U. A. Nurmanov toshkent 2016

- vafot etgan xodimning oila a’zolariga yoki oila a’zosi vafot etganligi munosabati 
bilan xodimga beriladigan; 
- mehnatda mayib bo‘lish, kasb kasalligi bilan kasallanish yoki sog‘liqqa boshqacha 
shikast etishi munosabati bilan xodimga beriladigan; 
- favqulodda holatlar munosabati bilan beriladigan; 
- maqsadli tusda bo‘lgan va xodimlar bilan yuz bergan, shaxsiy tusdagi voqealar, 
hollar va tadbirlar taqozo etmagan va bajariladigan ish natijalari bilan bog‘lanmagan 
to‘lov tarzidagi; 
- qishloq xo‘jaligi mahsuloti yoki uni xarid qilishga mablag‘lar berish tarzidagi 
moddiy yordam kiradi. 
Ta’til, umumdavlat bayramlariga pul mablag‘lari to‘lanishi maqsadli tusga ega 
emas va xodimlar bilan yuz bergan, shaxsiy tusdagi voqealar, hollar va tadbirlar taqozo 
etmagan hamda o‘z mohiyatiga ko‘ra rag‘batlantiruvchi to‘lovlarga kiradi. Tegishincha, 
ularga YaIT solinadi va ulardan Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari ushlanadi. 
MISOL. MChJ rahbariyati 2011 yil 8 martga o‘z xodimlarini taqdirlashga qaror 
qilib, ularga 12 000 ming so‘m moddiy yordam to‘lash to‘g‘risida buyruq chiqardi. 
Ushbu summadan YaIT hisoblanmadi va sug‘urta badallari ushlanmadi. Mazkur holda 
25%lik stavka bo‘yicha 3 000 ming so‘m YaITni qo‘shimcha hisoblash va fuqarolardan 
540 ming so‘m badal (4,5%) ushlab qolish lozim. 
Xodim bilan mehnat shartnomasi bekor qilinganida ham ta’tildan foydalanmaganlik 
uchun kompensatsiya to‘loviga YaIT va sug‘urta badallarini hisoblamaslik yana bir tez-
tez uchraydigan xatodir.
Ba’zi korxonalar pensionerlarga qo‘shimcha haq to‘laydilar va ushbu summalardan 
YaIT hamda sug‘urta badallarini to‘lamaydilar. Agar pensioner mazkur korxonada endi 
ishlamayotgan bo‘lsa, bu to‘g‘ri (SK 178-moddasining 18-bandi). Biroq agar pensioner 
ishlasa, vaziyat boshqacha tus oladi. Pensiya va nafaqalarga qo‘shimcha haqlar, yuridik 
shaxs mablag‘i hisobidan to‘lanadigan stipendiyalar mehnat haqi tarzidagi daromad 
hisoblanadi (SK 175-moddasining 15-bandi), shu bois ularga YaIT va sug‘urta badallari 
hisoblanmaydi.
2012 yil 1 yanvardan boshlab ish beruvchi bilan mehnat munosabatlarida bo‘lgan 
va mehnat shartnomasi bo‘yicha ish bajaradigan jismoniy shaxslarga yoki fuqarolik-

---

126 
huquqiy tusdagi shartnomalar bo‘yicha jismoniy shaxslarga to‘lanadigan oziq-ovqat va 
yo‘l chiptalarining qiymati yoki oziq-ovqat va yo‘l chiptalarining qiymatini qoplash 
kompensatsiya to‘lovlariga kiritiladi (SKning 174-moddasi), ularga YaIT va sug‘urta 
badallari solinadi (30.12.2011 yildagi O‘RQ-313-son Qonun to‘rtinchi moddasining 14, 
15-bandlari).
Korxonangiz xodimlari va ularning oila a’zolariga profilaktoriy, pansionat, dam 
olish zonasida, shuningdek xodimlarning bolalariga sog‘lomlashtirish oromgohlarida 
berilgan oziq-ovqat ularning qiymatiga kirsa ham, yo‘llanmalar moddiy naf tarzidagi 
daromadlarga kiradi hamda ularga YaIT va sug‘urta badallari solinmaydi.
Xodimlarning davolanishga va sportchilarning yig‘inlar yoki musobaqalar o‘tkazish 
jo-yiga borishlariga to‘lanadigan yo‘l haqi ham moddiy naf tarzidagi daromadlarga kiradi 
hamda ularga YaIT va sug‘urta badallari solinmaydi, chunki mazkur to‘lovlar yo‘l 
chiptasi ham, ularning qiymatini qoplash ham hisoblanmaydi.
Bolalarning sog‘lomlashtirish oromgohlarida ishlaydigan xodimlaringizning 
ovqatlanish qiymatiga haq to‘lashga, xodimlaringiz bo‘lgan sportchilarning ovqatlanish 
qiymatini qoplashga esa 2012 yil 1 yanvardan boshlab YaIT va sug‘urta badallari 
solinadi.
Bundan tashqari, Soliq kodeksining 179-moddasida xodimlarning siz sanab o‘tgan 
ba’zi daromadlari bo‘yicha jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘iga doir 
imtiyozlar nazarda tutilgan.