Uo’K 11. 124 Kbk 5ya2+81. Lat-4 Tuzuvchilar

tezlashishi, yurak mushaklarini yallig' lanishi
Micr-: mikroskopik tekshiruv uslubi, tilning kichik bo'lishi, me'dani kichik bo'lishi, bosh miyani kichik bo'lishi, pastki jag kichik bo'lishi
Leuc-: leykotsitlaming yoril ishi, qonda leykotsitlaming ko'payishi, qonda leykotsitlarning yetishmasligi, leykotsitlaming hosil bo' lishi, siydik tarkibida ko'p miqdorda leykotsitlaming ajralishi
Olig-: siydik ajralishini kamayishi, tug'ma aqliy ojizlik, tish sonining yetishmasligi, qonda shaklli elementlaming yetishmasligi, kamharakatlik
Derm- : terming yallig' lanishi, terini o'rganuvchi fan, turli etiologiyali teri kaslliklaming umumiy nomi, teri kasalliklari vrachi
Arthr-: bo'g'imdagi og'riq, bo'g'imning yallig'lanishi, bir vaqtda bir nechta bo'g' lmning yallig' lanishi
Erythr-: qonda eritrotsitlarming ko'payishi, qonda eritrotsitlaming kamayishi, qizil qon tanachalari, eritrotsitlaming hosil bo'lishi

5. 
   Quyidagi ma nolarni bemvchi atamalarni hosil qiling.
   

Yurak biopotensiallarini o'lchash, bolalar kasalliklari vrachi, qon tomirlardagibezarar o'sma, qon tomir devorlarini yallig lanishi, to'g'ri ichakni pastga tushib qolishi, qon tomirlarni kengayishi, quloqdan qon ketishi, tog ay usti pardani yallig lanishi, qonda glyukozani bo'lishi, og'riq qoldirish biian shug'ullanuvchi wach, bachadonni yorilishi, arterial bosimni pasayishi, embrion taraqqiyotini o'rganuvchi fan, коrish qobilyatini yo'qolishi, monositlami hosil bo'lishi, siydik ajralishini ko'payishi, terini quruqligi, bachadon bo'shlig'ida yiringning to' planishi, yurak urishini tezlashishi, sutbezlarining rivojlanmasligi, lablaming kattalashuvi, teri kasalliklarini o'rganuvchi tibbiyotbo'limi, siydikda meloninni bo' lishi, tananing distal qismida sezgining ortishi, yog' to’qimasining bezarar

Lotin tilidagi hikmatli so‘zlar, maxsus iboralar, maqollar

Ab imo pectŏre. – Chin ko‘ngildan.
Ab origĭne. – Ibtidosidan.
Ab ovo. – asl. Tuxumdan; ibtidosidan.
Absente aegrōto [consilium]. – Bemor yo‘qligida [konsilium].
Abūsus in Baccho.–Musallasni suiiste’mol qilish.
Ad absurdum. – Bema’ni xulosaga [kelish].
Ad disputandum. – Muzokara uchun.
Ad exemplum. – Misol uchun.
Ad hoc. – asl. Bunga; mazkur holat uchun.
Ad homĭnem. – Odam uchun [moslab].
Ad infinītum. – Cheksiz.
Ad Kalendas Graecas. – asl.Yunonlar oy boshigacha; hech qachon.
Ad maxĭmum. – Yuqori darajagacha.
Ad oculos. – Ko‘rish uchun; yaqqol.
Ad opus! –Ishga [kirish]!
Ad rem. – asl. Ishga [oid]; maqsadga oid.
Alea jacta est (Qaysari Rum). – Qur’a tashlandi.
Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. – O‘zgalar nuqsoni ko‘zimizni xiralashtiradi, o‘zimizniki esa orqamizda.
Aliis inserviendo consūmor.–O‘zgalarga xizmat qila yonaman (shifokorlik timsoli hisoblangan yonayotgan shamchiroqqa hamroh shior).
Alit aemulatio ingenia. – Musobaqa qobiliyatni rivojlantiradi.
Alma-mater. – Boquvchi ona (oliy o‘quv yurti haqida).
Alter ego. – Ikkinchi men; yaqin do‘st va sherik; mening o‘xshashim.
Amantes - amentes. – Oshiqlar - beboshlar.
Amantium irae amōris integratio est. – Oshiqlar g‘azablanishi- ishqning qaytishi.
Amat victoria curam. – Intilganga tole yor.
Amīci - fures tempŏris. – Do‘stlar - vaqt og‘rilari.
Amīcus certus in re incerta cernĭtur.–Sodiq do‘st musibatda bilinadi.
Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas (Arastu). – Aflotun [menga] do‘st, lekin haqiqat ustunroq.
Amor et tussis non celātur. – Sevgi va yo‘talni yashirib bo‘lmaydi.
Amōre, more, ore, re probantur amicitiae. – Sevgi, xulq, so‘z, ish bilan sinaladi do‘stlik.
Amor non est medicabilis herbis. – Muhabbat giyohlar bilan davolanmaydi.
Anamnēsis morbi. – Kasallik haqida ma’lumot.
Anamnēsis vitae. – Hayot haqida ma’lumot.
Aquĭla non captat muscas. – Burgut pashshalarni ovlamaydi.
Arbor vitae. – Hayot daraxti.
Ars longa, vita brevis. – San’at boqiy, umr qisqa.
Arte et humanitāte, labōre et scientia. – San’at va insoniylik bilan, mehnat va ilm bilan.
Artefactum. – Artefakt; organizmga qandaydir ta’sirotdan so‘ng yuzaga kelgan, organizm uchun nomuvofiq hosila yoki jarayon.
Asinus asinōrum in saecŭla saeculōrum. – Eshaklar eshagi abadulabad.
Audentus fortūna juvat.–Jasurlarga taqdir ko‘maklashadi.
Audiātur et altěra pars. – Boshqa tomoni ham eshitilsin.
Aurea mediocrĭtas (Goratsiy). – Oltin mo‘tadil.
Ausculta et perpende. – Tingla va chamala.
Aut Caeser, aut nihil. – Yo Qaysari Rum, yo hech kim [bo‘lmoq].
Aut vincěre, aut mori. – Yo yengmoq, yo o‘lmoq.
Avis rara. – Kamyob qush; kamyob narsa.

Barba non facit philosŏphum. – Soqol faylasufni yasamaydi.

Bene dignoscĭtur, bene curātur. – Yaxshi aniqlangan yaxshi davolanadi.
Bis dat, qui cito dat. – Tezda bergangina ikki marta beradi.

Caecus non judicat de colōre. – Ko‘r rang haqida mulohaza qilmaydi.

Carpe diem (Goratsiy). – asl. Kunni il; fursatdan foydalan.
Casus belli. – Urush [e’lon qilish] uchun [rasmiy] sabab.
Casus extraordinarius. – G‘ayrioddiy holat.
Casus ordinarius. – Oddiy holat.
Cave!–Ehtiyot bo‘l!
Cedant arma togae. – asl. Qurol toga oldida chekinsin; urush tinchlik oldida chekinsin.
Chirurgiae effectus inter omnes medicīne partes evidentissĭmus est (Sels). – Jarrohlik samarasi barcha tibbiyot bo‘limlari ichida eng sezilarli.
Circulus vitiōsus. – asl. Illatli aylana; o‘zi isbot talab qilinadigan narsa bilan boshqa narsani isbotlashga urinish; chorasiz ahvol.
Citius, altius, fortius. – Tezroq, balandroq, kuchliroq (olimpiya medallari shiori).
Cito! – Tezda!
Cogĭto, ergo sum (Dekart). – Fikrlayman, demak mavjudman.
[Cognitio] a posteriori. – Tajriba asosida [bilish].
[Cognitio] a prori. – Tajribadan holi [bilish].
Conditio sine qua non.–Qat’iy shart.
Conscientia mille testes. – Vijdon mingta guvohga ega.
Consensus omnium. – Barchaning roziligi.
Consuetūdo est altěra natura. – Odat - ikkinchi tabiat.
Contra principia negantem disputari non potest. – Tub vaziyatlarni inkor etuvchi bilan bahslashib bo‘lmaydi.
Contra spem. – Umidga qarshi.
Contra vim mortis non est medicāmen in hortis. – Ajal qudratiga qarshi bog‘larda meva yo‘q («Salerno sog‘liq kodedsi»dan).
Contraria contrariis curantur. – Zid ziddi bilan davolanadi (allopatiya ko‘hna prinsipi).
Copia verbōrum. – Ezmalik.
Corpus sine spirĭtu cadāver est. – Qalbsiz tana jasaddir.
Cui prodest. –Kimga foyda?
Cum grano salis. – asl. Bir chimdim tuz bilan; zaharxanda.
Curriculum vitae. – Hayot yo‘li; tarjimai hol.

D. D. D. = Dat. Dicat. Dedĭcat.–In’om qiladi. Bag‘shida qiladi. Hurmat qiladi (hadyanoma).

Debes, ergo potes. – Majbursan, demak qila olasan.
De facto. – De-fakto; aslida.
De gustĭbus non est disputandum.–Did to‘g‘risida bahslashilmaydi.
De jure. – De-yure; huquqiy jihatdan.
De lingua stulta veniunt incommoda multa. –Ahmoq tilni deb ko‘plab ko‘ngilsizliklar sodir bo‘ladi.
De mortuis aut bene, aut nihil.–Murdalar haqida yoki yaxshi, yoki hech nima [gapirish kerak].
Desiderāta. – Dezideratlar; istaklar; kolleksiyani to‘ldirish uchun zaruriy ashyolar.
Diagnōsis bona - curatio bona. – Durust tashxis - durust davo.
Diagnōsis ex juvantĭbus. – Yordamchi vositalar asosidagi tashxis.
Diagnōsis ex observatiōne. – Kuzatish asosidagi tashxis.
Dictum - factum. – Aytildi - qilindi.
Dies diem docet. – Kun kunni o‘rgatadi.
Divĭde et impěra. – Taqsimla va hukmron qil.
Dixi et anĭmam levāvi. –Izhoretdim va ruhim yengil tortdi.
Docendo discĭmus. – O‘rgatib [o‘zimiz] o‘rganamiz.
Doctrīna multiplex, verĭtas una. – Ta‘limotlar turli-tuman, haqiqat yagona.
Dónec erís felíx, multós numerábis amícos. – Baxtli ekansan, do‘stlaringning soni ko‘p.
Donum auctoris. – Muallif in’omi.
Dosis pro cursu. – Davolanish kursi dozasi.
Dosis pro die. – Kunlik doza, sutkalik doza.
Dosis pro dosi. – Bir martalik doza.
Do, ut des. – Berdim, berishing uchun.
Dr. med. = Doctor medicinae. – Tibbiyot doktori.
Dum spiro, spero. – Nafas olar ekanman, umid qilaman.
Dum virés anníque sinúnt, toleráte labóres (Ovidiy). – Kuching va yoshing ruxsat berar ekan, mehnat qil.
Dura lex, sed lex. – Qonun qattiq, lekin bu qonun.
Dura necessĭtas.–Qattiq zarurat.

Edĭmus, ut vivāmus, non vivĭmus, ut edāmus. – Yeymiz, yashash uchun, yashamaymiz, yeyish uchun.

Enumerát milés vúlnera, pástor ovés. –Askar yaralarini sanaydi, cho‘pon qo‘ylarini.
Eo ipso. – Shuning bilan.
Errāre humānum est. – Yanglishish insonga xos.
Error fundamentalis. – Asosiy yanglish.
Eruditio aspěra optĭma est.–Qat’iy ta’lim - eng maqbul.
Est modus in rebus (Goratsiy). – Har narsaning meyori bor.
Est rerum omnium magister usus. – Tajriba barchaga muallim.
Etc. = et c(a)etĕra. – Va hokazo.
Ex cathedra. – asl. Minbardan; qat’iy ishonch bilan; rasmiy vaziyatda; ist. shubhasiz.
Ex libris. – [Falonchining] kitoblaridan.
Ex necessitāte. – Zaruratdan.
Ex nihilo nihil fit. – Hech narsadan hech narsa [hosil bo‘lmaydi].
Ex officio. – Majburiyatdan.
Ex promptu. – Tayyorgarliksiz.
Ex tempŏre. – Kerakli paytda; ehtiyojga qarab.
Ex ungue leōnem. – Arslonni tirnog‘idan [tanishadi].
Exempli causa. – Masalan.
Exĭtus letalis. – Oqibati o‘lim.
Experimentum crucis. – asl. Xochli tamg‘a; hal qiuvchi tajriba.

Fac et spera! – Yarat va umid qil!

Fac simĭle. – asl. O‘xshatib qil; faksimile; qo‘lyozma, hujjat yoki imzoning aynan tiklangan nusxasi; imzodan olingan klishe.
Facies Hippocratĭca. – Buqrot yuzi; o‘layotgan yuzi.
Facĭle omnes, cum valēmus, recta consilia aegrōtis damus. – Barchamiz, sog‘ligimizda, kasalga to‘g‘ri maslahatni oson bera olamiz.
Féci, quod potuí, faciánt melióra poténtes. – Qo‘limdan kelganini qildim, kim uddalasa, yaxshiroq qilsin.
Ferro igníque. – asl. Temir va otash bilan; shafqatsizlik bilan.
Festīna lente. – asl. Sekin shoshil.
Fiat lux. – Bor bo‘lsin nur.
Fide, sed cui fidas, vide. – Ishon, lekin ishonganingga qara.
Finis corōnat opus.–Mehnatmahsuli rag‘batlantiradi.

Gratis. – Tekinga.

Gútta cavát lapidém, non ví, sed saépe cadéndo (Ovidiy). – Tomchi toshni kuch bilan emas, balki takroriy tushishi bilan teshadi.

Habent sua fata libelli. – Kitoblar ham o‘z ixtiyoriga ega.

Habĭtus aegrōti. – Bemor ko‘rinishi.
Haurit aquam cribro, qui studet sine libro. – Suvni g‘alvir bilan olmoqdir, kitobsiz o‘rganish.
Hic locus est, ubi mors gaudet succurrere vitae. – Bu yer - o‘lim hayotga yordam beradigan joydir (anatomik teatr).
Hic mortui vivunt, hic muti loquuntur. – Bunda o‘liklar yashaydi, bunda soqovlar so‘ylaydi (qadimiy kutubxonadagi yozuv).
Homĭnis est errare, insipientis perseverāre. – Insonga yanglishish, ahmoqqa [o‘zining xatolariga] qaysarlik qilish xos.
Homo est mundi pars (Sitseron). – Inson - dunyoning bir qismi.
Homo sapiens. – Idrokli odam; odam jonivorlar olamida ongli jonzot sifatida.
Homo sum, humāni nihil a me aliēnum puto (Terentsiy). – Insonman, insoniylikning hech qaysi xislati menga begona emas.
Honōris causa. – asl.Hurmat sababli; xizmatiga yarasha; dissertatsiya himoyasisiz ilmiy daraja berish.
Hostium muněra non muněra. – Dushmanlar tortig‘i tortiq emas.
Hygiēna amīca valetudĭnis. – Gigiena - sog‘liqning dugonasi.

Ignorantia non est argumentum.–Bilmaslik bahona bo‘la olmaydi.

Ignōti nulla curatio morbi. – Aniqlanmagan kasallikni davolab bo‘lmaydi.
In absentia. – Yo‘qligida.
In abstracto. – Mavhum tarzda.
In brevi. – Qisqasi.
In compacto. – Ixcham tarzda.
In concreto. – Muayyan tarzda.
In corpŏre. – To‘liq tarkibda.
In dubio. – Shubha ostida.
In extenso. – Tamomila.
In medias res. – Ishning mohiyati.
In pleno. – To‘liq tarkibda.
In saecula saeculōrum. – Abadulabadga.
In scientia naturali principia observationĭbus confirmāri debent (Linney). – Tabiiy fanda qarashlar kuzatishlar bilan tasdiqlanishi kerak.
In situ. – Joyida; joylashish joyida.
In spe. – Umidida.
In statu nascendi. – Yuzaga kelish holatida; hosil bo‘lish paytida.
In statu praesenti. – Ayni paytdagi holatida.
In statu, quo ante. – Avvalgi holatida.
In summa. – Pirovardida.
In toto. – Umuman olganda.
In vestimentis non est sapientia mentis. – Bilim kiyimda [namoyon] emas.
In vitro.–Shishada; probirkada (laboratoriyada ilmiy tajriba).
In vivo. – Jonivorda; tirik organizmda.
Indicatio causalis. – Sababli ko‘rsatma (kasallik sababini bartaraf etmoq).
Indicatio vitalis. – Hayotiy ko‘rsatma (o‘lim xavfini bartaraf etmoq).
Inter arma silent leges (Sitseron). – Qurollar qurshovida qonun jim qoladi.
Inter collegas [colloquium]. – Hamkasblar orasida [suhbat].
Ínvia est in medicína vía síne lingua Latína.– Tibbiyotga yo‘l yo‘q lotin tilisiz.
Ipsa scientia potestas est (F. Bekon).–Bilim kuchdir.
Ira furor brevis est. – Jahl - qisqa muddatli jinnilik.

Labor corpus firmat.– Mehnat tanani chiniqtiradi.

Laborēmus! – Mehnat qilamiz!
Labor omnia vincit (Vergiliy). – Mehnat barcha ustdan g‘alaba qozaonadi.
Lapsus calămi. – Qalam xatosi; xatdagi xato.
Lapsus linguae. – Til xatosi; gapdagi xato.
Lapsus memoriae. – Xotira xatosi; faromushxotirlik.
Lege artis. – San’at (fan, texnologiya) qoidasi bo‘yicha.
Littěra scripta manet. – asl. Yozilgan xat qoladi.
Loc. cit. = Loco citato.–Sitata parchasida.
Locus minōris resistentiae. – Eng kam qarshilik joyi.

Mala herba cito crescit. – Begona o‘t tez o‘sadi.

Manu scriptum. – asl. Qo‘lyozma; manuskript.
Mea culpa, mea maxĭma culpa. – Mening aybim, mening katta aybim.
Medĭca mente, non medicamentis. – Aql bilan davola, dori bilan emas.
Medicamenta heroĭca in manu imperīti sunt, ut gladius in dextra [manu] furiōsi. – Malakasizning qo‘lidagi kuchli dori, jinnining o‘ng [qo‘l] idagi qurol kabi.
Medĭce, cura aegrōtum, sed non morbum. – Shifokor, kasalni davola, kasallikni emas.
Medĭce, cura te ipsum. – Shifokor, sen o‘zingni davola.
Medici, si omnibus morbis mederi possent, felicissimi essent hominum. – Shifokorlar barcha kasalliklarni davolay olishganlarida, odamlardan eng baxtlisi bo‘lar edilar.
Medicina fructuosior ars nulla (Pliniy). – Tibbiyotdan unumliroq san’at yo‘q.
Medicīna soror philosophiae (Demokrit). – Tibbiyot - falsafa singlisi.
Medicus amicus etservus aegrotorum est. –Shifokor bemorning ham do‘sti, ham qulidir.
Medĭcus nihil aliud est, quam anĭmi consolatio (Petroniy). – Shifokor - faqat ko‘ngilga taskindan ko‘ra o‘zga narsadir.
Medĭcus philosophus est; non enim multa est inter sapientiam et medicinam differentia (Buqrot). – Shifokor faylasufdir; axir donishmandlik va tabobat o‘rtasida katta farq yo‘q.
Memento mori. – O‘limni yodda tut.
Mens sana in corpore sano bonum magnum est (Yuvenal). – Sog‘ tanda sog‘lom aql - buyuk ezgulik.
Modus vivendi. – Yashash tarzi.
Mollities corpus debilitat (Linney). – Noziklik tanani bo‘shashtiradi.
Morbi non eloquentia, sed remediis curantur (Sels).–Kasalliklar notiqlik bilan emas, balki dorilar bilan davolanadi.
Multi multa sciunt, nemo omnia. – Ko‘plar ko‘pni biladi, barchasini - hech kim.
Multum vinum biběre, non diu vivěre. – Ko‘p sharob ichmoq - erta hayotdan kechmoq.
Mutatis mutandis.–O‘zgarishi kerak bo‘lgan narsani o‘zgartirib.

Natūra arte adjūta interdum facit miracŭla (Linney). – Tabiat san’at yordamida ba’zida mo‘jiza yaratadi.

Natūra incipit, ars dirĭgit, usus perficit. – Tabiat boshlaydi, san’at yo‘naltiradi, mahorat mukammallashtiradi.
Natūra rerum. – Narsalar tabiati.
Natūra sanat, medĭcus curat morbos (Buqrot).–Tabiat sog‘lomlashtiradi, shifokor kasallikni davolaydi.
Naturalia non sunt turpia (Sels).– Tabiiylik beo‘xshov emas.
Natūram mutāre difficĭle est (Seneka). – Tabiatni o‘zgartirish qiyin.
Ne quid nimis!–Hech qanaday ortiqchalik!
Nec plus ultra. – Boshqa iloji yo‘q; iloji boricha; eng a’lo.
Nec quisquam melior medicus, quam fidus amīcus.–A’lo shifokor yo‘q, sodiq do‘stdan boshqa.
Nemo judex in causa sua. – Hech kim qozi emas o‘ziga kelganda.
Nemo sapiens nisi patiens. – Hech kim donish emas bardosh bermasa.
Nihil aeque sanitātem impedit, quam remediōrum crebra mutatio (Seneka). – Hech nima sog‘liqqa xalaqit bermaydi, tez-tez dorilarni o‘zgartirishchalik.
Nihil fit sine ratiōne sufficienti (Lomonosov). – Hech nima yetarli asossiz qilinmaydi.
Nihil pathologĭcum.–Patologik hech nima.
Nihil supra. – Ortiqcha hech nima.
Nil (nihil) admirari. – Hayratlanarli hech nima.
Nil desperandum.–Umidsizlikka tushma.
Noli me tangěre. – Menga tegmang.
Nomen est omen. – Ism - timsoldir.
Nomina sunta odiōsa. – asl. Ismlar manfur; nom bermaylik.
Non bis in idem. – asl. Xuddi o‘shanga ikki marta emas.
Non curatur, qui curat.–Davolanmas, g‘amda bo‘lsa.
Non est vivěre, sed valēre vita.–Hayotyashash uchun emas, balki kuchli bo‘lish uchun.
Non licet! – Nojoiz!
Non multa, sed multum. – asl.Ko‘p emas, lekin ko‘p; oz so‘yla - soz so‘yla.
Non numeranda, sed ponderanda argumenta.–Dalillar soni bilan emas, balki sifati bilan.
Non omnis error stultitia est. – Har bir xato ham ahmoqlik emas.
Non progredi est regredi. – Olg‘a bormaslik - chekinmoqlikdir.
Non quaerit aeger medĭcum eloquentem, sed sanantem. – Bemor notiq shifokorni emas, balki davolovchini izlaydi.
Non scholae, sed vitae discĭmus. – Maktab uchun emas, balki hayot uchun ta’lim olamiz.
Nosce te ipsum (Suqrot).–O‘zingni angla (Qadimgi Yunonistonda Delfi orakuliibodatxonasidagi hamda ko‘hna anatomik teatrlar frontonidagi yozuv).
NB! = Nota bene! – Yaxshi tushun! (kitoblar va hujjatlar hoshiyalaridagi yozuv).
Nulla aetas ad discendum sera.– Hech qaysi yosh ta’lim olish uchun kech emas.
Nulla dies sine linea. – asl.Hech qaysi kun chiziqsiz o‘tmaydi; hech qaysi kun mashg‘ulotsiz o‘tmaydi.
Nulla regŭla sine exceptiōne.–Hech qaysi qoida istisnosiz emas.

O magna vis veritātis!(Sitseron). – Haqiqatning oh buyuk kuchi!

O tempŏra, o mores! (Sitseron). – Oh zamonlar, oh urflar!
Officium medĭci est, ut tuto, ut celerĭter, ut jucunde sanet.–Shifokor burchi - xavfsiz, tezkor, yoqimli davolashdir.
Omne nimium nocet. – Har birhaddan ziyodlik ziyon.
Omne principium difficĭle. – Har ish boshi qiyin.
Omnia mea mecum porto (Yunon donishmandi Biant). – Barcha narsamni o‘zim bilan olib yuraman; insonning asl boyligi - uning ichki qadr-qimmati.
Omnia praeclāra rara (Sitseron).–Barcha ajoyibot kamyob.
Omnis ars natūrae imitatio est (Seneka). – Har bir san’at tabiatga taqliddir.
Omnium artium medicīna nobilissĭma [est]. – Barcha san’atlar ichida tibbiyot eng olijanobi.
Opěra et studio.–Mehnat va intilish bilan.
Optima est legum interpres consuetudo. –Qonunning eng yaxshi tahlili - an’ana.
Optĭmum medicamentum quies est (Sels). – A’lo dori vositasi - oromdir.
Oratio medicus est. – Til shifokordir.
Otium post negotium. – Ishdan keyingi hordiq.

Pacta servanda sunt.–Shartnomaga amal qilish kerak.

Per aspěra, ad astra. – Mashaqqatlar orqali yulduzlar sari.
Per os. – Og‘iz orqali.
Per rectum. – To‘g‘ri ichak orqali.
Per risum multum cognoscĭmus stultum. – Ko‘p kulgandan ahmoqni bilamiz.
Per scientiam ad salūtem aegrōti. – Bilim orqali bemor sog‘ligi tomon.
Per vagĭnam. – Qin orqali.
Per vias naturales. – Tabiiy yo‘l orqali [tug‘ruq].
Periculum in mora! – Xatar kechikishda!
Perpetuum mobĭle.–Abadiy motor.
Persōna grata. – Rasmiy vakil; ishonchli diplomatik namoyonda; alohida sharoitda bo‘lgan shaxs.
Persōna non grata.–Mamlakat uchun nomaqbul diplomatik namoyonda; nomaqbul shaxs.
Pia desideria. – Ezgu tilaklar.
Pigritia mater vitiōrum. – Bekorchilik - illatlar onasi.
Plenus venter non studet libenter. – To‘q qorin xohlamasdan o‘qiydi.
Plus honōris est aliēna vera agnoscěre, quam sua falsa tuěri (Lomonosov). –O‘zyolg‘onini himoyalamoqqa nisbatan, o‘zganing haqiqatini tan olmoq sharafliroq.
Pollĭce verso.–Bosh barmoqni tushira (yaralangan gladiator o‘ldirilishini talab qilish uchun Rim sirki tomoshabinlari ishorasi).
Post factum. – asl. Voqeadan keyin.
Post factum nullum consilium. – Voqeadan keyin hech qanday maslahat kerak emas.
Post hoc non est propter hoc.–Bundan keyin, lekin buning natijasida emas.
Post mortem. – O‘limdan keyingi.
Post mortem medicīna. – O‘limdan keyingi davo.
Post partum. – Tug‘ruqdan keyin.
P.S. = Post scriptum. – asl. Xatdan keyingi; postskriptum; xatga qo‘shimcha.
Praesente medico nihil nocet. – Shifokor huzurida hech nima ziyonyetkazmaydi.
Prímum nóli nocēre (Buqrot). – Avvalambor, ziyonetkazma.
Primus inter pares. – Tenglar ichida birinchi.
Pro analo‘ci. – Tahlil uchun.
Pro auctōre seu pro me. – Muallif uchun yoki men uchun (shifokor o‘zi uchun retsept yozganda).
Pro diagnōsi. – Tashxis uchun.
Pro domo sua. – asl. O‘z uyi uchun; o‘zi xususida; o‘z manfaatlari himoyasi uchun.
Pro et contra. – asl. Uchun va qarshi.
Pro forma. – asl.Shakl uchun; rasmiyatchilik.
Pro memoria. – Xotira uchun.
Pro narcōsi.–Narkoz uchun.
Pro usu externo (interno). – Sirtga (ichga) qo‘llash uchun.
Procul ex oculis, procul ex mente. – Ko‘zdan yo‘qol, xayoldan yo‘qol.
Prognosis optĭma (pessima). – Ijobiy (salbiy) bashorat.
Propria manu. – O‘z qo‘li bilan.

Qualis rex, talis grex.–Qanaqa qirol, shunaqa olomon.

Qualis vir, talis oratio.–Qanaqa er, shunaqa der.
Qualis vita, finis ita.–Qanaqa hayot, shunaqa vafot.
Qui bene interrŏgat, bene dignoscit; qui bene dignoscit, bene qurat. – Kim yaxshi surishtirsa, yaxshi tashxis qo‘yadi; kim yaxshi tashxis qo‘ysa, yaxshi davolaydi.
Qui bibit immodĭce vina, venēna bibit. – Kim meyorsiz may ichsa, og‘u ichar.
Quod licet Jovi, non licet bovi.–asl.Yupiterga mumkin bo‘lgan, buqaga mumkin emas; kattalarga mumkin bo‘lgan hamma narsa ham kichiklarga mumkin emas.
Quot capita, tot sensus. – Qancha bosh, shuncha aql.
Quot homĭnes, tot sententiae.–Qancha odam, shuncha fikr.

Radīces litterārum amārae sunt, fructus dulces. – Ta’limot o‘zagi achchiq, mevasi shirin.

Rara temporum felicitas, ubi quae velis sentīre et quae sentias dicere licet. – Nimaniki xohlasang, o‘ylash, nimaniki o‘ylasang, so‘zlash mumkin bo‘lgan baxtli onlaring kamdan kam.
Ratio medendi. – Davolash usuli.
Re, non verbis. – Amalda, so‘zda emas.
Repetitio est mater studiōrum. – Takrorlash - ilm onasi.
Res loquĭtur ipsa (Sitseron).–Ishning o‘zi gapiryapti.
Respĭce finem! – Oxirini (natijani) inobatga ol!
Restitutio ad intěgrum.–Tiklanish butunlikda.
Rubor, tumor, calor, dolor et functio laesa. – Qizarish, shish, harorat, og‘riq va faoliyat buzilishi(yallig‘lanish klinik belgilari).
Salus aegrōti suprema lex medicōrum.–Bemor sog‘ayishi - shifokorlar oliy qonuni.
Salus popŭli - suprema lex (Sitseron). – Xalq manfaati - oliy qonun.
Sancta sanctōrum. – asl. Muqaddaslar muqaddasi.
Sapēre aude, incĭpe! – Donolikka intil, boshla!
Sapienti sat.–Oqil uchun yetar.
Scientia potentia est. – Bilim kuchdir.
Sémper avárus egét. - Xasis doim muhtoj.
Senectus insanabĭlis morbus est (Seneka). – Qarilik bedavo kasallikdir.
Sensu largo. – Keng ma’noda.
Sensu stricto. – Tor ma’noda.
Sermo est imāgo anĭmi. – Nutq - ko‘ngil surati.
Sero (tarde) venientibus - ossa.–Kech kelguvchilarga - suyaklar.
Si juvātur, natura laudātur, si non juvātur, medĭcus accusātur. – Yordam bersa, tabiatni maqtashadi, yordam bermasa, shifokorni ayblashadi.
Si vir es atque vires, cape vires et cape vi res (Lomonosov). – Gar sen erkak va quvvatda, kuch to‘pla va narsalarni (tabiatni) egalla.
Sic transit gloria mundi.–Olam dovrug‘i shunday o‘tadi.
Simĭle semper parit simĭle (Linney). – O‘xshash doim monandini yaratadi.
Similia similĭbus curantur. – O‘xshash monandi bilan davolanadi (gomeopatiya prinsipi).
Sine causa. – Besabab.
Sine cura. – asl. Beg‘am; mehnat talab etilmaydigan serdaromad ish.
Sine dubio. – Begumon.
Sine ira et studio (Tatsit). – G‘azab va ishtiyoqsiz; taxminlarga asoslanmagan mulohaza.
Sine spe. – Noumid.
Situs viscěrum inversus. – Ichki a’zolarning teskari joylashishi.
Sol lucet omnĭbus. – Quyosh barchaga porlaydi.
Spes vana.–Behuda umid.
Statim. – Darhol.
Status communis. – Umumiy ahvoli.
Status idem seu status quo [ante]qarangStatus quo.–O‘sha ahvol yoki oldingi ahvol.
Status localis. – Mahalliy ahvoli.
Status naturalis. – Tabiiy ahvoli.
Status praesens aegrōti. – Bemorning hozirgi ahvoli.
Status quo. – Mavjud ahvoli.
Stultōrum infinītus est. - Ahmoqlar soni cheksiz.
Sub operatiōne. – Operatsiyada.
Sui geněris.–O‘ziga xos.
Summum bonum cumulātur ex integritāte corpŏris et ex mentis ratiōne perfecta (Sitseron). – Oliy saodat jismoniy va aqliy salomatlikda erishiladi.
Summum bonum medicīnae sanĭtas. – Tibbiyotning oliy manfaati - sog‘liqda.
Suum cuique.–Har kimniki o‘ziga.

Tabula rasa. – asl. Siyqa taxta; tegilmagan allanima.

Te homĭnem esse memento. – Insonligingni esda tut.
Témpora mútantúr et nós mutámur in íllis (Ovidiy). – Zamonlar o‘zgaradi, ular bilan biz ham o‘zgaramiz.
Tempus vulněra sanat. – Vaqt yaralarni davolaydi.
Terra incognĭta. – asl. Noma’lum yer; noma’lum bilim sohasi.
Tertium non datur.–asl. Uchinchisi berilmagan; ikkisidan biri.
Tertius gaudens. – asl. Uchinchi quvnoq; ikki kishining kurashidan foyda oluvchi uchinchishaxs.
Theoria cum praxi. – Nazariya amaliyot bilan (shior).
Timeo Danaos et dona ferentes.–Hadyalar olib keluvchi danayliklardan qo‘rqaman.
Tres faciunt collegium. – Uchtasi uyushmani hosil qiladi.
Tuto, cito, jucunde [curare]. – Xavfsiz, tez, yoqimli [davolash].

Ubi concordia - ibi victoria.–Qayerda yakdillik - u yerda g‘alaba.

Ubi facta loquuntur, non opus est verbis. – Qayerda dalillar gapirsa, so‘zga hojat yo‘q.
Ubi mel, ibi fel. – asl. Qayerda asal, u yerda zarda.
Ubi pus, ibi evacuayoki Ubi pus, ibi incisio.–Qayerda yiring, u yerni bo‘shat yoki Qayerda yiring, u yerni kes.
Ultĭma ratio. – Yakunlovchi sabab.
Ultimum refugium. – So‘nggi boshpana.
Una hirundo non facit ver. – Bitta qaldirg‘och bahor olib kelmaydi.
Usus est optimus magister. – Tajriba eng yaxshi ustozdir.

Vade mecum yoki Vade cum me. – asl. Men bilan yur; yo‘lko‘rsatkich, ma’lumotnoma.

Vale!–Omon bo‘l, xayr!
Valetūdo bonum optĭmum. – Sog‘liq eng oliy saodatdir.
Vanĭtas vanitātum et omnia vanitas. – Behudadan-behuda va turlicha behudalik.
Veni, vidi, vici (Qaysari Rum). – Keldim, ko‘rdim, yengdim.
Venterem nimis replere nocet (Sels). – Qorinni ortiqcha to‘ldirish ziyon.
Verba magistri.–Ustoz so‘zi; obro‘li odam so‘zi.
Verba volant, scripta manent.–So‘zlar uchib ketadi, yozuv qoladi.
Veto! – Taqiqlayman!
Virĭbus unītis. – Birlashgan kuchlar bilan.
Vis a tergo. – Orqadan ta’sir etuvchi kuch (masalan, yurak ishi natijasida qon oqimining tezlashishi).
Vis legis. – Qonun kuchi.
Vis medicatrix natūrae. – Tabiatning shifobaxsh kuchi.
Vita brevis, ars longa, tempus praeceps, experimentum periculosum, judicium difficĭle (Buqrot). – Umr qisqa, san’at boqiy, vaziyat o‘tkinchi, tajriba shubhali, mulohaza qiyin.
Vita sine litteris mors est (Vilyam Garvey).–Ilmsiz umr - o‘lim.
Vivat pax inter popŭlos. ‒ Yashasin xalqlar o‘rtasidagi inoqlik.
Vivěre est cogitāre (Sitseron). ‒ Yashamoq fikrlamoq demakdir.
Vivěre memento. ‒ Yashashni esda tut.
Vivěre militāre est (Seneka). ‒ Yashamoq kurashmoq demakdir.
Volens nolens. ‒ Xohlasang xohlamasang.
Volentem ducunt fata, nolentem trahunt. ‒ Taqdir xohlovchini boshlaydi, xohishi yo‘qni sudraydi.
Voluntas popŭli suprēma lex est. ‒ Xalq irodasi - eng ulug‘ qonun.
Vox clamantis in deserto. ‒ asl.Hayqiruvchining cho‘ldagi nidosi (hech kim quloq solmagan gap to‘g‘risida).
Vox popŭli - vox dei. ‒ Xalq ovozi - xudo ovozi.
Vultus est index anĭmi. ‒ Yuz ifodasi - ko‘ngil ko‘rsatkichi.

Lug’at

A
a, ab (Abl. bilan) - ~dan uzoq
abdōmen, ĭnis n - qorin
abdominalis, e - qoringa oid
abdūcens, entis - uzoqlashtiruvchi (asab tolasi)
abdūco, ěre 3 - uzoqlashmoq
abductor, ōris m - uzoqlashtiruvchi (mushak)
ablatio, ōnis f - olib tashlash, ko‘chib tushish, ablyatsiya
abortus, us m - bola tashlash, abort
abscessus, us m -yiring bog‘lagan yara, chipqon, abssess
absens, entis - mavjud emas
absentia, ae f - mavjud emaslik
absque (Abl. bilan) - ~dan uzoqda, ~siz
abstractus, a, um -mavhum, abstrakt
ac - va, hamda
academia, ae f - akademiya
accessorius, a, um - qo‘shimcha
accidentalis, e - tasodifiy, ikkinchi darajali
accumulatio, ōnis f - to‘plash
accūso, āre 1 - ayblamoq
acetabŭlum, i n - quymuch kosasi
acetylsalicylicus, a, um - atsetilsalitsilat
Achilles, is m - Axill (yunon qahramoni)
acĭdum, i n - kislota
acquisītus, a, um -orttirilgan
acromialis, e - akromionga oid
acromion, i n - akromion
actio, ōnis f -harakatlanish
activātus, a, um - faollashgan
actus, us m -harakat, ta’sir, akt
acusticus, a, um – tovush beruvchi
acūtus, a, um - o‘tkir
ad (Acc. bilan) - ~ga, uchun
addo, ěre 3 - qo‘shmoq
adductor, ōris m - yaqinlashtiruvchi (mushak)
adhibeo, ěre 2 - qo‘llamoq
adipōsus, a, um - yog‘li, yog‘ga oid
adĭtus, us m - kirish
adjūto, āre 1 -ko‘maklashmoq, yordam bermoq
adjŭvans, antis -ko‘makchi, yordamchi
adjŭvo, āre 1 - yordamlashmoq
adminiculum, i n - tirkagich
adōnis, ĭdis m, f-sug‘uro‘t
adonisīdum, i n - adonizid
adrenalīnum, i n - adrenalin
adultus, a, um - voyaga yetgan, balog‘atga yetgan
adventitius, a, um - biriktiruvchi to‘qimali, adventitsial
aeger, gra, grum - bemor,kasal, xasta, betob
aeger, gri m - bemor, kasal
aegrōtus, a, um - kasallangan, xastalangan
aemulatio, ōnis f - bellashish
aequalis, e - teng, baravar
aeque - teng ravishda, bir xil
aër, aëris m - havo
aërōnum, i n - aeron
Aesculapius, i m - asklepiy(tabobat san’ati ma’budi)
aetas, ātis f -yosh
aeternus, a, um - abadiy
aether, ěris m - efir
aethereus, a, um - efirli
aethylicus, a, um - etilli
aethylium, i n - etil
aethylmorphīnum, i n - etilmorfin
aëvītum, i n - aevit
affěrens, entis - olib keluvchi, afferent (markazga intiluvchi)
affěro, afferre - olib kelmoq
agger, ěris m -to‘p
aggregātum, i n - to‘planma
agĭto, āre 1 - 1) harakatga keltirmoq, harakatlantirmoq; 2) chayqatmoq
agnosco, ěre 3 -tan olmoq, rozi bo‘lmoq
ala, ae f - qanot
alaris, e - qanotga oid
albūmen, ĭnis n - oqsil
albus, a, um - oq
alcŏhol, olis n -alkogol
alcoholicus, a, um - alkogolli
alea, ae f - qur’a
aliēnus, a, um - begona
alimentarius, a, um - oziq-ovqatga oid, alimentar
alius, a, ud - boshqa, o‘zga
allergicus, a, um - allergik
alo, ere 3 -parvarish qilmoq, tayanch bo‘lmoq
aloë, ës f - aloe, sabur
alopecia, ae f - alopetsiya
alter, ěra, ěrum - ikkisidan biri, ikkinchi, boshqa
alternans, antis -navbatlanadigan, o‘zgaruvchan
althaea, ae f -gulxayri
altus, a, um - baland
alūmen, ĭnis n - achchiqtosh (aluminiy-kaliyli)
alveolaris, e - alveolaga oid
alveŏlus, i m - katakcha, alveola
amabĭlis, e - muloyim, yoqimli
amans, antis - sevuvchi, sevikli
amārus, a, um - achchiq
amens, entis - aqlsiz
amīca, ae f - dugona
amicitia, ae f - do‘stlik
amīcus, i m - do‘st
amidochlorĭdum, i n - amidoxlorid
amidopyrīnum, i n - amidopirin
aminazīnum, i n - aminazin
ammoniātus, a, um - ammiakli
amnion, i n - qog‘onoq, amnion
amo, āre 1 - sevmoq
amor, ōris m - sevgi
amorphus, a, um - amorf
ampicillinum, i n - ampitsillin
ampulla, ae f - kengayma, ampula
ampullaris, e - ampular
amputatio, ōnis f - kesib tashlash, amputatsiya
amylium, i n - amil
amо‘lum, i n - kraxmal
ana - teng, ~dan
anaethesīnum, i n - anestezin
analgīnum, i n - analgin
analis, e -orqa chiqaruv teshigiga oid, anusga oid
analо‘sis, is f - tahlil
anamnēsis, is f - xotira, anamnez
anatomicus, a, um - anatomik
anconeus, a, um - tirsakka oid (mushak)
aneurysma, ătis n - anevrizm
angioneuroticus, a, um -angionevrotik
angŭlus, i m - burchak
anĭmus, i m - ruh, qalb; aql
anīsum, i n - arpabodiyon
ankylōsis, is f - ankiloz
annus, i m - yil
ansa, ae f -sirtmoq
anserinus, a, um -g‘ozga oid
ante (Acc. bilan) - ~dan oldin
antebrachium, i n - bilak
anterior, ius - old, oldingi
anthelminthicus, a, um - gijjaga qarshi
anthrax, ācis m - kuydirgi
antiasmathimus, a, um - astmaga qarshi
antibioticum, i n - antibiotik
antidŏtum, i n - ziddi zahar, antidot
antisepticus, a, um - antiseptik
antrum, i n - g‘or, kavak
anŭlus, i m - halqa, uzuk
anus, i m - orqa chiqaruv teshigi, anus
aorta, ae f - aorta
aorticus, a, um - aortaga oid
apertūra, ae f - tuynuk, apertura
apertus, a, um - ochiq
apex, ĭcis m - cho‘qqi, oxir
aphthae, ārum f - aftlar
apomorphīnum, i n - apomorfin
aponeurōsis, is f - serbar pay, aponevroz
appendix, īcis f -ortiq, o‘simta, appendiks
appetītus, us m - ishtaha
aqua, ae f - suv
aqu(a)eductus, us m - suv yo‘li
aquĭla, ae f - burgut
arachnoidea, ae f - o‘rgimchak to‘ri
arbor, ōris f - daraxt
arcuātus, a, um - ravoqsimon
arcus, us m - ravoq, yoy
area, ae f - maydon (doiraviy)
argumentum, i n - dalil, isbot
armātus, a, um - qurollangan
arnĭca, ae f - arnika (o‘simlik)
ar(r)hythmia, ae f - aritmiya
ars, artis f - san’at, fan, hunar, mashg‘ulot
arsēnis, ītis m - arsenit
artefactum, i n - sun’iy hosila, artefakt
arteria, ae f - arteriya
arteriōsus, a, um - arterial
articularis, e - bo‘g‘imga oid
articulatio, ōnis f - bo‘g‘im
arytenoideus, a, um - cho‘michsimon
ascendens, entis - ko‘tariluvchi
ascendo, ěre 3 - ko‘tarilmoq
aseptice - aseptik, aseptik sharoitda
asĭnus, i m - eshak
asper, ěra, ěrum -g‘adir-budur; qattiqqo‘l
asperĭtas, ātis f - g‘adir-budurlik
asthenicus, a, um -kuchsiz, astenik
astrum, i n - yulduz
atheroscleroticus, a, um - aterosklerotik
atlas, antis m - birinchi bo‘yin umurtqasi, atlant
atque - va, hamda
atrium, i n -dahliz
atrium cordis - yurak bo‘lmachasi
atrocĭter - berahm, beshafqat
atropīnum, i n - atropin
auctor, ōris m - muallif
audeo, ēre 2 -botinmoq, qaror qilmoq
audio, īre 4 - eshitmoq
auditīvus, a, um - eshitishga oid
audītus, us m - eshitish qobiliyati
augeo, ēre 2 -ko‘paytirmoq, yiriklashtirmoq
aureus, a, um - tilla rang
auricŭla, ae f - quloqcha, quloq suprasi
auricularis, e - quloqqa oid, quloqsimon
auris, is f - quloq
auscultatio, ōnis f -eshitib ko‘rish, auskultatsiya
aut - yoki
autonomicus, a, um - muxtor, vegetativ
aveo, ēre 2 -sog‘ yashamoq, barhayot bo‘lmoq
avis, is f - qush
axillaris, e - qo‘ltiqosti
axis, is m - o‘q; ikkinchi bo‘yin umurtqasi
B
bacca, ae f - rezavor meva
barba, ae f - soqol
barbitālum, i n - barbital
basilaris, e - asosiy
basis, is f - asos, bazis (murakkab retseptdagi asosiy vosita)
beātus, a, um - baxtli
belladonna, ae f -belladonna
bene - yaxshi
benignus, a, um - yaxshi sifatli, xavfsiz
benzoas, ātis m - benzoat
benzoicus, a, um - benzoyli
benzonaphthōlum, i n - benzonaftol
benzylpenicillīnum, i n - benzilpenitsillin
bibo, ěre 3 - ichmoq
biceps, cipĭtis - ikki boshli
bicuspidalis, e -ikki tavaqali
bifurcatio, ōnis f -ikkilanish, ayri
biliaris, e - o‘tga oid
bilĭfer, ěra, ěrum - o‘tga oid
biliōsus, a, um - o‘tga oid
bini, ae, a - ikkitadan
bis - ikki marta
bivalens, entis -ikki valentli
biventer, tra, trum - ikki qorinli
bolus, i f - loy, gil
bonum, i n - yaxshilik, ezgulik
bonus, a, um -yaxshi, xayrli, ezgu
boricus, a, um -borli
bos, bovis m - buqa
bovīnus, a, um - buqaga oid
brachium, i n - yelka
bregma, ătis n -bregma
brevis, e - kalta
brevĭter - qisqa
bromcamphŏra, ae f -bromkamfora
bromĭdum, i n - bromid
bronchialis, e - bronxial, bronxga oid
bronchus, i m - bronx
bubo, ōnis m - limfa tugunidagi yallig‘lanishli shish, bubon
bucca, ae f - lunj
buccalis, e - lunjga oid
buccinātor, ōnis m - lunj (mushagi)
bulbus, i m - piyozbosh
bulbus oculi - ko‘z olmasi
bulla, ae f - pufak
bullosus, a, um - pufakli
bursa, ae f - halta
C
cacăo n - kakao
c(a)ecum, i n - ko‘r ichak
c(a)ecus, a, um - ko‘r
cadāver, ěris n - murda
calămus, i m - qalam
calcaneus, a, um - tovonga oid
calcaneus, i m - tovon suyagi
calcar, āris n - pix
calcificatio, ōnis f - ohaklanish, kalsifikatsiya
calculōsus, a, um - toshli, toshga oid yoki toshlar tomonidan chaqirilgan
calcŭlus, i m - toshcha
callōsus, a, um - qadoqli
calor, ōris m - issiq; tanadagi yuqori harorat
calvaria, ae f - kalla gumbazi
calx, calcis f - tovon
calyx, о‘cis m - kosacha
caměra, ae f -kamera
camphŏra, ae f - kamfora
canalicŭlus, i m - naycha, kanalcha
canālis, is m - nay, kanal
cancer, cri m -xavfli o‘sma, rak
candĭdus, a, um - qordek oppoq
canīnus, a, um - itga oid; dens canīnus - qoziq tish
canis, is m, f - it
cantus, us m - kuy, qo‘shiq
capillaris, e - qil tomirga oid, kapillar
capitātus, a, um - boshchali
capitŭlum, i n - boshcha
capsŭla, ae f - g‘ilof, kapsula (anat., dori shakli)
caput, ĭtis n - bosh
carbo, ōnis m - ko‘mir
carbōnas, ātis m - karbonat
carcinōma, ătis n - saraton
carcinomatōsus, a, um - saratonga oid
cardiăcus, a, um - yurakka oid
cardinalis, e - bosh, asosiy, muhim
cardiovalēnum, i n - kardiovalen
caries, ēi f - karies
carĭtas, ātis f - mehr, iltifot
caroticus, a, um - uyqu arteriyasiga oid
carōtis, tĭdis (arteria) f - uyqu arteriyasi
carpēus, a, um - qo‘lning kaft usti qismiga oid
carpus, i m - qo‘lning kaft usti qismi
cartilagineus, a, um - tog‘ayga oid
cartilāgo, ĭnis f - tog‘ay
caruncŭla, ae f - etcha
casus, us m - hodisa; kelishik
cataracta, ae f - katarakta
catarrhalis, e - shilliq qavatning yallig‘lanishiga oid, kataral
cathědra, ae f - minbar, kafedra
cauda, ae f - dum, quyruq
causa, ae f - sabab, bois,Abl. causā - ~ sababli, ~ tufayli
causalis, e - sababli
caute - ehtiyotlik bilan
caveo, ēre 2 - ehtiyot bo‘lmoq
caverna, ae f - bo‘shliq, g‘or
cavernōsus, a, um -g‘orsimon
cavĭtas, ātis f - bo‘shliq
cavum, i n - bo‘shliq, cho‘nqir
cavus, a, um - kavak
celer, ěris, ěre - tez
celerĭter - tezkor
cellŭla, ae f - hujayra; katakcha
cellularis, e - hujayraga oid
cementum, i n - sement (tishniki)
census, us m - baho, narx
centralis, e - markaziy
cerebellaris, e - miyachaga oid
cerebellum, i n - miyacha
cerebralis, e - bosh miyaga oid, serebral
cerebrospinalis, e - bosh-orqa miyaga oid
cerěbrum, i n - bosh miya
cerno, ěre 3 - farqlamoq, muhokama qilmoq
certus, a, um - sodiq, ishonchli, ma’lum, aniq
cervicalis, e - bo‘yinga oid
cervicobrachialis, e - bo‘yin-yelkaga oid
cervix, īcis f - bo‘yin
chamomilla, ae f - moychechak
chiasma, ătis n - kesishma
chinīnum, i n - xinin
chinosōlum, i n - xinozol
chirurgīa, ae f - jarrohlik, xirurgiya
chlorĭdum, i n - xlorid
chloroformium, i n - xloroform
chlorophylliptum, i n - xlorofillipt
choānae, ārum f - xoanalar, yoriqlar
chole, es f - o‘t, safro
choledŏchus, a, um - o‘tga oid
chondrocȳtus, i m - xondrotsit
chorda, ae f - tor, sim, xorda
chorioideus, a, um - tomirli
chorion, i n - xorion
chronicus, a, um - surunkali
cibus, i m - ovqat, taom
cicatrix, īcir f - chandiq, tirtiq
ciliaris, e - kiprikli
cinereus, a, um - kulrang
cingo, ěre 3 - o‘rab olmoq
cingŭlum, i n - kamar, belbog‘
circularis, e - aylana, sirkular
circŭlus, i n - aylana
circumductio, ōnis f - aylanma harakatlanish
circumferentia, ae f - atrof, tevarak
circumflexus, a, um - aylanib o‘tuvchi
cirrhōsis, is f - sirroz
cisterna, ae f - sisterna (suv ombori)
citissĭme - zudlik bilan, shoshilinch
cito - tez
citras, ātis m - sitrat
civĭtas, ātis f - jamiyat, davlat; shahar
claudicatio, ōnis f - oqsoqlanish, cho‘loqlanish
clausus, a, um - yopiq
clavicŭla, ae f - o‘mrov suyagi
clavicularis, e - o‘mrov suyagiga oid
clīvus, i m - nishab
clūnes pl. - ket
coagulatio, ōnis f - ivish, koagulyatsiya
coccygēus, a, um - dum suyagiga oid
coccyx, ȳgis m - dum suyagi
cochlea, ae f - chig‘anoq
cochlear, āris n -qoshiq
cochlearis, e - chig‘anoqqa oid
codeīnum, i n - kodein
coffeīnum, i n - kofein
coffeinum(i)-natrii benzoas(ātis) - natriy kofein-benzoati
cogĭto, āre 1 - fikrlamoq
cognitio, ōnis f - bilish
cognosco, ěre 3 - anglamoq, bilmoq
cogo, ěre 3 - majburlamoq
collargōlum, i n - kollargol
collateralis, e -yonlama
collēga, ae m, f -sherik, hamkasb
collegium, i n -jamiyat, kengash
colloquium, i n - suhbat, musohaba
collum, i n - bo‘yin
colon, i n - chambar ichak, qarta
color, ōris m - rang, tus
columna, ae f - pog‘ona, ustun
coma, ătis n - og‘ir behushlik holati, koma
comĭtans, antis - kuzatuvchi, hamroh
comissūra, ae f - bitishma
commotio, ōnis f - chayqalish
communĭcans, antis - biriktiruvchi
communĭco, āre 1 - bog‘lamoq, birlashtirmoq
commūnis, e - umumiy
commūto, āre 1 - o‘zgartirmoq, almashtirmoq
compactus, a, um - zich
compartimentum, i n - o‘rin
complētus, a, um - to‘liq
complexus, us m -bog‘lanish, birikma
complicātus, a, um - asoratlangan
compōno, ěre 3 -taxlamoq, ulamoq; hosil qilmoq, tarkib topmoq
compositio, ōnis f - tarkibtopish
composĭtus, a, um - murakkab
concentrātus, a, um - to‘yingan
concha, ae f - chig‘anoq
concīsus, a, um -kesilgan
concordia, ae f -yakdillik
concrementum, i n -konkrement (tana bo‘shlig‘i va to‘qimalaridagi zich hosila)
concrētus, a, um - qalin, tig‘iz; ashyoviy, muayyan
conditio, ōnis f - sharoit
condylaris, e - do‘ngga oid
condо‘lus, i m - do‘ng(qubbasimon o‘siqcha)
confirmo, āre 1 - tasdiqlamoq
confluens, entis - qo‘shiluvchi
confluo, ěre 3 -qo‘shilmoq
congenītus, a, um - tug‘ma
congestīvus, a, um -turib qolgan, dimlangan
conicus, a, um -konussimon
conjunctīvus, a, um - biriktiruvchi to‘qimaga oid
conjungo, ěre 3 - biriktirmoq
connexus, a, um - bog‘langan
conoideus, a, um - konussimon
consensio, ōnis f -hamfikrlik, rozilik
consilium, i n - majlis, kengash
consolatio, ōnis f -taskin; taskin so‘zlari
conspergo, ěre 3 -sochib tashlamoq
constitŭens, ēntis - shakllantiruvchi, shakl hosil qiluvchi
constituo, ěre 3 - shakllantirmoq; o‘rnatmoq
consto, āre 1 - iborat bo‘lmoq
constrictio, ōnis f - torayma
constrictor, ōris m - toraytiruvchi (mushak)
constructio, ōnis f -tuzish
consuetūdo, ĭnis f -odat
consūmo, ěre 3 -sarflamoq; Pass. da g‘oyib bo‘lmoq, vafot etmoq
contactus, a, um -kontaktli
contineo, ēre 2 -asramoq
contingēns, entis - yetuvchi
contortus, a, um -taxlangan
contra (Acc. bilan) - qarshi ~, ~ xilof
contractio, ōnis f -qisqartirish
contractūra, ae f -tirishish, kontraktura
contraho, ěre 3 -tortishmoq, qisqartirmoq
contrarius, a, um -qarama-qarshi
contusio, ōnis f -lat yeyish
convalesco, ěre 3 - sog‘aymoq
convallaria, ae f - marvaridgul
convulsīvus, a, um -tirishtiradigan
coquo, ěre 3 - qaynatmoq
cor, cordis n - yurak
coracoideus, a, um - tumshuqsimon
corazōlum, i n - korazol
cornea, ae f -muguz parda
corneus, a, um - muguzli
cornu, us n - shox, muguz
corōna, ae f - toj
coronarius, a, um -tojsimon
corōno, āre 1 -toj kiydirmoq
corpus, ŏris n - tana; to‘plam
corpusculum, i n - tanacha
corrĭgens, entis -tuzatuvchi
corrĭgo, ěre 3 - tuzatmoq
corrugātor, ōris m - chimiruvchi (mushak)
cortex, ĭcis m - po‘stloq
corticalis, e - po‘stloqqa oid
corticopontocerebellaris, e - po‘stloq-ko‘prik-miyachaga oid
costa, ae f - qovurg‘a
costalis, e - qovurg‘aga oid
costarius, a, um - qovurg‘ali
cotylicus, a, um - kosachali
coxa, ae f - chanoq; sonning yuqori qismi
cranialis, e - kallaga oid
cranium, i n -kalla
crassus, a, um - yo‘g‘on, semiz
crataegus, i f -do‘lana
creber, bra, brum -tez-tez
cremaster, ēris m - moyakni ko‘taruvchi (mushak)
crēna, ae f - yoriq, darz
creo, āre 1 - yaratmoq
crescentia, ae f - o‘sish, yiriklashish
cresco, ěre 3 - o‘smoq
cribrōsus, a, um - g‘alvirsimon
cribrum, i n - g‘alvir
cricoesophageus, a, um - uzuk-qizilo‘ngachga oid
cricoideus, a, um - uzuksimon
cricopharyngēus, a, um - uzuk-halqumga oid
crista, ae f - qirra
crouposus, a, um - krupoz
cruciātus, a, um - kesishgan, xochsimon
cruciformis, e - xochsimon
crus, cruris n - boldir; oyoqcha
crux, cruris f - xoch
crystallisātus, a, um - kristalli
cuboideus, a, um - kubsimon
culex, ĭcis m - kuleks (chivini)
culmen, ĭnis n - cho‘qqi
culpa, ae f - ayb
cum (Abl. bilan) - ~ bilan; ~ paytida
cumŭlo, āre 1 - yig‘moq; yetmoq
cuneiformis, e - ponasimon
cuněus, i m - pona
cura, ae f -g‘amxo‘rlik
curatio, ōnis f - davolash; g‘amxo‘rlik qilish
curo, āre 1 - davolamoq; g‘amxo‘rlik qilmoq
curriculum, i n - yugurish
cursus, us m -yo‘l, yo‘nalish
curvatura, ae f - egrilik
cuspis, ĭdis f - tig‘, nish; tavaqa
cutaneus, a, um - teriga oid
cuticŭla, ae f -pardapo‘st
cutis, is f - teri
cyanĭdum, i n - sianid
cylindricus, a, um - silindrsimon
cysta, ae f - pufak, kista
cysticus, a, um - pufakli; siydik yoki o‘t pufagiga oid
cystōsus, a, um -kistoz
D
damno, āre 1 -mahkum qilmoq
de (Abl. bilan) - ~ haqida
debeo, ēre 2 - majbur bo‘lmoq
debilĭtio, āre 1 - susaytirmoq
decem - o‘n
deciduus - tushib qoluvchi, to‘kilib tushuvchi; sut (tishi)
decimus, a, um - o‘ninchi
declīve, is n - nishab
decoctum, i n -qaynatma
decubĭtus, us m -yotoq yarasi
decussatio, ōnis f - kesishma
dedĭco, āre 1 -sharaflamoq, bag‘ishlamoq
deformans, antis - xunuklashtiruvchi, deformatsiyalovchi
deformo, āre 1 - xunuklashtirmoq, badbashara qilmoq
delirium, i n - alahsirash, jinnilik
deltoideus, a, um - deltasimon (yunoncha ∆ ga o‘xshash)
demonstratio, ōnis f - namoyish etish
denĭque - nihoyat, endi
dens, ntis m - tish
dentalis, e - tishga oid
dentīnum, i n - dentin
depressor, ōris m - tushiruvchi (mushak)
depressīvus, a, um -tushkun
depurātus, a, um - poklangan
descendens, entis - tushuvchi, pasayuvchi
descendo, ěre 3 - tushmoq, pasaymoq
desiderātus, a, um - tilangan, kutilgan
desiderum, i n - tilak, istak
desĭno, ěre 3 - yakunlamoq, tugallanmoq
destillātus, a, um - distillangan
desum, deesse - kam bo‘lmoq, yetishmaslik
deus, i m - xudo
dexter, tra, trum - o‘ng
diabētes, ae m - diabet
diabeticus, a, um - diabetga oid
diabŏlus, i m - iblis
diagnōsis, is f - tashxis
diaethylstilboestrolum, i n - dietilstilbestrol
diaměter, tri f - ko‘ndalang kesim o‘lchami, diametr
diaphragma, ătis n - ko‘krak-qursoq pardasi, diafragma
diaphо‘sis, is f - diafiz
diarrhoea, ae f - ich ketishi
diastēma, ătis n – oraliq
dibazōlum, i n - dibazol
dicendum - aytib o‘tish kerak
dichlothiazīdum, i n - dixlotiazid
dico, āre 1 - voqif qilmoq
dico, ěre 3 - so‘zlamoq
dictum, i n - ifoda, hikmat
dies, ēi m, f - kun
differens, entis - farqlanuvchi
differentia, ae f - farq
diffěro, differre - farqlanmoq
difficĭle - qiyinchilik bilan
difficĭlis, e - qiyin
diffundo, ěre 3 - to‘kmoq, sochmoq
diffūsus, a, um - yoyiq, diffuz
digastricus, a, um - ikki qorinli
digitalis, e - barmoqqa oid
digitalis, is f -digitalis (o‘simlik)
digitātus, a, um -barmoqsimon
digĭtus, i m - barmoq
dignosco, ěre 3 - aniqlamoq, tashxis qo‘ymoq
dignus, a, um - munosib
dilatatio, ōnis f - kengayish, dilatatsiya
dilatātor, ōris m - kengaytiruvchi (mushak)
diluo, ěre 3 -eritmoq
dilūtus, a, um - eritilgan
diploë, ës f - diploe (kalla gumbazi suyaklarining o‘rta g‘ovak qatlami)
dirĭgo, ěre 3 - yo‘naltirmoq
disciplīna, ae f - ta’lim, fan
discipŭlus, i m - ta’lim oluvchi
disco, ěre 3 - ta’lim olmoq, o‘rganmoq
discus, i m - gardish
disseminātus, a, um - tarqoq
distalis, e - markazdan uzoqlashgan, distal
distantia, ae f - masofa; farq
distinguo, ěre 3 - farqlamoq
diu - uzoq vaqt
diverticŭlum, i n - bo‘rtma, divertikul
divido, ěre 3 - bo‘lmoq
divīsus, a, um - bo‘lingan
divisio, ōnis f - bo‘lim
divitiae, ārum f - boylik
do, āre 1 - bermoq
doceo, ēre 2 - ta’lim bermoq, o‘rgatmoq
doctor, ōris m - ustoz, muallim, murabbiy
doctrīna, ae f - ta’limot
dolens, entis - og‘riqli, og‘riqqa oid
doleo, ēre 2 - og‘rimoq
dolor, ōris m - og‘riq
domesticus, a, um - xonaki
donum, i n - hadya, sovg‘a
dorsalis, e - orqa tomonga qaragan, dorsal
dorsum, i n -orqa, orqa tomon
dosis, is f - doza
dragée - draje
dubium, i n - shubha
duco, ěre 3 - olib bormoq
ductulus, i m - oqimcha
ductus, us m - oqim
dulcis, e - shirin
dum - hali
duo, duae, duo - ikki
duoděcim - o‘n ikki
duodecĭmus, a, um - o‘n ikkinchi
duodenojejunalis, e - o‘n ikki barmoq-och ichakka oid
duodēnum, i n - o‘n ikki barmoq ichak
duplex, ĭcis - ikki karra
dura mater – qattiq miya pardasi
durus, a, um - qattiq
dyspnoë, ës f - harsillash, nafas qisishi
E
eczěma, ătis n - ekzema
edo, ěre 3 - yemoq, oziqlanmoq
effectus, us m - ta’sir, harakat
effěrens, entis - olib chiquvchi, olib ketuvchi
effěro, efferre - olib chiqmoq
efficio, ěre 3 - chaqirmoq
ego - men
ellipsoideus, a, um - ellipssimon
elŏquens, entis - so‘zamol
eloquentia, ae f - so‘zamollik, notiqlik
embryo, ōnis m - pusht, homila
emĭnens, entis - ajralib turuvchi, turtib chiqqan
eminentia, ae f - tepalik, bo‘rtiq
emphysēma, ătis n – a’zolarda havoning ko’payishi
emplastrum, i n - malham
emulsum, i n - emulsiya
enamēlum, i n - emal
encephălon, i n - bosh miya
endemicus, a, um - mahalliy
enim - axir
epicondо‘lus, i m - do‘ng usti o‘siqchasi
epidemicus, a, um - epidemiya
epigastricus, a, um – oshqozon usti soha
epiglottis, ĭdis f - hiqildoq usti sohasi
epilepticus, a, um - tutqanoqli
epiphysialis, e - epifizga oid
epiphо‘sis, is f - epifiz
epithelialis, e - epiteliyga oid
equator, ōris m - ekvator
erector, ōris m - to‘g‘rilovchi (mushak)
ergo - demak, binobarin
erro, āre 1 - yanglishmoq, xato qilmoq
error, ōris m - xato, ishtiboh, gumrohlik
eruditio, ōnis f - ta’limolish; ziyoli bo‘lish
eruptio, ōnis f - toshma
esophagēus, a, um - qizilo‘ngachga oid
esophăgus, i m - qizilo‘ngach
esse - qarangsum, esse
est - qarangsum, esse
et - va
ethmoidālis, e – g’alvirsimon
etiam - hamda
eucalyptus, i f - evkalipt
evacuo, āre 1 – bo’sh
e, ex (Abl. bilan) - ~dan chiqqan
exceptio, ōnis f - ro‘yxatdan chiqarish
exemplar, āris n - namuna, misol
exemplum, i n - misol
exercitatio, ōnis f - mashq qilish
exĭtus, us m - oqibat
exophthălmus, i m – eksoftalma
experimentum, i n – ilmiy tadqiqot
exsisto, ěre 3 – paydo bo’lish
exstirpatio, ōnis f – barham berish
extensio, ōnis f - yozilish
extensor, ōris m - yozuvchi (mushak)
extensus, a, um - yozilgan
externus, a, um - tashqi
extractum, i n - ekstark
extrăho, ěre 3 – chiqarib olmoq
extraordinarius, a, um - favqulotda
extrasystŏle, es f - ekstrasistola
extrauterīnus, a, um – bachadondan tashqari
extremītas, ātis f - oxir, uch
exulcěrans, antis - buzilish
exulceratus, a, um - buzilgan
exulcěro, āre - buzmoq
F
fabŭla, ae f - masal, ertak
facialis, e - yuzga oid, yuzaki
facies, ēi f - yuz; yuza
facĭle - yengil
facio, ěre 3 –qilmoq, harakat qilmoq
factitius, a, um - sun’iy
factum, i n – qilingan, bajarilgan
factus, a, um – sodir etilgan
fallo, ěre 3 - aldamoq
falsus, a, um - yolg‘on; qalbaki
falx, falcis f – o’roq
fames, is f - ochlik
familia, ae f - oila
farfăra, ae f -tuyatovon (o‘simlik)
fascia, ae f -o‘ram; fassiya
fasciculus, i m - tutam,tizimcha
fauces, um f pl. -esnash
febrīlis, e – yuqori harorat
febris, is f - isitma
fel, fellis n – o’t, safro
felicitas, ātis f - baxt
felleus, a, um – safroga oid
femĭna, ae f - ayol kishi
feminīnus, a, um – ayolga oid
femur, ŏris n - son, son suyagi
fenestrātus, a, um - tugallangan
festīno, āre 1 - shoshilmoq
fetus, us m, foetus, i m - xomila
fibra, ae f - tola
fibrōsus, a, um - tolali, fibroz
fibŭla, ae f - kichik boldir suyagi
fibularis, e - kichik boldir suyagiga oid
fido, ěre 3 - ishonmoq
fidus, a, um - ishonchli
filia, ae f – qiz
filiformis, e - ipsimon
filum, i n - ip
finio, īre 4 - tugatmoq
finis, is m –chegara, oxiri, maqsad
fio, fiěri – hosil bo’lmoq
firmo, āre 1 - mustahkamlamoq
fissūra, ae f - yoriq
fixus, a, um - qotirilgan, mustahkam, harakatsiz
flavus, a, um - sariq
flexio, onis f - bukilish
flexor, ōris m - bukuvchi (mushak)
flexura, ae f - bukilma
flos, floris m - gul
fluctuans, antis - tebranuvchi; yetim (qovurg‘a)
fluĭdis, a, um -suyuq
flumen, īnis n – daryo, oqim
fluo, ěre - oqmoq
fluvius, i m - daryo
foetor, oris m – yoqimsiz hid
folium, i n - barg, yaproq
foliātus, a, um - yaproqsimon
follicŭlus, i m - folikula
fonttcŭlus, i m - liqildoq
forāmen, ĭnis n - teshik
forma, ae f - shakl, ko‘rinish
formo, āre 1 – shakl, ko’rinish
formōsus, a, um - chiroyli
fornix, ĭcis m -gumbaz
fossa, ae f - cho‘zinchoq chuqur
fovea, ae f - dumaloq chuqur
foveŏla, ae f - dumaloq chuqurcha
fractūra, ae f - sinish
frangŭla, ae f - itjumrut
frenŭlum, i n - yugancha
frequens, entis – tez-tez puls
frons, frontis f - peshona
frontalis, e - peshonaga oid; frontal
fructuōsus, a, um – mevali
fructus, us m - meva
frustra – maqsadsiz, foydasiz, bekorga
fumus, i m - tutun
functio, ōnis f - funksiya
funda, ae f - sopqon
fundamentalis, e - asosiy
fundiformis, e - sopqonsimon
fundus, i m - tub
fungiformis, e - zamburug‘simon
furiōsus, a, um – qahrli, aqldan ozgan
furor, ōris m - quturish
fusiformis, e -duksimon
G
galanthus, i m - boychechak
galea, ae f - qalpoq
gallus, i m - xo‘roz
ganglĭon, i n – nerv tuguni
gaster, tris f - oshqozon, me’da
gastrĭcus, a, um – oshqozonga oid
gastrocnemius, a, um - orqa boldirga oid
gastroduodenalis, e – oshqozon – 12 barmoqli ichakka oid
gaudeo, ēre 2 - shodlanmoq
gaudium, i n - xursandchilik
gemellus, a, um - egizak
gemma, ae f - kurtak
generalis, e - umumiy; urug‘ga oid
genioglossus, a, um - engak-tilga oid
geniohyoideus, a, um - engak-til osti
genitalis, e - jinsiy
gens, gentis f – xalq, qabila
genu, us n - tizza
genus, ěris n – rod, jins
gigantocellularis, e – yirik hujayraga oid
gigno, ěre 3 – tug’moq
gingīva, ae f - milk
gingivalis, e - milkka oid
ginglymus, i m - g‘altaksimon bo‘g‘im
glabella, ae f - qanshar
gladium, i n; gladius, i m - xanjar
glandula, ae f - bez
glans, glandis f - boshcha
glaucōma, ătis n – gloukoma
glenoidalis, e - bo‘g‘im chuquriga oid
globŭlus, i m - sharcha
glomus, ěris n -koptok
gloria, ae f - shuhrat
glossopharyngēus, a, um - til-halqumga oid
glottis, ĭdis f – xususiy ovoz aparati
glucōnas, ātis m - glukonat
glucōsum, i n - glukoza
glu(a)ēus, a, um - dumbaga oid
glycerophosphas, ātis m - glitserofosfat
gracĭlis, e - nozik
gradus, us m - qadam
gramma, ătis n - gramm
granŭlum, i n - granula
gratis – tekinga, bepul
gratus, a, um - yoqimli
gravĭda, ae f - xomilador
gravidĭtas, ātis f -xomila
gravis, e – o’g’ir
grex, gregis m - poda
grossus, a, um - yirik
gutta, ae f - tomchi
gyrus, i m - pushta
H
habeo, ēre 2 – ega bo’lmoq
habĭtus, us m - ko’rinish
haec - qarang hic
haemorrhagicus, a, um - gemoragik
haereo, ēre 2 – osilb turmoq
hallux, ūcis m - oyoqning bosh barmog‘i
hamātus, a, um - ilmoqsimon
hamŭlus, i m - ilmoqcha
haurio, īre 4 - chizmoq
haustrum, i n - charxpalak; gaustra (chambar ichakning aylana qavarig‘i)
helianthus, i m - kungaboqar
hemispherium, i n - yarimshar
hepar, ătis n - jigar
hepaticus, a, um - jigarga oid
herba, ae f – o’t
hernia, ae f - churra
hernialis, e - churraga oid
heroicus, a, um – kuchli ta’sir qiluvchi
herpes, ětis m - gerpes
hiātus, us m - tirqish
hic, haec, hoc – bu
hic – shu yerda
hilarĭtas, ātis f - quvnoq
hilus, i m - darvoza
hippocampus, i m - gipokamp, dengiz oti
hippocraticus, a, um – gipokratga oid
hippophaë, ës f - oblipixa
hirudo, ĭnis f - zuluk
hirundo, ĭnis f - qaldirg‘och
historia, ae f - tarix
homatropīnum, i n - gomatropin
homo, ĭnis m - odam
honor, ōris m - sharaf
horizantalis, e -ufqiy, gorizontal
horreo, ēre 2 – qo’rqmoq
hostis, is m - dushman
humanĭtas, ātis f – inson parvarlik
humānus, a, um - insoniy
humeralis, e – yelkaga oid
huměrus, i m - yelka suyagi
humor, ōris m - namlik
humus, i f – yer, tuproq
hydrobromĭdum, i n - gidrobromid
hydrocarbōnas, ātis m - gidrokarbonat
hydrochloridum, i n - gidroxlorid
hydroiodĭdum, i n - gidroyodid
hydrotartras, ātis m - gidrotartrat
hydroxо‘dum, i n - gidroksid
hygiēna, ae f - gigiyena
hyoglossus, a, um - til osti-tilga oid
hyoideus, a, um - til osti (suyagi)
hyperīcum, i n - zveroboy
hypogastricus, a, um – oshqozon osti
hypoglossus, a, um – til osti (nerv)
hypophysis, is f - gipofiz
hypothenar, āris n - gipotenar (qo‘l jimjilog‘i asosidagi tepalik)
I
ibi – u yerda
ichthyōlum, i n - ixtiol
ictěrus, i m - sariq kasalligi
idem, eadem, idem – o’sha
igĭtur – shunday qilib
ignis, is m - olov
ignorantia, ae f - bilmaslik
ignōtus, a, um – noma’lum
ile, ilis n, ilia, ilium pl - yonbosh sohasi
ileum, i n - yonbosh ichak
ileus, i m - ichak tutilishi
iliăcus, a, um - yonboshga oid
iliohypogastricus, a, um - yonbosh-qorin ostiga oid
ille, illa, illud –u, o’sha
imāgo, ĭnis f - tasvir
imitatio, ōnis f - taqlid qilish
immāturus, a, um - yetilmagan
imminens, entis - xatarli
immissio, ōnis f - muqaddima
immodĭce - meyorsiz, haddan ziyod
impar, păris - juftsiz; tengsiz
impedio, īre 4 - xalaqit bermoq, to‘sqinlik qilmoq
imperītus, a, um - malakasiz
imperium, i n - hokimiyat; davlat, imperiya
impěro, āre 1 - hokimlik qilmoq
impetīgo, ĭnis f - impetigo (teri yiringchali infeksiyali kasalligi)
impressĭo, ōnis f - botiq, iz
imus, a, um – chuqur da joylashgan
in - ~ga, ~da (Acc. bilan qayerga?; Abl. bilan qayerda?)
inanĭter - behuda
incarceratio, ōnis f - qisilish (ko‘p hollarda churraniki)
incertus, a, um - noto‘g‘ri
incipiens, entis - boshlanayotgan
incipio, ěre 3 - boshlamoq, kirishmoq
incisio, ōnis f - kesik, kertik
incisivus, a, um - kesuvchi
incisura, ae f - o‘yma, kemtik
inclinatio, onis f - engashish
inclusio, ōnis f - kiritish
incognĭtus, a, um - notanish, noma’lum
incomplētus, a, um - noto‘liq
incresco, ěre 3 - o‘smoq
incus, ūdis f - sandon
index, ĭcis m - ko‘rsatkich, ko‘rsatkich barmoq
indicatio, ōnis f - ko‘rsatish
infăns, ntis m, f - bola, farzand
inferior, ius - pastki
inflammatio, ōnis f - yallig‘lanish
inflammatorius, a, um - yallig‘lanishli
influo, ěre 3 - quyilmoq, to‘kilmoq
infraarticularis, e - bo‘g‘im osti
infraclavicularis, e - o‘mrov suyagi osti
infrahyoideus, a, um – til osti bezi ostiga oid
infrajugularis, e – bo’yinturuq osti
infraorbitalis, e - ko‘z kosasi osti
infundibŭlum, i n - quyg‘ich
infūsum, i n - damlama
ingenium, i n - qobiliyat, iste’dod
inguen, ĭnis n - chov
inguinalis, e - chovga oid
inhalatio, ōnis f - nafas olish, ingalatsiya
initium, i n - ibtidosi
injectio, ōnis f - dori yuborish, ineksiya
innŏcens, entis - zararsiz
insanabĭlis, e - bedavo
insania, ae f - aqldan ozish
insānus, a, um - aqldan ozgan
insertio, ōnis f - birikish
inserviendus, a, um - ~ uchun xizmat qiluvchi
instantia, ae f - qat’iyat, tirishqoqlik
insufficientia, ae f - yetishmovchilik
insum, inesse - bo‘lmoq (ichkarida)
integer, gra, grum - shikastsiz, buzilmagan
integratio, ōnis f - tiklanish, yangilanish
integrĭtas, ātis f - butunlik, but saqlanish
intellectus, a, um - bilingan
intellěgo, ěre 3 - tushunmoq
intentio, ōnis f - bitish
inter (Acc. bilan) - orasida, ~aro
intercarpēus, a, um – kaft orasiga oid
intercostalis, e – qovurg’a orasi
interdum - ba’zida
interlobularis, e – bo’lakchalar aro
intermaxillaris, e – yuqori jag; orasiga oid
intermedius, a, um - oraliqdagi
intermittens, entis - navbatlanuvchi, uzuq-uzuq
intermittio, ěre 3 - to‘xtatmoq
intermuscularis, e – muskul orasiga oid
internus, a, um - ichki
interosseus, a, um - suyaklararo
interphalangēus, a, um – falangalar aro
interradicularis, e – ildiz orasiga oid
interrŏgo, āre 1 - so‘ramoq
interstitialis, e – oraliqqa oid
intervaginalis, e - qin oralig’igaoid
intervallum, i n - oraliq, masofa, interval
intervertebralis, e – umurtqalararo
intestinalis, e - ichakka oid
intestīnum, i n - ichak
intestīnum crassum - yo‘g‘on ichak
intestīnum tenue - ingichka ichak
intra (Acc. bilan) - ~ichi
intralobularis, e –bo’laklar ichiga oid
intramuscularis, e – mushak ichiga oid
intranatalis, e – tug’riq ichida
invaginatio, ōnis f - invaginatsiya
inversus, a, um - to‘ntarilgan, aynigan
investio, īre - kiymoq
invius, a, um - o‘tib bo‘lmaydigan, yo‘lsiz
iodĭdum, i n - yodid
ipse, ipsa, ipsum - o‘z
ira, ae f - g‘azab
irascor, irasci - g‘azablanmoq
iris, ĭdis f – kamalak parda
irrisor, ōris m - mazaxchi
ischiadicus, a, um - quymuchga oid
ischium, i n - quymuch, o‘tirg‘ich
isogěnus, a, um - izogen
isotonicus, a, um - izotonik
isthmus, i m -bo‘g‘iz
ita - shunday
J
jejunalis, e - och ichakka oid
jejūnum, i n - och ichak
jucunde - quvonib, sevinib
jucundus, a, um - yoqimli
judex, ĭcis m - qozi
judicium, i m - mulohaza, fikr
jugularis, e - bo‘yinturuqqa oid
jugum, i n - tepalik
junctūra, ae f - qo‘shilish, bog‘lanish
juniperus, i f - qora archa
juvans, antis - qarang adjuvans, antis
juvenalis, e - yoshlikka oid
juvenīlis, e - yoshlarga xos, yosh
juvěnis, e - yosh, o‘spirin
juventus, ūtis f - yoshlik; o‘spirinlik
juvo, āre 1 - yordam bermoq
juxtā (Acc. bilan)- ~ atrofi, ~ yoni
K
kalanchoë, ës f - kalanxoe (o‘simlik)
kalium, i n - kaliy
keratīnum, i n- muguz modda, keratin
khellīnum, i n- kellin
L
labialis, e - labga oid
labium, i n - lab, dudoq
labor, ōris m - mehnat, ish
laboriōsus, a, um - mehnatkash
labōro, āre 1 - ishlamoq
labyrinthicus, a, um - labirintli
lac, lactis n - sut
lactas, ātis m - laktat
lacer, ěra, ěrum - yirtilgan
lacrĭma, ae f - ko‘z yoshi
lacrimalis, e – ko’z yoshga oid
lacteus, a, um - sutli
lactĭfer, ěre, ěrum – sutga boy
lacūna, ae f - o‘yiq, bo‘shliq
laedo, ěre 3 – zaraq yetkazmoq
laesio, ōnis f - jarohat
laesus, a, um - jarohatlangan
lambdoideus, a, um - lambdasimon (yunoncha Λ ga o‘xshash)
lamella, ae f -yupqa qatlam, plastinka
lamĭna, ae f - plastina
lapsus, us m - xato
largus, a, um - ko‘lamdor
larynx, yngis m - hiqildoq
lateralis, e - tashqari, yondagi, chetdagi, lateral (o‘rtalikdan uzoq turuvchi)
latens, entis - yashirin, latent
lateo, ēre 2 - yashirmoq
Latīne - lotincha
Latīnus, a, um - lotin
latissĭmus, a, um - eng keng, serbar
latitūdo, ĭnis f - en
latus, ěris n - biqin
latus, a, um - keng
laudo, āre 1 - maqtamoq
laxans, antis - bo‘shashtiruvchi
laxo, āre 1 - susaytirmoq
legalis, e - huquqiy, qonuniy; sudga oid
lego, ěre 3 - o‘qimoq
leo, ōnis m - arslon
leonūrus, i m - pusturnik
lens, lentis f - gavhar
lente - sekin
leporīnus, a, um - quyonga oid
letalis, e - halokatli
levātor, ōris m - ko‘taruvchi (mushak)
lex, legis f - qonun
libellus, i m - kitobcha
libenter - bajonidil
liber, bri m - kitob
liber, ěra, ěrum - erkin, mustaqil
libīdo, ĭnis f - hirs
licet - ruxsat beriladi, ijozat etiladi
lien, ēnis m - taloq
ligamentum, i n - boylam
lignum, i n - xoda, tarasha
limbus, i m - hoshiya, jiyak
limen, ĭnis n - chegara, ostona
limĭtans, antis - chegaralanuvchi
limĭto, āre 1 - chegaralamoq
linea, ae f - yo‘l, chiziq
lingua, ae f - til
lingualis, e - tilga oid
lingŭla, ae f - tilcha
linimentum, i n - boylam
linum, i n – zig’ir
liquor, ōris m - suyuqlik; eritma
liquor Ammonii anisātus (i) – nashatir-arpabadion suyuqligi
littěra, ae f - harf, xat; asar
lobaris, e - bo‘lakka oid
lobŭlus, i m - bo‘lakcha
lobus, i m - bo‘lak
localis, e - mahalliy, lokal
loco, āre 1 - joylamoq
locus, i m - joy
longitudinalis, e - bo‘ylama
longus, a, um - uzun
loquor, loqui - gapirmoq
lumbāgo, ĭnis f - otish
lumbalis, e - belga oid
lumbosacralis, e - bel-dumg‘azaga oid
lumbricalis, e - chuvalchangsimon
lumbus, i m - bel
lumen, inis n - yoritqich, mash’al
lunātus, a, um - o‘roqsimon; yarimoysimon (suyak)
lusus, us m - o‘yin, ermak
lutum, i n - loy, balchiq
lux, lucis f - nur, yog‘du
lymphaticus, a, um - limfaga oid
M
Maecěnas, ātis m - metsenat
magister, tri m, magistra, ae f - o‘qituvchi, murabbiy
magnitūdo, ĭnis f - o‘lcham
magnus, a, um - katta
majalis, e – may oyiga oid
major, jus - katta, kattaroq
malignus, a, um - yomon sifatli, xavfli
malleŏlus, i m - to‘qmoqcha; to‘piq
mamma, ae f - sut bezi, ko‘krak(bezi)
mandibŭla, ae f - pastki jag‘
mandibularis, e - pastki jag‘ga oid
manubrium, i n - dasta, sop
manus, us f - qo‘l panjasi; qo‘l
manuscriptum, i n - qo‘lyozma
mare, is n - dengiz
margo, ĭnis m - chekka, qirg‘oq
mas, maris m - erkak kishi
masculīnus, a, um - erkakka oid
massa, ae f - massa
massa pilulārum -hapdorili massa
massēter, ēris m – chayno’vchi
massetericus, a, um – chayno’vga oid
mastoideus, a, um - so‘rg‘ichsimon
mater, tris f – miya pardasi
matrix, ĭcis f - asos
maxilla, ae f - ustki jag‘
maxillaris, e - ustki jag‘ga oid
maxĭmus, a, um – eng katta
me - meni
meātus, us m - yo‘l, yo‘lak
medialis, e - ichkari, medial (o‘rtalikka yaqin turuvchi)
mediānus, a, um - o‘rtalikdagi
mediastinalis, e - ko‘ks oralig‘iga oid
mediastīnum, i n -ko‘ks oralig‘i
medicamentum, i n - dori
medicīna, ae f - tibbiyot
medicinalis, e – tibbiyotga oid
medĭco, āre 1 - tuzatmoq
medĭcus, i m - shifokor
medius, a, um - o‘rtadagi
medulla, ae f - miya; mag‘iz
medulla oblongāta - uzunchoq miya
medulla ossium - suyak iligi
medulla spinalis - orqa miya
medullaris, e – miyaga oid
mel, mellis n - asal
membrana, ae f -parda
membranaceus, a, um - pardali
membranŭla, ae f -yupqa parda
membrum, i n - mucha
memoria, ae f - hotira
meninx, ngis f – miya pardasi
meniscus, i m - menisk
mens, mentis f - aql
mensis, is m - oy
mentalis, e - engakka oid
mentha, ae f - iyak
menthōlum, i n – dori mentol
mentum, i n - engak, dahan, iyak
mesialis, e - o‘rta, mezial
metacarpus, i m - qo‘l kafti
metaphо‘sis, is f - metafiz
metatarsus, i m - oyoq kafti
metastāsis, is f - metastas
metastaticus, a, um – metastazga oid
methylēnum coeruleum - metilen ko‘ki
methylii salicylas (ātis) m - metil-salitsilat
methyloestradiolum, i n - metil-estradiol
meus, a, um - meniki
millefolium, i n – ming barg
minĭmus, a, um – eng kichik
minor, minus - kichik, kichikroq
miracŭlum, i n - mo‘jiza
misceo, ēre 2 - aralashtirmoq
miseria, ae f - bahtsizlik
mitrālis, e – ikki tavaqali
mixtūra, ae f - mikstura
mixtus, a, um - aralashtirilgan
mobĭlis, e - harakatchan
modiolus, i m -gupchak (g‘ilgirakniki); tugun (og‘iz burchagida hosil bo‘luvchi)
modus, i m - qiyofa
molaris, e - katta oziq(tish)
molestus, a, um - tortishuvchan
mollis, e - yumshoq
mollities, ēi f - yumshoqroq
monocularis, e – bir ko’zlik
mons, montis m - balandlik
monstro, āre 1 - ko‘rsatmoq
morbus, i m - kasallik
mordeo, ēre - tishlamoq
morior, mori - o‘lmoq
moritūrus, a, um – o’limga yo’naltiruvchi
mors, mortis f - o‘lim
morsus, a, um - tishlangan
mortalis, e – o’lim talvasasi
mortuus, a, um – o’lik
mos, moris m – urf-odat
motorius, a, um - harakatlantiruvchi
mucilāgo, ĭnis f - shilliq
mucōsus, a, um - shilliqli
mucus, i m – shilliq
mulier, ěris f - ayol kishi
multifidus, a, um - ko‘p bo‘lakli
multigravĭda, ae f - homlador
multipolaris, e - ko‘p qutbli
multiplex, ĭcis – ko’p marotaba
multivesicularis, e – ko’p pufakli
multum - ko‘p
multus, a, um – ko’p sonli
mundus, i m – olam yaratilishi
munus, ěris n - qobilyat
musca, ae f - pashsha
musculāris, e - mushakka oid
musculus, i m - mushak
mutatio, ōnis f – mutatsiya, o’zgarish
muto, āre – o’zgartirmoq
mutus, a, um - soqov
mylohyoideus, a, um - jag‘-tilosti
myocardium, i n - miokard
N
nam - negaki
naphtha, ae f - neft
naphtalānum, i n - naftalan
narcōsis, is f - narkoz
naris, is f -burun teshigi
nasalis, e - burunga oid
nascor, nasci – tug’ilmoq
nasociliaris, e – burun kiprikka oid
nasolacrimalis, e – burun ko’z yoshiga oid
nasus, i m - burun
nates pl. - ket
natura, ae f - tabiat
naturalis, e - tabiiy
natus, a, um – tug’ma, tug’ilgan
navicularis, e - qayiqsimon
nec- yo’q
necessarius, a, um - zarur
necessĭtas, ātis f - zarurat
necrōsis, is f – o’lik to’qima
necroticus, a, um - o’lik to’qimaga oid
nemo, ĭnis - hech kim
neonātus, i m -
neoplasma, ătis n – yangi paydo bo’lgan
nervōsus, a, um - asabiy
nervus, i m - asab
nescio, īre 4 - bilmaslik
niger, gra, grum - qora
nihil I – hech narsa
nihil II – hech qanaqasiga
nimium, i n - ortiqcha
nisi - agarda
nitens, entis - yaltiroq
nitras, ātis m - nitrat
nitris, ītis m - nitrit
nobĭlis, e - mashhur
nocens, entis - zararli
noceo, ēre 2 – zarar yetqizmoq
nodŭlus, i m - tuguncha
nodus, i m - tugun
noli – yo’q
nolo, nolle - tilamaslik
nomen, ĭnis n - nom, ism, termin
nomĭno, āre 1 - atamoq
non - no~ yo’q
nonus, a, um - to‘qqizinchi
nos - biz (Nom. va Acc.)
noster, tra, trum - bizniki
noto, āre 1 - belgilamoq
notio, ōnis f - tushuncha
notus, a, um - taniqli
novem - to‘qqiz
nucha, ae f - bo‘yin, ensa
nuclearis, e - yadroli
nucleus, i m - yadro
nullus, a, um - hech qanday
numěrus, i m - son
nunquam - hech qachon
nutricius, a, um – oziqalantiruvchi
nutrio, īre 4 - oziqlantirish
nutrix, īcis f - boquvchi
nux, nucis f - yong‘oq
nystatīnum, i n - nistatin
O
obdūco, ěre 3 - qoplamoq
obductus, a, um – qobiqli
obliquus, a, um - qiyshiq
oblongātus, a, um - uzunchoq
observatio, ōnis f - kuzatish
obstetricius, a, um – akusherlika oid
obturātus, a, um - yopiq
obturatorius, a, um - yopqichga oid
occipitalis, e - ensaga oid
occipitofrontalis, e – ensa-peshonaga oid
occipitotemporalis, e – ensa chakkaga oid
occĭput, ĭtis n - boshning orqa qismi, ensa
occlūsio, ōnis f - yopilish, tutashish
octāvus, a, um - sakkizinchi
octo - sakkiz
octoestrolum, i n - oktestrol
oculomotorius, a, um - ko‘zni harakatga keltiruvchi
ocŭlus, i m - ko‘z
odi, odisse – nafratlanmoq, yomon ko’rmoq
odor, ōris m - hid
oedēma, ătis n - shish
(o)esophagēus, a, um - qizilo‘ngachga oid
(o)esophăgus, i m - qizilo‘ngach
officīna, ae f - ustaxona; dorixona
officium, i n - majburiyat
olecrănon, i n - tirsak o‘sig‘i
oleōsus, a, um - moyli
oleum, i n - moy
oleum Helianthi - kungaboqar moyi
oleum Olivārum - zaytun moyi
oleum Persicōrum - shaftoli moyi
oleum Ricĭni – Kanakunjut yog’i
oleum Terebinthĭnae - skipidar
olīva, ae f - zaytun (mevasi)
omen, ĭnis n - charvi
omentalis, e - charviga oid
omentum, i n -