Umurtqasizlar zoologiyasidan

jarayoninig borish sxemasi: A-konyugatsiyaning boshlanishi; B-D-mikro-
nukleusning birinchi boMinish bosqichi; E-mikronukleusning ikkinch bo‘linish
bosqichi; F-mikronukleusning uchunchi marta bo‘linishi; G-H-migratsiyalanuvchi
yadroning statsionar yadro bilan qo‘shilib, sinkarion yadro hosil qilishi; I-sinkarion
yadroning to‘rtinchi marta boMinishi natijasida sakkizta yadroning hosil bo'lishi;
J-K-infuzoriyaning keyingi boMinishi.
A 
В 
0
Б
P
a
44

---

Mikronukleus esa mitoz yo‘li bilan ikki marta boMinib, har bir 
individda to‘rttadan yadrochalar hosil bo‘ladi. Ularning uchtasi so‘rilib 
ketadi. Qolgan bittasi ikkiga boMinib, bittasi harakatsiz-statsionar, 
ikkinchisi esa harakatchan yadro bo‘lib, migratsion yadrochalar deyiladi. 
Konyugantlar o‘zaro harakatchan yadrolami almashtirib oladi. Shundan 
keyin har bir infuzoriyaning endoplazmasidagi statsionar yadrocha bilan 
ikkinchi infuzoriyadan o'tgan migratsion yadrocha qo‘shilib sinkarion 
yadroni hosil qiladi. Bu jarayondan keyin konyugantlar bir-biridan 
ajraladi.
Har bir tufelkada hosil boMgan sinkarion yadro to‘rt marta boiinib 
8 ta yadrocha paydo boMadi. Ularning to‘rttasi makronukleus, qolgan 
to'rttasi mikronukleus boMadi. Keyinchalik bu tufelkalar yana jinssiz 
ikkiga boMinib ko‘payishni davom ettiradi.
Ishning bajarilishL
Tayyorlangan kulturadan pipetkaga bir tomchi 
olib, buyum oynasiga tomizing va uni mikroskopning kichik obyektivi 
orqali kuzating. Bunda tufelkaning tez harakat qilayotganligini ko‘rasiz. 
Tufelka tanasining tuzilishini o ‘rganish uchun uni harakatsizlantirish 
kerak. Buning uchun preparat ustini qoplagMch oyna bilan yopib, 
ortiqcha 
suvni 
filtr 
qog‘ozga 
shimdiriladi. 
Bunda 
tufelka 
harakatsizlanadi. Uni mikroskopning katta obyektivi orqali qarasa, 
infuzoriyani qoplab olgan bir teks kiprikchalami va gavdasining 
o‘rtasida peristom-og‘iz ko‘rinadi. OgMz atrofidagi kiprikchalarning 
harakati tufayli ovqat tana ichiga haydaladi. Tana ichiga e’tibor bilan 
qaralsa, ovqat hazm qiluvchi vakuolalami va ularning harakatini ko‘rish 
mumkin.
Tufelka tanasining oldingi va orqa qismiga qaraganda duksimon 
qisqaruvchi vakuolalarning harakati kuzatiladi. Tushayotgan yorugMikni 
diafragma pardasi bilan o'zgartirib, endoplazmadagi mikronukleus va 
makronukleuslami, 
shuningdek, 
tufelkaning 
sirtqi 
qavatidagi 
trixosistalami ham ko‘rish mumkin.