U. T. Berdiev

Hisob quyidagi tartibda amalga oshiriladi. Rotor chulg‘amining keltirilgan aktiv qarshiligi , kritik sirpanish s_kr va nominal sirpanish s_N lar quyidagicha aniqlanadi:
= r_qt – r₁ , (13.5)
s_kr  / x_qt , (13.6)
s_N = (n₁ – n_N)/n₁ . (13.7)
Sirpanishga 78 qiymatlar (bunga sirpanishning nominal s_N va kritik s_kr qiymatlari ham kiradi) berib ish xarakteristikalarini qurish uchun zaruriy bo‘lgan kattaliklar aniqlanadi.
Ekvivalent aktiv qarshilik, ()
r_ek = r₁ + /s. (13.8)
Almashtirish sxemaning ishchi zanjiri (konturi)ning ekvivalent to‘la qarshiligi ()
Z_ek= . (13.9)
Asinxron motor almashtirish sxemasi ish konturiining quvvat koeffitsienti
cos₂ = r_ek/Z_ek . (13.10)
Rotor chulg‘amining keltirilgan toki, (A)
= U₁/Z_ek (13.11)
va uning aktiv va reaktiv tashkil etuvchilari, (A)
= cos₂ ; (13.12)
= sin₂ . (13.13)
Stator chulg‘amining aktiv va reaktiv tashkil etuvchilari, (A)
I_1a = I_0a + ; (13.14)
I_1r = I_0r + , (13.15)
bularda: I_0a = I₀cos₀ – salt ishlash tokining aktiv tashkil etuvchisi; I_0r = I₀sin₀ – salt ishlash tokining reaktiv tashkil etuvchisi.
Stator chulg‘amining toki, (A)
I₁ = . (13.16)
Asinxron motorning quvvat koeffitsienti
cos₁ = I_1a/I₁ . (13.17)
Motorning iste’mol qiladigan aktiv quvvati, (W)
P₁ = m₁U₁I_1a . (13.18)
Salt ishlash rejimdagi aktiv quvvati, (W)
P₀ = m₁I₀² r₁ + + , (13.19)
bunda r₁ - stator fazaviy chulg‘amining aktiv qarshiligi (); bu qarshilik mazkur tajribani o‘tkazib bo‘lgandan keyin tezda o‘lchab olinadi. Stator chulg‘amidagi elektr isroflar, (W)
= m₁ r₁ . (13.20)
Asinxron motorning elektromagnit quvvati, (W)
P_em = P₁ – ( + ). (13.21)
Rotor chulg‘amidagi elektr isroflar, (W)
= m₂ r₂ = m₁ . (13.22)
Elektromagnit moment, (Nm)
M = P_em ₁ , (13.23)
bunda ₁ = 2n₁/60 = 2f₁/r – maydonning burchak tezligi. Qo‘shimcha isroflar (nominal rejim uchun), (W)
P_qo’sh(N) = 0,005 P₁ . (13.24)
Motorning nominal bo‘lmagan rejimi uchun qo‘shimcha isroflarini hisoblashda quyidagi ifodadan foydalanish zarur:
P_qo’sh = P_qo’sh(N)k²_yu (13.25)
bu yerda k_yu = I₁/ I_1N – yuklama koeffitsienti. Asinxron motorda barcha isroflarning yig‘indisi:
P= + + + + . (13.26)
Asinxron motorning foydali quvvati, (W)
P₂ = P₁ – P yoki P₂ = P_em – P_e2 – P_mex – P_qo’sh (13.27)
bunda P_mex– mexanik isroflar (ular salt ishlash tajribasidan aniqlanadi).
Motorning FIK
 = P₂ / P₁ =1 – P /P₁ . (13.28)
Rotorning aylanish chastotasi (13.3) formula bo‘yicha hisoblanadi. Motorning foydali momenti (Nm)
M₂ = 9,55P₂/n. (13.29)
Sirpanishning bir necha me’yoriy qiymatlari uchun hisoblangan natijalar jadvalga yig‘iladi va motorning ish xarakteristikalari – n, M₂, I₁,cos₁,  = f (P₂) kuchlanish U₁= U_N = const va chastota f₁=const uchun quriladi.
Nazorat savollari
1. Asinxron motorning salt ishlash xarakteristikasini o‘tkazishdan maqsad nima? 2. Asinxron motorning qisqa tutashuv xarakteristikasini o‘tkazishdan maqsad nima? 3. Motorning ish xarakteristikasi deb qanday bog‘lanishga aytiladi? 4. Asinxron motor toklarining doiraviy diagrammasi to‘g‘risida ma’lumot bering. 5. Motorning mexanik xarakteristikasi deb qanday bog‘lanishga aytiladi?
* * *