Uluslararasi rekabetçİLİk analiZİnde michael e. Porter’in elmas modeli yaklaşimi: TÜRKİYE’deki bazi endüstriLERdeki uygulanabiLİRLİĞİNİn ve sonuçlarinin araştirilmasi koray GÜrpinar
Yüklə 399,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
4.1.2. Talep Koşulları
Bir ürüne iç pazardaki talep, dışarıdaki pazarlarda yer alan talepten da- ha yüksek olduğu zamanlarda, bölgesel kuruluşlar bu ürüne daha önem verir- ler. Bu ürün ihraç edilmeye başlandığında, rekabet avantajını da beraberinde getirir. Adında da anlaşıldığı gibi talep koşulları, üretilen mal ve/veya hiz- mete olan talep değişkenlerini ifade etmektedir. Bunlar nitelikli talep, ihracat ve yeni pazar olanakları olarak tanımlanabilmektedir. Çünkü, daha talepkar iç pazar, rekabet avantajı doğurur. Aynı zamanda, güçlü ve değişimleri takip eden pazar, bölgesel firmaları küresel değişimleri takibe zorlar. (Barca vd, 2006: 40) Porter’a göre talep koşulları ulusal firmalar tarafından gerçekleştirile- cek yeniliklerin oranı ve özelliklerini şekillendirmekte, en etkili belirleyici- dir. Buna göre rekabet avantajını belirlemede yerel talebin kalitesinin yerel talebin niceliğinden daha önemli olduğu ileri sürülmektedir (Porter, 1998: 86). Ülke içindeki talep koşulları, bir endüstrinin uluslar arası rekabet gücü-
116
Koray GÜRPINAR - Mustafa SANDIKÇI nü olumsuz veya olumlu olarak üç mekanizma ile etkiler. Bunlar: (Aktan, Vural, 2004: 58) • Yerel talebin kompozisyonu: Bir ürüne iç pazardaki talep, dışarıdaki pazarlardaki talepten daha yüksek olduğu zamanlarda, bölgesel kuruluşlar bu ürüne daha önem verirler. Bu ürün ihraç edilmeye başlandığında, rekabet avantajını da beraberinde getirir. Yurt içindeki alıcıların talebi yüksek stan- dartların karşılanmasını gerektiriyorsa bu şirketleri zorlayabilir. İç talebin genişliği ve büyüme kalıbı; iç talepteki tercih yapısının dış piyasalara yansı- ma mekanizmaları rekabet avantajı yaratmak açısından talebin niteliği belir- leyicidir. Tüketici ihtiyaçlarının firmalarca algılanması bu unsuru belirliyor. Firmanın rekabet avantajı yaratmada, iç talepten kaynaklanan baskılar, dışa- rıdan gelen baskılardan daha önceliklidir. Yerel talebin düzenlenmesinin üç karakteristiği rekabetçi avantajı ka- zanmakta önemli olan özelliktedir. (Porter, 1998: 87-91) o Talebin bölümlenme yapısı ve kısımları: Bu bölüm talebin belirli değişiklikleri için dağıtılmasıdır. Bir ulusun firması, global kısımlarda reka- betçi avantajı kazanmak için daha uygundur. Yerel ulusa ait talebin büyük bir hissesinin olduğunu temsil etmek ancak diğer uluslarda daha az önemli bir hissenin hesabını vermesidir. o Sofistike olmuş ve talep eden alıcılar: Alıcılar yüksek baskılı koşul- larda lokal firmaların nitelikleri ve hizmetleri bakımından kaliteyi sağlamış- tır. Alıcılar iklim coğrafyası, standart düzenler, vergilendirme ve norm gibi özel koşulları faktör dezavantajları yüzünden veya ulus yüzünden talep ede- bilmelidir. Herhangi bir ulusal pazarda tüketicilerin talepleri fazla ise ve bu tüketiciler yerel firmaları ürünün özellikleri, kalitesi ve hizmeti konusunda yüksek standartlara zorluyorsa firmalara rekabet avantajı yaratabilirler. o İleride gündeme gelecek ihtiyaçları talep eden alıcılar: Eğer yerel ulusa ait alıcıların talepleri gelecekte yaygınlaşacak nitelikteyse firma yine avantajlı bir konumda olacaktır. • Yerel talebin nicelik olarak büyümesi: Daha talepkar iç pazar, reka- bet avantajı doğurur. Yurtiçi talebin büyük olması ülke firmalarını büyük ölçekli faaliyetlere, teknoloji geliştirmeye değişmeye verimliliği artırmaya yönelik alanlarda yatırım yapmaya teşvik eder. (Porter, 1998: 92-97) o Yerel Talebin Büyüklüğü: Yerel ulusa ait pazarın büyüklüğü özellik- le oluşturulan rekabetçi avantajlarda ölçü veya öğrenim ekonomileri olduğu SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi
zaman faydalı bir şekilde olur. Yerel talep ne kadar büyükse, firmalar yatı- rım veya yeniden yatırıma o ölçüde fazla yönelebilirler. o Bağımsız Alıcıların Sayıları: bağımsız alıcıların sayılarının fazlalığı firmaların yeniliğe ve gelişime açık olmalarına etki etmektedir. o Yerel Talebin Büyümesinin Oranı: Yerel talebin büyümesi için yeni teknolojileri benimsemesi bir ulusun ortaya koyduğu yatırımlardan faydala- nacak kadar az indirim yapmaktadır. o Erken iç talep: Ayrıca erken iç talep uluslar arası talebe ışık tutar. o Erken Doygunluk: Erken doygunluk ise firmaları yenilik yapmaya, değişmeye, güncelleşmeye ve yabancı pazarlara açılmaya zorlamalıdır. Eğer zorlarsa olumlu sonuçlar ortaya çıkar. • İç talebin uluslararasılaşması: Güçlü ve değişimleri takip eden pazar, bölgesel firmaları küresel değişimleri takibe zorlar. Ulusal rekabet avantajı yaratmada talebin bileşim ve niteliğinin belirlenmesinde; talebin dağılım yapısı; alıcı taleplerinin niteliği (nitelikli talebi karşılama), beklentileri önce- den görme ve erken davranmak belirleyici olmaktadır. İç talepten kaynakla- nan değişik etkiler birbirini güçlendirerek etkilediği gibi; talep koşulları ay- rıca rekabet avantajının genel belirleyicileri olan unsurlar da karşılıklı etkile- şim içindedir. o Hareketli ya da çok uluslu yerel alıcılar: o Yabancı ihtiyaçlar. Yukarıda sayılan koşulları yerine getiren bir piyasa uluslararası rekabet gücünü büyük ölçüde artırır ve destekler. Ancak, yerel alıcıların talep ve ihtiyaçlarına odaklanmayı teşvik etmeyen büyük bir piyasa durgunluğuna yöneltir. Sonuçta yurtiçi piyasadaki durgunluk, bir süre sonra firmaları dış piyasalara iterek global piyasalarda rekabete zorlar. Talep koşullarını oluştu- ran üç unsurun rekabet avantajına sağladıkları katkı açısından önem derece- lerine bakıldığında; Porter’ın yerel talebin kompozisyonunun rekabet avanta- jının temelini oluşturduğunu, yerel talebin büyüme oranının yatırım davranı- şını, zamanlamayı ve motivasyonu etkileyerek söz konusu avantajın büyü- mesine yardımcı işlevi olabileceğini, yerel talebin uluslararasılaşmasına yol açan ve ulusun ürün ve hizmetlerini yurtdışına iten mekanizmaların ise yerel talebin sağladığı rekabet avantajına üçüncü düzeyde katkıda bulunan etken olduğunu belirttiği dikkati çeker. (Bakoğlu, 2003: 732-733)
|