Umumiy psixologiya

1.2.Yoshvapedagogikpsixologiyaningvujudgakelishtarixi
Yoshvapedagogikpsixologiyafanningalohidatarmog‘isifatidao‘ziningkelibchiqishvarivojlanishtarixigaega.

YoshvapedagogikpsixologiyafansifatidaXIXasrningikkinchiyarmidatarkibtopadi. BundataniqliruspedagogiK.D. Ushinskiyningasarlari, ayniqsauning “Insontarbiyapredmetisifatida” nomliasarikattarolo‘ynaydi.

BundantashqariCH.Darvinningevolyusiong‘oyalarihamYoshpsixologiyasiningtaraqqiyotigajiddiyta’sirko‘rsatadi. Evolyusionta’limotpsixiktaraqqiyotmanbalarimuammosigae’tiboriniqaratishgaolibkeladi.

XXasrningboshlarigakelib, umumiypsixologiyadao‘tkaziladiganeksperimentaltadqiqotlarnipedagogikasohasigashundayligichao‘tkazishmumkindebqaraldi. Ammoo‘shadavrningumumiypsixologiyafanipedagogikauchunetarlibilimlarboyliginiberaolmasedi.

1906 yilPeterburgdapedagogikpsixologiyabo‘yicha I s’ezdchaqirildi. Pedagogikpsixologiyanamoyondalari – A.P.Nechaev, N.E. Rumyansevvaboshqalarpedagogikadabiyotlarnikeskintanqidqilibchiqdilar. Psixologiyanipedagogikamaliyotbilanyaqinlashtirisheksperimentaltadqiqotlarnita’lim-tarbiyajarayoniningo‘zidao‘tkazishorqaliginamumkindeganmuhimxulosachiqarildi. Ya’nieksperimentalma’lumotlartashqaridanemas, balkipsixologik-pedagogiktadqiqotningo‘zidanolinishikerak, deganxulosagakelinadi. Bumaqsadniamalgaoshirishuchunesayoshvapedagogikpsixologiyaningmuhimnazariy, metodologikmasalalarinihalqilishningto‘g‘riyo‘llariniizlabtopishlozimedi. Shutufaylipsixiktaraqqiyotningmanbalarivauningta’limjarayonigamunosabatimasalasiYoshvapedagogikpsixologiyaningmarkaziymuammosibo‘libqoladi.

XIXasrningoxiriXXasrningboshlaridaAQSHlaridapedologiyadebataluvchiyangifanvujudgakeladi. Uningnamoyondalari – S.Xoll, E.Meyman, V.Preyer. Buoqimnamoyondalaribolarivojlanishiningbiologik, fiziologikvapsixologiknazariyalarinimexanikravishdaqo‘shadilar.

20 - 30 yillardapedologiya “Bolahaqidagiyagonamarksistikfan” rolinida’voqilaboshlaydivapedagogikahamdabolalarfiziologiyasinisiqibchiqarishgaharakatqiladi.

Pedologlarningqarashlariidealistikvamexanistikxarakterdaedi. Ularningo‘quvchilarni “aqliyqobiliyatkoeffitsenti”nianiqlashgaoidtestlariasossizbo‘lib, psixologiyavapedagogikagasalbiyta’sirko‘rsatdihamdamaktabgakattaziyonetkazdi. Shuninguchun 30 yillarningboshlaridapedologiyanikeskintanqidqilishboshlandi. 1936 yil 4 iyuldaVKP (b) MKining “Xalqmaorifikomissarligisistemasidagipedologikbuzg‘unliklarhaqida” giqarorichiqdi. Buqarordapedologiyafanimarksistiknuqtai - nazargazidekanligita’kidlanib, kattatanqidostigaolindi. SHutariqapedologiyafanigabarhamberildi.

20 - 30 yillardapedagogikpsixologiyadajudako‘pilmiytadqiqotishlariolibborildi, hozirgikundahamo‘zahamiyatiniyo‘qotmaganbirqanchapsixologik-pedagogikqonsepsiyalarvujudgakeldi. Ayniqsa, A.S.Makarenkoningbolashaxsivabolalarjamoasigabo‘lganilmiyqarashlari, L.S.Vigotskiyningoliypsixikfunksiyalarningrivojlanishnazariyasikattailmiyqimmatkasbetadi.

Hozirgikundayoshvapedagogikpsixologiya - psixologiyafaniningengrivojlangansohasihisoblanadi. Yoshvapedagogikpsixologiyamasalalaribilanbirqatorko‘zgako‘rinarlipsixologlarshug‘ullanganlarvashug‘ullanmoqdalar. Ulardan: B.G. Ananev, L.I.Bojovich, P.YA.Galperin, V.V.Davidov, A.V.Zaporojets, L.V.Zankov, G.S.Kostyuk, A.N.Leontev, N.A.Menchinskaya, N.F. Talizina, D.B.Elkoninvaboshqalarniko‘rsatishmumkin. Bolalarpsixologiyasimuammolaribilanshug‘ullangano‘zbekolimlaridan: professorlarM.G. Davletshin, E.G‘. G‘oziev, M.Vohidov; R.I. Sunnatova, Z.T. Nishonova, dotsentS.A.Axunjanova, SH.A. Do‘stmuhamedova, S.X.Jalilovakabipsixologlarnikeltirishimizmumkin.