Umurtqasizlar zoologiyasidan

2-ish. Bolalar gijjasining tuzilishi va rivojlanish sikli
Bolalar gijjasining sistematik o ‘rni
Tip. T o‘garak chuvalchanglar-Nemathelminthes
Sinf. Nematodalar-Nematoda
Turkum. Oksiuridalar-Oxyurida
Vakil. Bolalar gijjasi-Enterobius vermicularis
Kerakli materiallar va jihozlar.
4-6 % li formalinda fiksirlangan 
bolalar gijjasi, bolalar gijjasining mikropreparatlari, mikroskop, buyum 
va qoplagich oynalar, qo‘l lupalari va qisqichlar. Bolalar gijjasining 
tuzilishi va rivojlanish sikli aks ettirilgan jadvallar.
Mashg'ulotning maqsadi.
Bolalar gijjasining tuzilishi, rivojlanish 
sikli va qo‘zg‘atadigan kasalligini o‘rganish.
Identiv o ‘quv maqsadlari:
2.1. Bolalar gijjasining tuzilishini izohlay oladi.
2.2. Bolalar gijjasining ko‘payishi va rivojlanishini gapirib bera 
oladi.
2.3. Bolalar gijjasi qo‘zg‘tadigan kasallik va undan saqlanish 
choralarini biladi.
104

---

Mashg‘ulotning qisqacha mazmunL
0 ‘tkir dumli nematoda yoki 
bolalar gijjasi yer yuzida juda keng tarqalgan. Dunyo aholisining 80 % 
boialar gijjasi va odam askaridasi bilan zararlangan. Juda mayda, ya’ni 
urg‘ochisining uzunligi 10-12 mm, erkagining uzunligi esa 2-5 mm 
bo‘ladi (38-rasm).
0 ‘tkir dumli nematoda deb aytilishiga sabab, urg‘ochisining tanasi 
dum tomoniga qarab ingichkalashadi va o'tkirlashib boradi. Erkagi 
tanasining keyingi uchi spiralsimon buralgan. Tanasining bosh tomoni 
qavarib chiqqan va kengaygan kutikula-vezikula bilan o‘ralgan boiad i. 
Erkagining askaridadan farqi-dum tomonida bitta spikulasining 
borligidir. O g‘zi uchta iab bilan o'ralgan. QiziIo‘ngachi sharsimon 
kengaygan-bulbus 
bilan tugaydi. 
Bulbusda 
kutikulali 
chaynash 
plastinkalari bor.
Bolalar gijjasi odamlarni, ayniqsa, yosh 
bolalar ingichka ichagining ikkinchi yarmida va 
yo‘g ‘on ichagida parazitlik qiladi. Bolalar 
gijjasi ham oraliq xo‘jayinsiz rivojlanadi.
UrugMangan urg'ochi 
gijjalar tunda anal 
teshigidan faol harakatlanib, anus atrofiga 
chiqadi va bu yerda teri burmalariga 10-20 
mingga 
yaqin 
tuxum 
qo‘yadi. 
Tuxum 
qo‘yishdan oldin gijjalar suyuqlik ajratadi. Bu 
suyuqlik yordamida tuxum teriga yopishadi.