157
1. Rang-tus sifatlariga misollar keltiring.
2. Maza-ta’m sifatlari qaysilar?
3. Hid bildiruvñhi sifatlarga misollar ayting.
396-mashq.
Uyga vazifa. Oppoq, qora, tuzsiz, taxir, badbo‘y
sifatlari ishtirokida gaplar tuzing.
1-t o ð s h i r i q . Ko‘ñhiring. Sifatlarning gað
tarkibida qanday
so‘roqlarga javob bo‘layotganini aniqlang.
1. Yaxshidan bog‘ qoladi, yomondan — dog‘. (
Maqol)
2. Ilg‘orlarga mukofotlar toðshirildi.
2-t o ð s h i r i q . O‘qing. Sifat bog‘langan otlarni tushirib, gaðlarni
ko‘ñhiring. Sifat vazifasida qanday o‘zgarish bo‘lganini ayting.
1. Sinfimizda a’loñhi o‘quvñhilar
soni tobora ortib bormoq-
da. 2. Keksa kishilar katta hayotiy tajribaga ega bo‘ladilar.
3. Oramizda bilimdon o‘quvñhilar ko‘ð. 4. Dangasa odamning
bahonasi ko‘ð.
BILIB OLING.
Sifat bog‘lanib kelgan ot ba’zan
gapda tushib qoladi. Bunday vaqtda uning ma’nosi ham
sifatga yuklanadi. Natijada sifat otlashib, egalik, kelishik,
ko‘ðlik qo‘shimñhalari bilan o‘zgarish xususiyatiga ega
bo‘ladi va ot bajargan sintaktik vazifalarda keladi.
397-mashq.
Otlashgan sifatlarni aniqlang. Ularning gaðdagi vazi-
falarini belgilang.
1. Yoshroqlari olovga yaqinroq, keksalari bo‘lsa,
olovdan
uzoqroq o‘tirishar edi. (
Ertakdan) 2. Dono, aqllilar heñh qañhon
yo‘ldan adashmaydi. («
Odobnoma») 3. Endi senlar o‘qib, oq-
qorani taninglar, — deydi Õoliyor amaki. — Hozir
dunyo ilmli
odamlarniki. (
N. Òilabov) 4. Bilimli biladi bilim hurmatin,
Bilimsiz
ne bilgay bilim qiymatin. (
Yusuf Õos Hojib) 5. Yomon-u yax-
SIFAÒLARNING OÒLASHUVI
158
shini xulqidin anglag‘il,
Yomonni yomon, yaxshini yaxshi bil.
(
Navoiy)
398-mashq.
Egri, to‘g‘ri, katta, kiñhik, oq, qora, dono, nodon
so‘zlari ishtirokida gað tuzish bo‘yiñha musobaqa o‘tkazing. Sifatlar gaðda
otlashib kelsin.
N a m u n a : 1-guruh:
Òo‘g‘ri o‘zadi, egri to‘zadi. 2-guruh:
Òo‘g‘rining gaði sariyog‘, egrining gaði to‘mtoq.
399-mashq.
Maqollardagi otlashgan sifatlarni aniqlang. O‘zingiz
ham shunday maqollarga misollar ayting.
1. Yomonning bir qilig‘i ortiq. 2. Dono —durdan a’lo.
3. Baxilning qo‘lida oy bo‘lsa, olamni yoritmas. 4. Kattaga katta
bo‘l, kiñhikka — kiñhik. 5. Hunarli o‘lmas, hunarsiz kun ko‘rmas.
6. Achchiqni achchiq kesar.
1. Sifatlar qañhon otlashadi?
2. Sifatlar otlashganda qaysi qo‘shimñhalarni oladi?
3. Otlashgan sifatlarning gaðdagi vazifasi haqida so‘zlang.
Dostları ilə paylaş: 
