntülenebilir 
(Kovak,  2002).  Diyafram  fıtkı  oluĢtuğunda  torakoskopi  ile  değerlendirilen  kaudal 
mediastinuma  hangi  yapıların  yer  değiĢtiği  görüntülenebilir  (Lansdowne,  2005). 
Kedilerin  4.  olgusunda  interkostal  aralıktan  teleskopik  giriĢ  yapılmıĢ  ve  diyafram 
yüzeyi  tamamen  değerlendirilebilmiĢtir.  Diyaframatik  hernia  bulunan  bu  olguda 
karaciğerin  ve  omentumun  kaudal  mediastinuma  geçtiği  gözlemlenmiĢtir.  Adezyon 
Ģekillenip Ģekillenmediği değerlendirilebilmiĢ ve adezyon oluĢmadığı görülmüĢtür. 
 
Bir  çalıĢma  olgularında  değerlendirilen  diğer  bir  durumda  kedi  ve 
köpeklerde,  her  ne  nedenden  kaynaklanırsa  kaynaklansın  pleural  efüzyon 
oluĢtuğunda toraksta Ģekillenen sıvı karakterleri aynı özelliklere sahiptir.
 
Hidrotoraks, pleural sıvı oluĢumu ve absorbsiyonundan sorumlu olan Starling 
Yasası  dengesinin  bozulması  sonucu,  pleural  boĢluğa  normalinden  fazla  oranda 
transudat karakterde sıvı birikmesidir (Prasse, 1976, Cantwell, 1983; Noone, 1992).  
Hipoproteinemi  Ģekillendiği  durumda,  kapillar  ozmotik  basınç  azalır.  Bunun 
sonucunda  pleural  boĢluktan  pleural  sıvının  emiliminde  azalma  Ģekillenir. 
Hidrotoraksa neden olan hipoproteinemi durumlarında asites ve generalize ödem de 
gözlemlenebilir  (Silverstein,  2010).  Protein  kayıplı  nefropati,  protein  kayıplı 
enteropati, karaciğer yetmezlikleri ve beslenme bozuklukları hipoproteinemiye neden 
olabilir (Monnet, 2003). ÇalıĢmamızı oluĢturan köpek grubunun 7. olgusunda kronik 
böbrek    yetmezliği,  12.  Olguda  ise  kronik  karaciğer  yetmezliği  vardı.  Yine  kedi 
grubunun  9.  Olgusunda  kronik  karaciğer  yetmezliği,  19.  Olguda  kronik  böbrek 
yetmezliği ve 23. Olguda akut pankreatitis tanısı kunuldu. Bu olguların hepsinde kan 
muayene  sonuçlarında,  yukarıdaki  hastalıklara  bağlı  olarak  hipoproteinemi  tablosu 
ĢekillenmiĢti.  Hipoproteinemi  sonunda  bu  olgularda  kapillar  ozmotik  basıncın 
azalmasına  bağlı  olarak  pleural  sıvı  emilimi  azalmıĢ  ve  modifiye  transudat 
karakterinde  pleural efüzyon ĢekillenmiĢti. Modifiye transudatın, transudat gibi total 
protein konsatrasyonu 3 g/dL den düĢüktür. Tek fark TNCC miktarı transudata göre 

---

153 
 
 
daha  fazladır.    Bu  hücre  artıĢı  transudat;  efüzyonun  kronikleĢtiğinde 
Ģekillenmektedir. 
Transudat 
efüzyon 
kronikleĢtikçe 
mezotelial 
hücreler 
dejenerasyona  uğrar  ve  sıvıya  nötrofil  geçisi  olur  ve  modifiye  transudata  dönüĢür 
(Cantwell, 1983). Bu olgularda baĢlangıçta transudat karakterde efüzyon Ģekillendiği 
fakat  zamanla  sıvı  karaterinin  modifiye  transudata  dönüĢtüğü  düĢünülmektedir.  Bu 
olgulardan köpeklerin 7. ve 12. olguları  ile kedilerin 19. olgusunda  ayrıca asites’ de 
vardı.  Bunun  nedeninin;  hipoproteinemi  sonunda    hem  peritonda  hem  pleurada 
hemde  periferal  kapillalarda  kolloid  ozmotik  basıncı  azaltır  ve  bu  azalan  basınç 
peritoneal ve pleural boĢlukta hem üretilen sıvı miktarının artmasına hemde visseral 
kapillar  tarafından  absorbsiyonun  azalmasına  neden  olduğu  düĢünülmektedir.  Bu 
nedenle hipoproteinemi olan hastalarda pleural efüzyonla birlikte asites ve generalize 
ödem  Ģekillenebilmektedir.  Bütün  bunlar  değerlendirildiğinde  araĢtırmacıların 
ulaĢtığı sonuçlar ile çalıĢmamız sonuçları arasında benzerlik vardı.
 
Hayvanlarda  sağ  konjestif  kalp  yetmezliklerinde  hem  pleural  hem  de 
peritoneal  efüzyon  Ģekillenebilir  (Steyn,  1993).  Sağ  taraflı  konjestif  kalp 
yetmezliklerinde  pleural  sıvı  üretimi  artarken,  sol  taraflı  konjestif  kalp 
yetmezliklerinde sıvı emiliminin azalmasına bağlı olarak pleural efüzyon Ģekillenir. 
Eğer perikardial efüzyon sonunda pleural efüzyon ĢekillenmiĢ ise  efüzyon sıvı tipi 
transudat  karakterde  olabilir  (Monnet,  2003).  Kedilerde  pleural  efüzyonun  %  53’ü 
perikardial  hastalıklardan  kaynaklanır  (Rush,  1990).  Köpeklerde  perikardial 
hastalıkların  pleural  efüzyon  oluĢumu  üzerine  istatiksel  bir  yayın  yoktur. 
ÇalıĢmamızın  kedi  grubunun  6.  olgusunda  kardiomyopati,  14.  olguda  perikardial 
efüzyon, 15. ve 17. olgularda perikardial efüzyondan kaynaklanan kardiak tamponant 
ĢekillenmiĢti. Bu 6., 15. ve 17. olgularda pleural ve  perikardial efüzyonlara ek olarak 
asites  de  ĢekillenmiĢti.  ÇalıĢmada  köpeklerde  de  3.  olguda  mitral  yetmezlik  ve  sol 
ventrikülde dilatasyon ve 4. olguda sol atriumda kitlesel lezyon ve mitral yetmezlik 
gözlendi. 8. ve 14. olgularda perikardial efüzyonla birlikte kardiak tamponad tanısı 
konuldu.  8.  ve  14.  Olgularda    pleural  ve  perikardial  efüzyona  ek  olarak  asiteste 
gözlemlendi.  Sonuç  olarak  sağ  kalp  yetmezliği  olan  olgularda  asites  bulgusu  da 
belirlendi  ve  bu  durum  Steyn’in  (1993)  bu  konuda  yaptığı  çalıĢmayı 
desteklemektedir.  Fakat  Rush  (1990)’un  yaptığı  çalıĢmada  ulaĢtığı  sonuçtan  farklı 
olarak çalıĢmamızı oluĢturan 25 kedinin yalnızca 3’ünde (%12) perikardial hastalık 

---

154 
 
 
kökenli  pleural  efüzyon  izlendi.  Perikardial  efüzyon  oluĢtuğunda  yaratmıĢ  olduğu 
basınç  nedeniyle  sağ  kalp  yetmezliği  de  Ģekillenmektedir.  Eğer  bu  basıncın  önüne 
geçilemez  ise  kardiak  tamponad  denilen  ve  geri  dönüĢümü  olmayan  sağ  kalp 
yetmezliğine neden olmaktadır. Sağ kalp  yetmezliğinde periferal  venöz distensiyon 
ve  kapillar  hidrostatik  basınçta  azalma  meydana  gelir.  Bu  durum  perikardial 
efüzyonu  olan  olgularda,  pleural  efüzyonun,  asitesin  ve  generalize  ödem 
Ģekillenmesini açıklamaktadır. Hastada pleural efüzyon ve asites ĢekillenmiĢse ve bu 
sıvıların  karakterleri  transudat  ya  da  modifiye  transudat  ise  mutlaka  sağ  kalp 
yetmezliği yönünden değerlendirilmeye alınması gerektiği düĢünülmektedir.  
Sağ  taraflı,  sol  taraflı  ya  da  biventriküler  konjestif  kalp  yetmezliklerinde 
pulmoner  ya  da  sistemik  kapillar  hidrostatik  basınç  bozulduğundan  dolayı 
hidrotoraks Ģekillenir (Bovee, 1970;  Gruffydd-Jones, 1978;  Monnet, 1995;  Walker, 
2000). Köpek grubumuzda ki 8. olgu dıĢında hem köpek hem de kedi grubunda tüm 
kalp  kökenli  pleural  efüzyonlarda,  pleural  efüzyon  karakteri  modifiye  transudat 
özelliğindeydi.  Sağ ve sol  kalp  kökenli pleural  efüzyonlarda  yazarlarında bildirdiği 
gibi transudat  karakterde efüzyonlar Ģekillenmektedir. Fakat  trasudat kronikleĢtikçe 
sıvının  karaterleri  modifiye  transudata  dönmektedir.  Olgular  kliniğimize  genellikle 
hastaların  genel  durumu  bozulduğunda  ileri  aĢamalarda  hastalığın  kronikleĢtiğinde 
getirilmektedir.  Bu  nedenden  dolayı  transudat  görmemiz  gereken  sıvı  karakterleri 
modifiye  transudat  olarak  karĢımıza  çıkmaktadır.  Fakat  Köpek  grubumuzda  ki  8. 
olguda  sıvı  özelliği    nonseptik  eksudattı  ve  bu  farklı  durumun,  perikard  biyopsi 
sonucu  ile  belirlenen  pyogranulomatöz  yangıya  bağlı  olarak  Ģekillendiği 
düĢünülmektedir. 
Hidrotoraksın;  akciğer  lobu  torsiyonları,  diyaframatik  hernia  sonucu 
Ģekillenen  karaciğer  inkarserasyonları  veya  kaudal  vena  kava  oklüzyonları  gibi 
venöz  ve  lenfatik  dolaĢımın  obstruksiyona  uğradığı  durumlarda  da  Ģekillenebildiği 
belirtilmektedir  (Lord,  1972;  Claveau,  1973;  Creighton,  1975;  Lord,  1980;  Malik, 
1990; Cook, 1996). ÇalıĢma olgularımızın her iki grubundaki olgular bu çalıĢmaları 
destekler niteliktedir. Çünkü olgularımızdan kedilerin 4. ve 18 olguları ile köpeklerin  
5.  olgusunda  diyaframatik  hernia  kaynaklı  pleural  efüzyon  ĢekillenmiĢti.  OluĢan 

---

155 
 
 
efüzyonun özelliği modifiye transudat özelliğindeydi. Modifiye transudat ĢekillenmiĢ 
olması sıvıya nötrofillerin geçiĢ yaptığının ve olgunun kronikleĢtiğinin kanıtıdır.  
Pyotoraks, 
pleural 
boĢluğa 
septik 
eksudat 
toplanması 
olarak 
tanımlanmaktadır  (Light,  1994;  Bauer,  1995;  Piek,  2000).  AraĢtırmacılardan 
Tomlinson  (1980)  ve  Monnet  (2003)  yayınlarında,  serofibrinöz  pleuritisin, 
Infeksiyöz Kanin Hepatitis (ICH), kanin leptospirozis, kanin distemper (CDV), kedi 
ve  köpeklerde  bakteriyel  pnömoniler,  kedi  ve  köpekte  viral  kaynaklı  alt  solunum 
yolu  enfeksiyonlarında  gözlemlendiği  bildirmektedirler.    ÇalıĢmamız  da  bu 
hastalıklara  ek  olarak  köpeklerde  akut  pankreatitis  tanısı  konulan    ve  torakoskopi 
eĢliğinde alınan parietal pleura biyopsi örneği alınan 23. olguda biyopsi sonucunda 
serofibrinöz  özellikte  bir  pleuritis  tanısı  konulmuĢtur.  AraĢtırmacılardan  Miller’ın 
1984 yılında ki yayımladığı çalıĢma sonuçlarına göre  serofibrinöz pleuritisin parazit 
kökenli hastalıklarda da Ģekillenebildiğini belirtmektedir. Fakat bizim çalıĢmamızda  
köpeklerde  paraziter  kökenli  serofibrinöz  pleuritis  ve  buna  bağlı    pleural  efüzyona 
rastlanmamıĢtır.  
Creighton  (1975)  ve  Monnet  (2003)  yayınlarında  Feline  Enfeksiyöz 
Peritonitis  (FIP)’te  pyogranulomatöz  bir  pleuritisin  oluĢtuğunu  ve  virüsün  bütün 
seröz  membranlarda  vaskülitise  yol  açtığını  bildirmiĢlerdir.  Aynı  yayınlarda  FIP’te 
asites ve üveitisin de görülebileceğini belirtilmiĢtir. Kedilerden 1., 5. ve 11. olgulara 
viral  kaynaklı  FIP  tanısı  konmuĢtur.  1.  ve  11.  olgularda  pleural  efüzyona  asites  de 
eĢlik  etmiĢtir.    Fakat  her  üç  olguda  da  üveitis  ile  ilgili  bulguya  rastlanmamıĢtır. 
Alınan  pleural  biyopsi  örnek  sonuçları,  Creighton  ve  Monnet’i  destekler  nitelikte 
pyogranulomatöz  karakterde  bir  pleuritis  tablosunun    Ģekillendiği    göstermektedir.  
Mertens  2005’te  pyogranulomatöz  efüzyonlarda  eĢit  sayıda  nötrofil  ve  makrofaj 
hücreler  gözlemlendiğinde,  mantar  hastalıkları  ya  da  yabancı  cisim 
reaksiyonlarından  kaynaklanabileceğini  bildirmiĢtir.  ÇalıĢmada  pyoranulomatöz 
pleuritis  tanısı  konan  olguların  hepsinde  de  nötrofil  /  makrofaj  oranı  yaklaĢık  2 
olarak bulunmuĢtur ve bu olguların hiç birinde pleural efüzyon örneği incelemesinde 
mantar  ürememiĢ  ve  çalıĢmada  kullanılan  tanı  yöntemleriyle  yabancı  cisme 
rastlanmamıĢtır. 
 

---

156 
 
 
Köpeklerde,  pyotoraks  Ģekillendiğinde,  Fusobacterium  ve  Nocardia 
asteroides en fazla izole edilen bakteriler olduğu,  Kediler de ise en fazla Pasteurella 
multocida  görüldüğü  bildirilmektedir  (Tomlinson,  1980;  Ludwig,  2010).  Bu 
çalıĢmada  da  köpeklerde  pyotoraks  Ģekillenen  olgulardan  15.  olguda  Nocardia,  1. 
olguda    Actinomyces,  kedilerde  ise  7.  ve  10.  olgularda  Pastorella  multocida  tespit 
edilmiĢtir.  Bu  bakteri  türleri  kedi  ve  köpeğin  tükürüğünde  normalde  bulunan 
bakterilerdir. Toraks duvarını penetre eden bir ısırık yaralanması olmamasına rağmen 
pleural  boĢluğa  nasıl  geçiĢ  yaptıkları  konusunda  yayınlarda  net  bir  bilgi  yoktur. 
Aspirasyon  yoluyla  akciğere  inen  bakterilerin  ileri  derecede  pnömoni  oluĢturup 
alveollein yırtılması sonucu pleural boĢluğa geçtiği düĢünülebilir.  
 ġilotoraks, Ģilin sisterna Ģili-torasik kanal sisteminden pleural boĢluğa geçiĢi 
anlamına gelir (Monnet, 2003; Mertens, 2005). Bazı yazarlar köpeklerde Ģilotoraksa 
kedilere  göre daha sık  rastlanıldığını bildirmiĢlerdir (Graber, 1965;  Glennon, 1987; 
Fossum,  1986;  Fossum,  1991).  15  köpekten  sadece  13.  olguda,  25  kediden  3.,  16., 
20.  ve  21.  olgularda  Ģilotoraks  tanısı  konulmuĢtur.  Elde  edilen  sonuca  göre  bizim 
çalıĢmamızda kedilerde Ģilotoraksa daha fazla rastlanmıĢtır.
 
 Mertens  2005  yılında  Ettinger’  ın  6.  baskısında  “Pleural  ve  Ekstrapleural 
Hastalıklar” bölümünde, kedilerde Feline Lökemi Virüsü (FeLV) ve Kedi Aids (FIV) 
hastalıklarının  sürecinde  Ģilotoraks  oluĢabileceğinden  bahsetmiĢtir.  Bunun  dıĢında 
hiçbir kaynakta bu hastalıkların Ģilotoraks oluĢturduğuna dair bir bilgi yoktur. FeLV’ 
de  sekonder  olarak  intestinal  ve  generalize  lenfanjiektazinin  görüldüğü 
bildirilmektedir  (Levy,  2010).  Buna  bağlı  olarak  bir  Ģilotoraks  oluĢumu 
düĢünülebilir.  Nelson’un  2010  yılında  Ettinger’ın  7.  ve  son  baskısında,  “Pleural 
efüzyon”  adlı  bölümünde  kullandığı  pleural  efüzyon  sıvı  karakterleri  ve  oluĢturan 
hastalıklarla ilgili grafiğinde ise her iki hastalığa da yer verilmemiĢtir. Fakat tabloda 
Ģilöz  efüzyonların  sitolojisinde  olgu  kronikleĢtiğinde  nondejeneratif  nötrofil  ve 
makrofajların görülebileceği, hücre sayısının artacağı ve sıvı karakterinin nonseptik 
eksudata dönüĢebileceği bildirilmektedir. Bu çalıĢmada kedilerde 2. ve 22. olgularda 
FeVL  tanımlanmıĢ  ve  nonseptik  eksudat  karakterde  efüzyon  oluĢturduğu 
gözlemlenmiĢtir.    Nelsonun  da  bahsettiği  gibi  Ģilöz  efüzyon  beklentisi  olan  bu  iki 

---

157 
 
 
olgunun  sitoloji  sonucunun  nonseptik  eksudat  çıkması  olgunun  kronikleĢtiğini 
göstermektedir.
 
Kedi  ve  köpeklerde  Ģilotoraksın  etiyolojisini  anlamak  oldukça  güçtür. 
Hayvanlarda  Ģilotoraks,  lenfatik  akıĢı  engelleyen  veya  lenf  basıncını  arttıran 
hastalıklarda  oluĢmaktadır.  Bu  hastalıklar;  kardiyomyopati,  perikardial  efüzyon, 
fallot tetralojisi, triküspit displazisi, kor triatrium dexter, dirofiloria immitis gibi kalp 
hastalıkları, lenfoma ve tymoma gibi kranial mediastinal kitleler, fungal granulamar, 
venöz  thrombus  ve  kongenital  torasik  kanal  hastalıklarıdır  (Gelzer,  1997;  Fossum, 
1986;  Fossum,  1991;  Meadowns,  1994).  ÇalıĢmada  kedilerin    6.  olgusunda 
hipertrofik  kardiomyopati,  14.,  15.  ve  17.  olgularında  perikardial  efüzyon 
belirlenmiĢtir. Köpeklerin 8. ve 14. olgularda perikardial efüzyon, 9. ve 11. olgularda 
ise  neoplazi  tespit  edilmiĢtir.  Bu  olguların  hiç  birinde  Ģilotoraks  ĢekilllenmemiĢtir. 
Bu durum çalıĢmaya dahil edilen ve pleural efüzyona neden olan bu hastalıkların hiç 
birinin  de  lenfatik  akıĢı  engellemediğini  düĢündürmektedir.  Çünkü  lenf  akıĢının 
engelllenmesi  sonunda  araĢtırmacılar  tarafından  kesin  Ģilotoraks  Ģekilleneceği 
belirtilmektedir. 
Fossum 2004 ve Silva 2011’  yılında  yayınladıkları  makalelerde Ģilotoraksın 
etiyolojisinin 
belirlenmesinin 
zor  olduğunu  ve  idiopatik  Ģilotorakların 
Ģekillenebildiğini  belirtmektedirler.  ÇalıĢma  olgularında  köpeklerde  13.  olgu, 
kedilerde  3.,  16.,  20.  ve  21.  olgularda  Ģilotoraks  ĢekillenmiĢ  ve  Ģilotoraksa  neden 
olan hastalık belirlenememiĢtir. Belki yazarların dediği gibi idiopatik nedenlere bağlı 
olarak ĢekillenmiĢ olabileceği düĢünülmektedir. 
Hemotoraks tanımı pleural boĢluğa direkt olarak kanın toplandığı durumlarda 
kullanılan  bir  terminolojidir  (Monnet,  2003).  Hemotoraksın  en  yaygın  nedeni; 
pulmoner  paranĢim  ve  interkostal  damarlara  zarar  veren  ve  kosta  kırıklarını  içeren 
torasik  travmalardır.  Torakotomi  sırasında  interkostal  arterin  laserasyona  uğraması 
sonucu  da  hemotoraks  Ģekillenebilir.  Trombositopeni,  warfarin  toksikasyonu  ve 
dissemine  intervaskuler  kuagulopati  (DIC)  olan  hastalarda  genellikle  daha  sık 
hemotoraks  Ģekillenir  (Weber,  1982).  ÇalıĢma  olgularından  hiç  birinde  yukarıda 
belirtilen hastalıklarla ilgili efüzyona rastlanmadı. ÇalıĢmamızda rastlanan hemorajik 

---

158 
 
 
efüzyonlar  neoplaziler  ve  travma  sonrası  ĢekillenmiĢlerdir.  Dirofilaria  immitis  ve 
S.lupi,  pulmoner  arter  ve  aortun  duvar  yapısında  değiĢikliliğe  neden  olumakta  ve 
yine  ruptur  Ģekillendirerek  spontan  hemotoraks  oluĢur  (Giles,  1973).  ÇalıĢma 
olgularında pleural efüzyona neden olan paraziter bir hastalığa rastlanmamıĢtır.  
Travmanın  da  kedi  ve  köpeklerde  çok  yaygın  olmasa  da  Ģilotoraksa  neden 
olabileceği, oluĢan travmanın torasik kanal rupturuna yol açabileceği bildirilmektedir 
(Noone, 1985; Fossum, 1986; Birchard, 1988a). ÇalıĢma olgularından köpeklerin 6. 
ve  10.  olguları,  kedilerin  13.  ve  25.  olgularında  travma  kaynaklı  pleural  efüzyon 
ĢekillenmiĢtir.  Fakat  bu  olgularda  sıvı  karakteri  hemorajik  olarak  belirlendi.  Bu 
durum  torasik  kanalın  travmadan  zarar  görmediğini  göstermektedir.  Hemotoraksın 
en yaygın nedeni, pulmoner paranĢim ve interkostal damarlara zarar veren ve kosta 
kırıklarını  içeren  torasik  travmalardır  (Weber,  1982).  Torasik  travmalar,  pulmoner 
loblarda  panaĢimal  kanamalara  ve  damar  rupturlarına  neden  olmaktadır.  Kanın 
pleural  boĢluğa  toplanması  sonucu  travmalarda  genelde  hemotoraks  Ģekillenir. 
Köpeklerin 6. olgu ve kedilerin de 25. olgunun torakoskopik incelemesi sonucunda 
paranĢimal kanama odakları gözlemlendi.
 
Neoplazik  efüzyonlar,  primer  veya  metastazik  neoplazilerle  iliĢkilidir. 
Lenfosarkoma,  pulmoner  karsinoma,  metastazik  karsinoma  ve  hemanjiosarkoma, 
neoplazik efüzyona en sık neden olan neoplazi türleridir (Reif, 1974). Köpeklerde 2. 
olguda  bronĢialveolar  adenoma,  9.  olguda  lenfoma  ve  11.  olguda  tymoma  bağlı 
neoplazik  pleural  efüzyon,    kedilerde  ise  12.  olguda  pleural  mesotelioma  ve  24. 
olguda ise pulmoner adenokarsinoma bağlı neoplazik pleural efüzyon  ĢekillenmiĢti. 
Mertens  (2005),  neoplazik  süreçte  efüzyonun  karakteri  genellikle  hemorajik 
olduğunu bildirmektedir. ÇalıĢmada da köpek ve kedilerdeki neoplazik karakterdeki 
tüm olgularda efüzyon sıvısı hemorajikti.  Neoplazik oluĢumlar yoğun kan damarları 
içeriler  ve  kan  damarlarının  duvar  yapısında  da  hasara  neden  olduğundan  dolayı 
pleural boĢluğa sızıntı Ģeklinde kanın sızdığı düĢünülmektedir.
 
Mesoteliomalar, 
pleura, 
perikardium 
ve 
peritoneumdaki 
mezotel 
hücrelerinden köken alırlar. Malignant ve bening karakterde olabilir. Mesoteliomalar 

---

159 
 
 
histolojik  olarak  fibröz  veya  epiteliyal  kaynaklıdır  (Mertens,  2005).  Kedilerde  12. 
olguda pleural mesotelioma tespit edildi ve epitelial kaynaklıydı.  
Mezoteliomaları  pleural  efüzyon  sıvı  örneği  analizleri  ile  belirlemek,  sıvıda 
neoplazik ya da reaktif mezotelial hücreleri görmek zor olduğundan dolayı oldukça 
güçtür.  Genellikle  identifiye  etmek  için  açık  cerrahi  ya  da  torakoskopik  biyopsi 
almak gerekmektedir (Ludwig, 2010). Kedide mesotelioma tanısı konulan 12. olguya 
hasta sahibinin izni olmadığından dolayı torakoskopi  yapılamadı.  Fakat  Ludwig’in 
sitolojide  belirlenmesinin  zor  olduğunu  bildirmesine  rağmen  efüzyon  sıvısının 
sitolojisinde mezotelioma tanısı konulmuĢtur. Neoplazi tanısı konulan köpeklerin;  9. 
ve  11.  olgulara  torakoskopi  yapılmamasına    fakat  efüzyon  sıvısının  sitolojik 
muayenesinde  neoplazi  tanısı  konuldu.  Fakat  biyopsi  ile  tanısı  konulan  2.  olguda, 
sitolojik  değerlendirme  sonucu  temizdi.  Kedide  24.  olguda  hem  biyopsi  örneğinde 
hem  de  sitolojide  pulmoner  adenokarsinom  tanısı  konmuĢtur.  ÇalıĢmada,  neoplazi 
kaynaklı pleural efüzyon Ģekillenenen olgulardan alınan pleural biyopsi örnekleri ile 
% 100 neoplazi tanısı konulabilmuĢtur. Bundan dolayı torakoskopi eĢliğinde pleural 
biyopsi, efüzyonun etiyolojisini belirlemede çok önemli bir yer tutmaktadır.   
Kedi  ve köpeklerde eozinofilik  efüzyonlar nadir  de olsa rapor  edilmektedir. 
Eozinofilik  efüzyonun  tanısı  ancak  efüzyon  sıvısında  lökositlerin  %10’dan  fazlası 
eozinofil olduğu durumlarda konulmaktadır (Cantwell, 1983;  Miller 1984;  Fossum, 
1993). Kedi ve köpeklerde pleural efüzyonun biyokimyasal değerlendirmesinde tüm 
olgularda  eizonofil  sayısı  lökosit  sayısının  %  6’  sını  geçmediği  için  Ģekillenen 
efüzyonlar eozinifilik efüzyon olarak değerlendirilmedi.  
Pleurodez, pleural boĢlukta diffuz bir adezyon oluĢturarak boĢluğun ortadan 
kalıdırılmasıdır (Monnet, 2005). Laing (1986), Birchard (1988) ve Yoshioka (1982); 
köpeklerde,  Ģilotoraks  neoplazik  efüzyon  spontan  pnömotoraks  sağaltımlarında 
pleurodezin  baĢarıyla  uygulandığı  bildirilmektedir.  Tetrasiklin  hem  hayvanlar  hem 
de insanlar için  güvenli  ve etkili bir sklerojen ajandır (Birchard, 1988b;  Gallagher, 
1990;  Orsher,  1990).  ÇalıĢmada  inatçı  pleural  efüzyonu  olan  olgulara  terrasiklinle 
pleurodez  yapılmıĢtır.  Kedilerde  Ģilotoraksı  bulunan  3.,  6.,  20.  ve  21.  pleurodez 
yapılmıĢ  ve  %  100  baĢarı  sağlanmıĢtır.  Köpeklerde  1.,  2  ve  9.  olgularda  pleurodez 

---

160 
 
 
uygulaması da iyi sonuç vermiĢtir. Köpeklerde Ģilotoraksı olan 13. olguya pleurodez 
yapılmıĢ  fakat  efüzyon  tekrarlamıĢtır.  Diğer  uygulamalarda  rutin  pleural  drenaj  ve 
antbiyotik sağaltımına yanıt alınmıĢtır.  
 
 
 
 
 
 

---

161