ÜmumtəHSİLİn VI-IX siNİFLƏRİNDƏ FİZİkanin
“Pedaqoji eksperiment və onun nəticələri”
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Pedaqoji eksperiment və onun nəticələri” adlı III fəsil iki
yarımfəsildən ibarətdir. “Pedaqoji eksperimentin məqsəd və vəzifələri, təşkili və keçirilmə metodikası” adlanan birinci yarım- fəsildə eksperimentin mərhələlərinin xarakteri açılır. Pedaqoji 13 eksperment üç mərhələdə həyata keçirilmişdir: təsbitedici, axtarıcı və öyrədici eksperimentlər. Hər mərhələniin məqsədi və vəzifələri müəyyənləşdirilmişdir. Pedaqoji eksperimentdə VI siniflər üzrə 145, VII siniflər üzrə 148, VIII siniflər üzrə 144 və IX siniflər üzrə 157 olmaqla cəmi 594 şagird iştirak etmişdir. 2013/2014-cü tədris ilində məktəblərdə təsbitedici eksperiment qoyulmuşdur. Bu mərhələnin məqsədindən irəli gələn vəzifələri həyata keçirərək VI-IX siniflərdə fizika dərslikləri və müəllimlər üçün metodik vəsaitlər fənnin məzmun standartlarının reallaşdırılması və təlim prosesinə sinergetik yanaşılaması baxımın- dan analiz olunmuş, fənn müəllimlərinin dərslərində iştirak edilmiş, dərs prosesində müəllim və şagirdlərin fəaliyyətləri müşahidə olunmuşdur. VI-IX siniflərdə fizika kursunun quruluş, məzmun və tədrisinin müasir vəziyyətini tədqiq etdikdə məlum oldu ki, mövzuların bir çoxunda fəndaxili və fənlərarası inteqrasiyadan lazımi dərəcədə istifadə olunmadığından, həmin mövzuların əsasları haqqında sinifdə sorğu apardıqda şagirdlər keçmişdə qazanılan bilikləri xatırlamaqda çətinlik çəkirlər. Şagirdlər ilə aparılmış söhbətlərdən də aydın oldu ki, onlar yeni mövzunun “Maraqoyatma” və “Məlumat mübadiləsi və müzakirəsi” mərhələlərində bir-neçə il əvvəl fizikadan, yaxud da digər fənlərdən qazanılan bilikləri xatırlaya bilmədiklərindən dərsin həmin mərhələlərində aktiv iştirak edə bilmir, yeni biliyin qazanıl- masında və onu praktikaya tətbiqində çətinlik çəkirlər. Odur ki, tədqiqatın məqsədinə tam nail olmaq üçün dərslikdəki mövzuların başlanğıcına xatırlayıcı əlavə blokun yerləşdirilməsi zərurəti yarandığı aşkar edildi. VI-IX siniflərdə təlim prosesində sinergizmin tətbiqi məqsədilə şagirdlərlə frontal sorğu keçirildi. Daha sonra fənn müəllimlərinin VI-IX siniflərdə müxtəlif mövzular üzrə aparılan dərslərdə iştirak edib fənn müəllimlərinin və şagirdlərin fəaliy-yətləri üzərində müşahidələr aparılmış, dərslərin müzakirəsini təşkil etmiş, müəllimlər ilə tədqiqat probleminə dair söhbətlər aparılmız, onların məsləhətlərini dinləmiş, lazımi tövsiyələr verilmişdir. 14 Tədris ilinin birinci yarısının sonunda VI-IX siniflərdə şagird- lərin siniflər üzrə məzmun standartlarına uyğun ümumi təlim nəticələrini fiziki savadlılıq baxımından yoxlamaq məqsədi ilə hər birində 10 test olmaqla yoxlama işi aparılmışdır (yoxlama işindən bir nümunə “Əlavə 2”də verilmişdir). Siniflər üzrə keçirilən bu yoxlama işlərinin nəticələri cədvəl 1-də göstərilmişdir. 2014/2015-cü tədris ilində axtarıcı eksperment aparılmışdır. Bu mərhələdə öyrənilən mövzulara dair şagirdlərin bilik və bacarıqlarının keyfiyyəti tədqiq edilmişdir. Tədqiqatçının tövsiyəsinə əsasən pedaqoji eksperimentin keçirildiyi məktəblərin VI-IX siniflərində fizika müəllimləri şagirdlərinin əvvəlki illərdə fizika və digər təbiət fənlərindən qazanılan biliklərdən yeni biliklərin və bacarıdıqların əldə edilməsində, dərsin müxtəlif mərhələlərində və qazanılan yeni bilikləri praktikaya tətbiq edə bilmə fəaliyyətlərinə diqqət yetirilmiş, lazımi qeydlər aparılmışdır. Bu qeydlər əsasında tədris ilinin sonunda ümumiləşdirmələr aparılmışdır. Axtarıcı eksperiment mərhələsinin sonunda belə bir nəticəyə gəldik ki, öyrədici eksperiment mərhələsində VI-IX siniflərdə fizika təlimində sinergizmin təmin olunması məqsədilə bütün eksperimental siniflərdə fizikanın quruluş və məzmununun təlimin 7E modeli əsasında verilməsi məqsədəuyğundur. Bu zaman hər dərs sistemli fəndaxili və ya fənlərarası inteqrasiyasının yaradılmasısına imkan verən “Xatırlama (və ya yada sal)” mərhələsi ilə başlamalı, daha sonra “Maraqoyatma”, “Araşdırma”, yeni bilik verən “Məlumat mübadiləsi və müzakirəsi”, “Dərinləşdirmə”, “Tətbiqetmə” və “Nə öyrəndiniz” kimi ardıcıl mərhələlərdən təşkil olunması məqsədəuyğundur. Dərsin “Tətbiqetmə” mərhələsinin isə özünün 3 hissədən – “Sərbəst tədqiqat işi” (burada ya sadə məktəb eksperimentinin icrası, yaxud da müxtəlif xarakterli məsələlərin həlli nəzərdə tutulur); “Həyatla əlaqələndirmə” hissəsi – burada qazanılan bilik elm, məişət və istehsalat məzmunlu məsələlərin həllinə tətbiqi həyata keçirilir; “Özünüzü qiymətləndirin” hissəsində isə şagirdlərə mövzuya uyğun fiziki savadlılıqlarını nümayiş etdirmək və verilən biliyi nə dərəcədə qazanmalarını müstəqil qiymətləndirmələri həyata keçirilir. |