Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi

Aholining antropologik tavsifi. 
Yevropaning zamonaviy aholisi 
(ko‘payib borayotgan immigrantlar guruhlarini hisobga olmaganda) 
irqi bo‘yicha bir xil (saamlardan tashqari) yevropeoidlardir. Yevropeo- 
idlar orasida uchta antropologik tip uchraydi: shimoliy (blondin), ja- 
nubiy (bryunet) va markaziy (shaten). Shimoliy tip uchun malla soch, 
oq tana, ko‘k, kulrang yoki zangori rangli ko‘z xususiyatli. Bu tipga 
shvedlar, norvegiyaliklar, finlar, qisman inglizlar, niderlandlar, shi­
moliy nemislar va yana qator shimoliy Yevropa xalqlari kiradi. Ja­
nubiy antropolgik tip qora soch, nisbatan bug‘doyrang badan va qora 
ko‘zlari bilan ajralib turadi. Bu xususiyatlar janubiy Yevropa aholisi: 
ispanlar, portugallar, italiyaliklar, albanlar, ruminlar, turklar, greklar 
va h.k.lar uchun xosdir.
Yevropaning markaziy hududlarida yashaydigan xalqlar uchun 
har ikki - blondin va bryunet orasidagi o‘tkinchi xususiyatlar xos­
dir. Ularning badan ranglari blondinlamikidan biroz qoramtirroq, 
ko‘zlarining rangi xilma-xil: ko‘k, qo‘ng‘ir, zangori va h.k.lar uchray­
di. Ushbu irq tipiga fransuzlar, nemislar, shimoliy italiyaliklar, belgi- 
yaliklar, avstriyaliklar, shveysariyaliklar va vengerlar mansubdir.
266

---

Dinlari. Yevropaliklaming aksari ko‘pchiligi xristian dinining 
turli mazhablariga e’tiqod qiladilar. Uchta asosiy oqim mavjud -
katolitsizm, protestantizm va pravoslaviye. Katolik cherkovi Janubiy 
va G‘arbiy Yevropa: Italiya, Ispaniya, Portugaliya, Fransiya, Belgi- 
ya, Avstriya, Vengriya, Irlandiya va boshqalarda tarqalgan. Katolik- 
lar yana ko‘p sonli guruhlami Shveysariya va Niderlandiyada ham 
tashkil etishadi. Ulaming ancha aholidan iborat guruhlari Buyuk Bri- 
taniya va Shimoliy Irlandiyada ham mavjud. Rim-katolik cherkoviga 
e’tiqod qiluvchilar Albaniyada ham talaygina.
Yevropada protestantizm oqimlari - lyuteranlik, anglikanlik va 
kalvinizm keng yoyilgan. Lyuteranlikka aksari Germaniyada, Skan- 
dinaviya mamlakatlarida, Finlandiyada e’tiqod qilishadi. Buyuk Bri- 
taniyada anglikanlar aholining yarmidan ko‘prog‘ini tashkil etadi. 
Anglikan cherkovi davlat dini maqomiga ega. Kalvinizm ta’limotiga 
e’tiqod qiluvchilar Shveysariya, Niderlandiya va Shotlandiyada 
aholining talay qismini tashkil etadi. Markaziy va Shimoliy Yev­
ropada protestantizm tarqalishiga cherkov xizmatining milliy tilga 
o‘tkazilishi, badiiy adabiyotlaming yuksalishi, ushbu mamlakatlarda 
milliy ongning uyg‘onishi sabab bo‘ladi.
Pravoslaviye greklar, ruminlar va albanlaming bir qismida tar­
qalgan.
Yevropada islomni ko‘pchilik qabul qilgan yagona davlat Al- 
baniyadir. Immigratsiya tufayli so‘nggi yillarda Yevropada islomga 
e’tiqod qiladigan aholi ko‘pchilik mamlakatlarda yuksalib bormoqda. 
Yirik Yevropa shaharlarida yahudiylar jamoalari mavjud.