Universiteti umarov b. M., Norbekova b. Sh. Bolalar psixologiyasi

 
10.4. Maktabgacha tarbiya yosh davrida o'quv faoliyatiga 
qiziqishning yuzaga kelishi 
O‘qish va doimo yangi bilimlarga ega bo‘lish istagi bolalar
da barqaror 
va aniq qiziqish uyg‘otadi. O‘qish qobiliyati avvalo o‘quv topshirig‘ini bilim 
olish uchun bajarilayotgan topshiriq sifatida tushunishni, bu topshiriqlarni 
amaliyotdan, xayotiy vaziyatlardan ajrata olishni taqozo etadi. Maktabgacha 
yosh
dagi bola ba’zida matematik masalani eshitgach, un
i 
еchish yo‘llariga 
emas, balki masaladagi tavsiflangan vaziyatga qiziqish bildiradi. Shu sababli 
u masalani 
еchishdan bosh tortadi: «Oyisi to‘rtta konfet
еb, ikkitasini o‘g‘liga 
bersa, birgalashib nechta konfet 
еyishgan bo‘ladi?». Bunday «adolatsiz» 
tasv
irlangan masaladan achchiqlangan bola: «Nimaga Valiga buncha oz 
konfet beradi? Teng bo‘lishishi kerak edi», 
- degan savolni beradi. Boshqa 
hollarda bola tezroq javob olish ilinjida o‘ziga tanish bo‘lgan taxminiy 
qo‘shuv va ayiruv amallaridan 
foydalanadi. Ikkala holda ham bilim olishga 
intilish yo‘qligi ko‘rinadi. Masala shartlarida tasvirlangan vaziyat, xayotiy 
vaziyatni tasviri bo‘lganligi uchun muhim emas, balki masalalarni to‘g‘ri
еchishni o‘rganish uchun oddiy material ekanligini bola tush
unishi kerak.
 
Mavzuni mustahkamlash uchun nazorat savollari: 
 
1.O’quv faoliyati qanday faoliyat?
2.O’quv faoliyati shakllanishining dastlabki xususiyatlari to’g’risida 
ma’lumot bering?
3. Ta’lim olishga tayyorgarlikning qanday tarkibiy qismlari 
mavjud? 
 
 
Mustaqil ish topshiriqlari: 

---

165 
1.
O‘quv faoliyati rivojlanishining asosiy xususiyatlari
 
MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN TEST SAVOLLARI: 
 
1. Nemis psixologi O. 
Kron necha yashar bola to’liq bilim olishga 
qodirligini aytadi? 
A. 3 yashar 
B. 4 yashar 
С. 5 
yashar 
D. 6 yashar 
2. Bog'cha bolasi hali "o'qish uchun anglanilgan irodaga ega emas, 
maktab o'quvchisi uchun esa o'qish berilgan materialni ongli tarzda 
o'zlashtirish niyati va bu bilimlardan o'zining kelajagi uchun mulk sifatida 
foydalanish, butun holicha saqlab qolish istagidir". Ushbu fikr mualifini 
belgilang? 
A. O.Kron 
B.V.Shtern 
C.J.Piaje 
D. L.S.Vigotskiy 
3
. Bolaning ijtimoiylashuvi jarayonida (yashash sharoitiga moslashish) 
intellekt operatsiyalari strukturasi rivojlanishi sodir bo'ladi”. Ushbu 
fikr 
mualifini belgilang? 
A. O.Kron 
B.V.Shtern 
C. J.Piaje 
D. L.S.Vigotskiy 
4. Ta'lim rivojlanishidan oldinda boradi va o'zining orqasidan uni 
е
taklaydi. Ushbu fikr mualifini belgilang? 
A. O.Kron 
B.V.Shtern 
C. J.Piaje 
D. L.S.Vigotskiy 
5. Ta'lim olishga tayyorlikning quyidagi tarkibiy qismlari 
ajratiladi.To’liq va to’g’ri javob keltirilgan qator javobini belgilang?
 
1. Tafakkur qila olish kabi faoliyatning umumlashganligi. 
2. Amaliy va so'z mantiqiy tomonlarining o'zaro muvofiqligini 
belgilovchi tafakkurniing anglanilganligi. 
3. Fikrning tezligi 
4.Tafakkur faoliyatining elastikligi. 
5. Tafakkurning mavhumligi 
6.Tafakkur faoliyatining barqarorligi. 
A.1.2.3.4.5 

---

166 
B.1.3.5.6.7 
C.1.2.4.6.7 
D.2.3.4.5.6 
6. A.P.Usova bog'cha yosh davridagi bolalar tomonidan o'quv faoliyati 
o'zlashtirilganligining aniq belgilarini ko'rsatadi. O'zlashtirishning uch 
saviyasi ajratilib, ular o'quv faoliyati rivojlanganligining turli darajalarini 
Xarakterlaydi. 1- darajasini belgilang? 
A.Bilish faoliyati barcha jarayonlarining mahsuldorligi va maqsadga 
qaratilganligi bilan o'qishga nisbatan faol va qiziquvchan munosabat, 
o'zining harakatlarini nazorat qilish va erishilgan natijalarini baholash 
qobiliyatiga egaligi bilan farqlanadi. O'zlashtirilganlar asosida bolalar 
amaliy va aqliy faoliyatida qurbi 
е
tadigan vazifalarni echa oladi.
B.Kuchsizroq. O'quv faoliyatini egallashning barcha ko'rsatkichlari 
е
tarli rivojlanmagan. Lekin shu bilan birga bolalar ta'limidagi ba'zi bir 
ehtimoliy og'ishishlar ham bundan mustasno emas. 
C.Mashg'ulotlarda tashqi intizomning o'quv faoliyati shakllanishidagi 
boshlang'ich davr. 
D. Kuchli. O'quv faoliyatini egallashning barcha ko'rsatkichlari 
е
tarli 
rivojlanmagan. Lekin shu bilan birga bolalar ta'limidagi ba'zi bir ehtimoliy 
og'ishishlar ham bundan mustasno emas. 
7. Kuchsizroq. O'quv faoliyatini egallashning barcha ko'rsatkichlari 
е
tarli rivojlanmagan. Lekin shu bilan birga bolalar ta'limidagi ba'zi bir 
ehtimoliy og'ishishlar ham bundan mustasno emas.
A.P.Usova bog'cha yosh davridagi bolalar tomonidan o'quv faoliyati 
o'zlashtirilganligining aniq belgilarini ko'rsatib, o'zlashtirishning uch 
saviyasi ajratilib, ular o'quv faoliyati rivojlanganligining nechanchi
darajalarini Xarakterlaydi? 
A.1-darajasi 
B.2-darajasi 
C.3-darajasi 
D.4-darajasi 
8.Maktabgacha yoshdagi bolalarda aniq va barqaror........ erta namoyon 
bo‘ladi va ular bolalarni bilim olishda hayratlanarli natijalarga erishishlariga 
sabab bo‘ladi.Nuqtalar o’rniga tegishli so’zni qo’ying?
 
A.faoliyat 
B.Harakat 
C. qiziqish 
D. ta’lim
9.Qaysi faoliyat
va doimo yangi bilimlarga ega bo‘lish istagi bolalar
da 
barq
aror va aniq qiziqish uyg‘otadi?
 
A. O’yin

---

167 
B.
O‘qish
C.Mehnat 
D.O’z ustida ishlash
10.Maktabgacha tarbiya sharoitida nima asosida o‘tkaziladigan 
mashg‘ulotlarda ta’lim oladilar?
 
A.muayyan dasturlar asosida 
B.davlat ta’lim standarti asosida
C.davlat talablari asosida 
D.mavjud darsliklar asosida